• Αργυράδες - Κέρκυρας
  • Thursday , Feb 1 , 2018

Κερκυραίων πλούτος και ιταλικά δίχτυα - Του Χρήστου Κορφιάτη

March 01, 2021 4209

Κερκυραίων πλούτος και ιταλικά δίχτυα

Λυπήθηκαν τους Κερκυραίους οι πιο περήφανες και πιο σιωπηλές «ακούραστες γριούλες» του νησιού; Οι πιο μακραίωνοι και σαράντα φορές περισσότεροι  από τον ανθρώπινο πληθυσμό «μόνιμοι κάτοικοι» της Κέρκυρας, οι λιανολιές της; Αυτές που είναι ανεκτίμητος «Κερκυραίων πλούτος» όπως καλύτερα από κάθε άλλον τις ύμνησε ο Ανδρέας Κάλβος;

Θα το μάθατε, βρέχει λάδι ακόμα στο νησί μας!

Μόνο με την υψηλή παραγωγική επίδοση των αιωνόβιων κερκυραϊκών ελαιόδεντρων προ δεκαπενταετίας, όπως λέγεται, συγκρίνεται ο φετινός όγκος παραγωγής της ελιάς. Εξαιρετική κρίνεται και η ποιότητα, συγκριτικά με το παρελθόν. Δεν έχει ολοκληρωθεί η συγκομιδή και μεταποίησή τους στα τριάντα και κάτι εναπομείναντα ενεργά εφέτος ελαιοτριβεία-σύμβολα της ακμαίας κάποτε πρωτογενούς ελαιουργικής βιομηχανίας, αφού η δευτερογενής έπεσε θύμα του εξοντωτικού «ελεύθερου ανταγωνισμού» και περιορίζεται σε λίγες μικρού μεγέθους τυποποιητικές μονάδες, όπως αυτή της εξέχουσας εμπορικής οικογένειας Ανδριώτη ή η άλλη η ακόμη πιο αναπτυσσόμενη εξαγωγικά της οικογένειας Δαφνή με το καποδιστριακό λαμπρό εμπορικό σήμα «Governor». Στη νότια Κέρκυρα ακόμη μαζεύουν τις ελιές. 

«Έχουμε όντως τη μεγαλύτερη σοδειά εδώ και πάρα πολλά χρόνια, με λάδια μάλιστα ποιοτικά, πραγματικά έγινε πολύ καλή δουλειά», βεβαιώνει η Μαρία Γεωργοπάλη από το κερκυραϊκό τμήμα της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, επιφυλασσόμενη να προσδιορίσει τον πιθανό όγκο παραγωγής, αφού αρκετά ελαιοτριβεία δεν έχουν ακόμη παράσχει σχετικά στοιχεία και ούτε έχουν κυρώσεις αν δεν το πράξουν. 

 

Χαράς ευαγγέλια, λοιπόν, στην κερκυραϊκή ύπαιθρο;

Δικαιώνεται ο στίχος για τον «Κερκυραίων πλούτο» που περιέγραψε ο γεννημένος από Κερκυραίο πατέρα Ζακύνθιος βάρδος Ανδρέας Κάλβος στην  Ωδή του «Εις ελαίαν» για τις κερκυραϊκές λιανολιές, για το είδος δηλαδή της ελιάς που αφθονεί συντριπτικά στο νησί μας;

Κι όμως! 

Οι δεκατέσσερις χιλιάδες περίπου μικροί και μεγαλύτεροι Κερκυραίοι ελαιοπαραγωγοί με τα τέσσερα εκατομμύρια λιόδεντρα στην κατοχή τους,  δηλαδή οι 11.000 περίπου που θεωρούνται δικαιούχοι επιδοτήσεων και οι 3.000 περίπου που μένουν εκτός επιδοτήσεων, δεν μπορείς να πεις πως τρίβουν τα χέρια τους, όση χαρά κι αν δίνει η μεγάλη παραγωγή. Σε αντίθεση με κάποιους βιομηχάνους κι εμπόρους με δύναμη διεθνών διαστάσεων που έχουν τον τρόπο τους να φέρνουν τις τιμές στα συμβόλαια και στα ράφια στα δικά τους μέτρα για να 'χουν αυτοί το καλό κέρδος, είναι μικρό το δικό τους καλάθι. Μικρές οι τσέπες. Σε πολλούς θα μείνει χρέος!

