Της Γιώτας Ιωαννίδου
Πέρασαν κιόλας τριάντα-δύο χρόνια. Ξημερώματα 9ης Γενάρη 1991 ο κομμουνιστής, καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας έγερνε στο παραπέτο της ιστορίας, δολοφονημένος από τον λοστό του αρχηγού της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας, Γιάννη Καλαμπόκα και τη συμμορία του. Εκεί στην είσοδο του σχολείου του, όπου υπερασπιζόταν τους μαθητές του που έκαναν κατάληψη ενάντια στον νόμο Κοντογιαννόπουλου.
Το 1990 ήταν μια «δίσεκτη» χρονιά. Όχι μόνο γιατί εγκαινιάστηκε ο «νεοσυντηρητικός χειμώνας» της διακυβέρνησης της ΝΔ του πατρός Μητσοτάκη, με αντιασφαλιστικούς, αντιαπεργιακούς, αντιεκπαιδευτικούς νόμους και κλεισίματα εργοστασίων. Αλλά και γιατί η επέλαση αυτή γινόταν πάνω στους ώμους του ΤΙΝΑ της εποχής εκείνης. Αυτού που είχε υπηρετήσει η γραμμή της κοινοβουλευτικής Αριστεράς, του ΚΚΕ, με τη μορφή του Ενιαίου Συνασπισμού, που οδήγησε στην ενσωμάτωση χιλιάδων απεργών και στην υποταγή στις αστικές επιλογές, με κορωνίδα τις συγκυβερνήσεις (με ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), Τζαννετάκη και οικουμενική. Μέσα σε ένα κλίμα κατάρρευσης της όποιας σοσιαλιστικής εφαρμογής στην πραγματικότητα και αλαζονικής δήθεν δικαίωσης του καπιταλισμού πάνω στα συντρίμμια της.
Δεν ήταν λοιπόν μια ηρωική εποχή, που έτσι κι αλλιώς οι άνθρωποι ξεβολεύονται και ρισκάρουν γιατί τους καλεί ο καιρός. Άλλωστε, ποτέ δεν ήταν έτσι, παρά μονάχα για όσους εξιδανικεύουν το παρελθόν επειδή έχουν παραιτηθεί από το μέλλον. Οι ποιητές δεν «παραδέχθηκαν την ήττα» (Μ. Αναγνωστάκης). Έσωσαν κρυμμένα τιμαλφή και συντήρησαν πολλές φωλιές νερού μέσα στις φλόγες. Κι έτσι τα παιδιά βρήκαν ξανά ιδανικά και οι δάσκαλοι πείστηκαν πάλι ότι αξίζει. Γιατί οι ήρωες γεννιούνται από μεγάλα γεγονότα που ψηλώνουν ξαφνικά το μπόι των ανθρώπων, όταν νιώθουν ότι αξίζει... Εκεί αποκαλύπτεται ό,τι συνθλίβεται στην καθημερινότητα. Πριν καλά-καλά κανείς το καταλάβει.
Ο Νίκος Τεμπονέρας δεν επιζητούσε ένα ηρωικό θάνατο. Το αποδεικνύει η φωτογραφία του, όπου στέκει χαμογελώντας μπροστά στους μαθηματικούς τύπους του πίνακα της τάξης του. Η φωτογραφία που έχει γίνει κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας όλων των αγωνιζόμενων. Έπρεπε να σταθεί με το μέρος του δίκιου. Και το έκανε απλά, όπως όταν έπιανε την κιμωλία για να διδάξει μαθηματικά, αλλά με το ίδιο πείσμα και πάθος, γιατί αλλιώς δεν έχει αξία.
Σήμερα αρκετοί από τους μαθητές του είναι δάσκαλοι κι αυτοί και τον κουβαλούν εντός τους. Μιλά με τη ζεστασιά τους, διδάσκει με τα λόγια τους, ορμηνεύει με τη στάση τους και βγαίνει στον δρόμο, κάθε που φωνάζουν το όνομά του στη διαδήλωση. Δεν του χρειάζονται εξώστες για να τον προσέξουν, αγάλματα για να τον προσκυνούν και να μην τον βλέπουν, ούτε να γίνει όνομα σε δρόμους εθνικά συμφιλιωμένους. Είναι παρών σε όλες τις μεγάλες στιγμές του κινήματος και της ιστορίας, μέσα από τις φωνές των άλλων που φωνάζουν το όνομά του. Γιατί είναι μια στιγμή της ζώσας ιστορίας κι όχι αυτής που ξεψυχά στα σχολικά εγχειρίδια που ξαναγράφονται. Πού να καταλάβουν ο κάθε Κασιμάτης και ο κάθε Τζήμερος γιατί κάθε χρόνο, κάθε στιγμή: «Ο Τεμπονέρας ζει, με Πέτρουλα, Λαμπράκη μας οδηγεί». Ο πρώτος αναρωτήθηκε τι πρόσφερε τάχα ο δάσκαλος Τεμπονέρας, εκτός από τον θάνατό του σε μια μαθητική κατάληψη. Ο δεύτερος τον εμφάνισε σαν θύμα σύγκρουσης ακραίων στοιχείων. Πόσο να ξεπεράσουν οι ιδέες το χαμηλό μπόι της γραφίδας των πραιτοριανών της εξουσίας.
Τα νέα παιδιά όμως καταλαβαίνουν. Όλοι εμείς πρέπει να φροντίσουμε και να θυμούνται. Η μνήμη όσων έγιναν είναι αποδεικτικό στοιχείο όσων μπορούν να γίνουν. Γι' αυτό οι κυρίαρχοι την θέλουν τυφλή και σακάτισσα. Δεν υπάρχουν ασφαλείς προγνώσεις στους δίσεκτους καιρούς. Ποτέ δεν υπήρχαν. Είναι η σχολική, κρατική ιστορία που παρουσιάζει όλες τις μεγάλες συγκρούσεις της ανθρωπότητας σαν ευτυχισμένες συναινέσεις ενότητας, θέλοντας να διαγράψει την ευεργετική τους επίδραση στο προχώρημα της ζωής. Για να αποφύγει αυτήν που ωριμάζει μέσα στη σημερινή αδυσώπητη κρίση. Τη σύγκρουση μιας γενιάς που αρνείται να συνεχίζει να στολίζει τα όνειρά της με κουρέλια παρελθόντων παρελάσεων, που θα αφήσει πίσω της τις νύχτες που σκεπάζουν τους δρόμους που πορευτήκαμε και θα εγκαινιάσει τις ημέρες που αναζητούν νέο ξημέρωμα. Εκεί, καβάλα σε μια αχτίδα ήλιου, ο Νίκος Τεμπονέρας θα μας χαμογελά.
ΠΗΓΗ: Πριν