Τι κι αν έχουν λιανολιές αμέτρητες με τεράστια παραγωγή εφέτος, που μεταφράζεται όπως εικάζεται σε τουλάχιστον 15.000 τόνους ελαιολάδου, αν όχι αρκετά περισσότερους όπως λέγεται, έστω σε πολύ μεγάλο βαθμό παρθένου ελαιόλαδου κατηγορίας λαμπάντε που δεν είναι ό,τι το καλύτερο στην πολύπλοκη ελαιουργική αγορά και απαιτεί συνήθως σημαντική περαιτέρω επεξεργασία και οι Ρωμαίοι στην εποχή τους το κατηγοριοποιούσαν, όπως αναφέρεται, για τους σκλάβους τους. Τι κι αν η ποιότητα είν' εφέτος πάρα πολύ καλή! Λιανοτράγουδα λυπημένα ακούς, παρόλο που η πανκαρπία, η απόδοση του απέραντου κερκυραϊκού ελαιώνα σε ελιές, υπολογίζεται ότι ανήλθε σε εκπληκτικό ποσοστό: 75% ίσως.

Λιανές οι προσδοκίες για τις τσέπες των ελαιοπαραγωγών, παρά την απροσδόκητα τόσο ογκωδέστατη παραγωγή

Εξευτελιστικές, βλέπετε, χαρακτηρίζονται οι τιμές για τον ελαιοπαραγωγό. Αυτό τονίζει κι ο Βασίλης Αρμενιάκος στο χωριό Άγιος Ματθαίος που με 200.000 περίπου ελαιόδεντρα είναι το κορυφαίο χωριό του νησιού όχι μόνο στον όγκο παραγωγής, με μερίδιο που υπολογίζεται σε 13%, αλλά μάλλον και σε ποιότητα ελαιολάδου.

Είναι πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Κέρκυρας και πρώην δήμαρχος στην περιοχή κι επιμένει ότι έστω και τώρα και τουλάχιστον για τις ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε, λόγω του κορονοϊού που δυσκολεύει και τη συλλογική αντίδραση σε εμπορικούς εκβιασμούς, η κυβέρνηση θα όφειλε να διασφαλίσει κατώτερη επιτρεπτή τιμή αγοράς του ελαιολάδου απ' τους εμπόρους και βιομηχάνους.  

Λες και βρισκόμαστε, λένε τα δεδομένα, ακόμη στον καιρό της Ενετοκρατίας που από τον 16ο αιώνα επέβαλε τη μετατροπή της Κέρκυρας σε ελαιώνα και τον λήστευαν με μαεστρία η ίδια η Μητρόπολη της Βενετίας και ξένοι και ντόπιοι μεγαλέμποροι!

 

Ένα κιλό λάδι έφτασε να μετράει για τον ελαιοπαραγωγό λίγο περσότερο από ένα λίτρο εμφιαλωμένο νερό σε ξενοδοχείο! 

 

Η τιμή του λαμπάντε ελαιόλαδου, του βασικού δηλαδή προϊόντος του κερκυραϊκού ελαιώνα που προορίζεται για βιομηχανοποίηση από τις μεγάλες κυρίως ελληνικές και ιταλικές βιομηχανίες-παραρτήματα πολυεθνικών ή άλλων μεγάλων Οίκων του χρήματος φαίνεται να κυμάνθηκε ανάμεσα σε 1,30-1,70 ευρώ το κιλό, ανάλογα με την ποιότητα, τις τελευταίες εβδομάδες. Ευλογία και κατάρα μαζί; Κι όμως, αλλού οι τιμές του παρόμοιου τύπου ελαιολάδου είναι σημαντικά υψηλότερες!

Κορύφωση του δολοπλόκου καπιταλιστικού ανταγωνισμού ανάμεσα στις εταιρείες παγκοσμίως για τη χειραγώγηση των τιμών, σημαντική υποχώρηση στην κατανάλωση κάθε είδους ελαιολάδου και πιέσεις στην τιμή του διεθνώς λόγω της κρίσης της οικονομικής και του κορονοϊού, μεγάλα αποθέματα, γεωργικά εφόδια ακριβά, αγροτική οδοποιία τριτοκοσμική, αντίθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε στήριξη των ελαιοπαραγωγών με εγγυημένες τιμές ακόμη και μόνο για την περίοδο αυτής της κρίσης μέχρι να ξεπεραστεί, να οι βασικές ίσως αιτίες που η ευλογία μοιάζει με κατάρα!

 

Δεν είναι οι μόνες βέβαια. Θύμα πολλαπλών οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων κατά το παρελθόν, η Ένωση Συνεταιρισμένων Αγροτών της Κέρκυρας αποτελεί φάντασμα της δραστήριας παλαιάς δυνατής Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Κέρκυρας, λειτουργώντας ουσιαστικά ως υπεργολάβος Τράπεζας. Υποσκελίζεται από εμπόρους λαδιού που αλωνίζουν σαν να μην υπήρχε αυτή, καθώς εκείνοι εξασφαλίζουν ρευστότητα που η Ένωση αδυνατεί να προσφέρει, όπως αναγνωρίζει με αφοπλιστική ειλικρίνεια και εντιμότητα η δραστήρια πρόεδρός της εδώ και μια δεκαετία Χριστίνα Λούβρου.

Ελεύθερος ανταγωνισμός;

Ή, όπως παραδέχθηκε  κάποτε ο σπουδαίος Σκωτσέζος θεωρητικός των ιδεών του καπιταλισμού και «πατέρας» της οικονομικής επιστήμης Άνταμ Σμιθ στον «Πλούτο των εθνών» του και σ' άλλες εργασίες του, οι πιο ισχυροί επιχειρηματίες με τις μεγάλες τσέπες συνωμοτούν συνήθως με ποικίλους τρόπους για να φέρνουν τις τιμές στα μέτρα που επιθυμούν όταν προμηθεύονται πρώτες ύλες όσο κι όταν αγοράζουν εργατική δύναμη και πωλούν στον τελικό καταναλωτή; Καθώς φαίνεται, το μεγάλο ψάρι τρώει εφέτος το μικρό πιο εύκολα!

Εμπορικός Οίκος ισχυρός, με παράδοση δεκαετιών στον ελαιουργικό τομέα, αφού έκανε τα πρώτα του βήματα αμέσως μετά τον Μεγάλο Πόλεμο, η επιχείρηση της οικογένειας Ανδριώτη με τη νέα γενιά της κυριαρχεί αναμφισβήτητα στην εμπορική αγορά του κερκυραϊκού ελαιολάδου.

Είναι ο μεγαλύτερος -και συνάμα αξιόπιστος- αγοραστής κι έμπορός του κι εξαγωγέας του, μακράν απ' τον επόμενο. Με βασικό προορισμό, πέρα απ' την τροφοδοσία των μεγαλύτερων ελληνικών βιομηχανιών τυποποίησης ελαιολάδου που ανήκουν πια σε πολυεθνικές, την αγορά της Ιταλίας. 

Δεν μπορεί να πει κανείς με σιγουριά ότι έχει τη δύναμη του ιστορικού οίκου Βιβάντε που τον καιρό των Ενετών μια χρονιά είχε φτάσει να διακινεί στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία ακόμη και το 80% του εξαγόμενου κερκυραϊκού ελαιολάδου, μα έστω και αν το εταιρικό του κεφάλαιο δεν υπερβαίνει τις 60.000 ευρώ έχει σαφώς τον πρώτο λόγο στην αγορά. Μερικοί επιμένουν ότι μπορεί να απορροφά όντως ακόμη και τα τρία τέταρτα του εμπορεύσιμου κερκυραϊκού ελαιολάδου, δηλαδή αυτού που δεν προορίζεται για ιδιοκατανάλωση και κάλυψη του οικογενειακού ή και φιλικού περιβάλλοντος.

 

Φέρει τον διακριτικό τίτλο «Andriotis Olive Oil», από τον Δεκέμβριο του 2018 λειτουργεί πια με τη νομική μορφή της ομόρρυθμης εταιρείας με ισότιμους εταίρους τους Γεώργιο Σ. Ανδριώτη και Δημήτριο Σ. Ανδριώτη, έχει ως αντικείμενο το χονδρικό εμπόριο και την εξαγωγή ελληνικού -και όχι μόνο κερκυραϊκού- ελαιολάδου χύμα, διαθέτει μεγάλο αποθηκευτικό κέντρο και τυποποιεί κι εξάγει κιόλας ελαιόλαδο με τα λαμπρά εμπορικά σήματα «Kopos» και «Bouteli». Αγωνίζεται σκληρά στη διεθνή αρένα του ελαιολάδου, υπό πολύ αντίξοες συνθήκες, προεκειμένου να αντέξει. Ξεκίνησε το 1955 από ένα «μπουτελί», δηλαδή ένα κατάστημα συγκέντρωσης ελαιολάδου, για να φτάσει να συνεργάζεται, όπως αναφέρει, «με τους περισσότερους Κερκυραίους ελαιοπαραγωγούς». Αντιμετωπίζει δεκάδες φορές ισχυρότερους ανταγωνιστές! 

Ασυναγώνιστη φαίνεται η πλεονεκτική θέση των αδηφάγων μεγάλων εμπορικών κι εμποροβιομηχανικών ελαιουργικών οίκων της Ιταλίας, που είναι ο μεγαλύτερος τελικός πελάτης-παραλήπτης του κερκυραϊκού ελαιολάδου, όπως και των εγχώριων παραρτημάτων ελληνικών βιομηχανιών με πολυεθνικά κεφάλαια.

 

Οι «κακές γλώσσες» βεβαιώνουν ότι εφέτος ένας και μόνον ένας εμπορικός οίκος της Ιταλίας με διάφορα προσωπεία και μεγάλες χρηματοδοτικές τσέπες είναι αυτός που «λύνει και δένει» με τις τιμές στην Κέρκυρα. Σαν να εκχώρησαν τα δικαιώματά τους άλλοι Ιταλοί έμποροι-αγοραστές.

Λες κι έχει γίνει κάποια «κατανομή» μεταξύ τους στηριγμένη σε κανόνες «σιδερένιας πειθαρχίας».

Την ίδια ώρα ειδικοί της ελληνικής αγοράς ελαιολάδου και συντάκτες Παρατηρητηρίου Τιμών του ελαιολάδου επισημαίνουν ότι «η Ιταλία έχει μεγάλα αποθέματα και έλλειψη ελεύθερων δεξαμενών, που αναγκάζει να κλείνονται συμβόλαια με μεταγενέστερη ημερομηνία παράδοσης» και συνεπώς θα πρέπει «οι Έλληνες εξαγωγείς να έχουν τη ρευστότητα να χρηματοδοτήσουν από μόνοι τους αυτές τις εμπορικές πράξεις».

 

Θυμάστε, φίλες και φίλοι, το σχόλιο που είχε κάνει το 2012 ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, χαρακτηρίζοντας «απαράδεκτο» το γεγονός ότι Ιταλοί παίρνουν ελληνικό λάδι και το εξάγουν σε άλλες χώρες ή και στην Ελλάδα ως ιταλικό, όταν έρευνες ακόμη και της ιταλικής αστυνομίας επιβεβαίωσαν ότι σχεδόν τέσσερα στα πέντε μπουκάλια ελαιολάδου πολύ γνωστών και πολύ μεγάλων ιταλικών εταιρειών περιείχαν ελαιομείγματα από άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα;

Θυμάστε την καταγγελία του επικεφαλής του ιταλικού συνδικάτου των αγροτών Στέφανο Μαζίνι σε κινητοποιήσεις τους ότι μια πανίσχυρη επιχειρηματική «Αγρο-Μαφία» λυμαίνεται τον κλάδο;

Μόλις πέντε  χρόνια έχουν περάσει από τη δημοσιοποίηση έκθεσης της Αγροτικής Ένωσης της Ιταλίας και του Ινστιτούτου «Eurispes» με τον τίτλο «Agromafia Report», σύμφωνα με την οποία η Μαφία είναι πολύ ισχυρή στην αγορά ελαιολάδου, διαθέτει μεγάλη ρευστότητα, εκβιάζει και απειλεί για να εξασφαλίζει μονοπωλιακές συνθήκες δράσης και μέσω εταιρειών συμφερόντων της καταφέρνει κι αναγκάζει παραγωγούς κι εμπόρους στην Ιταλία και σε γειτονικές χώρες να της πωλούν σε χαμηλές τιμές!

Κι όμως οι λίγοι, είτε κινούνται νομίμως είτε όχι, δεν είναι ανίκητοι!

Έστω οριακά, αυτό αποδεικνύουν το παράδειγμα των μαχητικών Ισπανών ελαιοπαραγωγών και η επίδρασή του! 

Διότι, φυσικά, δεν είναι αλήθεια ότι όπως είπε ο προηγούμενος υπουργός μιας Γεωργίας υποταγμένης τελείως στην καπιταλιστική λογική Μάκης Βορίδης μόνο οι κομμουνιστές της Ελλάδας συνεχίζουν να ζητούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, κατώτερες εγγυημένες τιμές, που να εγγυώνται τουλάχιστον ότι δεν θα «μπαίνεις μέσα», ότι δεν θα «λαδώνεις» με τον κόπο σου μόνο τις «μεγάλες τσέπες» όλων εκείνων που με την οικονομική τους δύναμη κάνουν πάντα σχεδόν κουμάντο στις αγορές.

Οι ελαιοπαραγωγοί της Ισπανίας, δηλαδή της ευρωπαϊκής χώρας με την υψηλότερη παραγωγή την ίση με τα δύο τρίτα όλης της ευρωπαϊκής, έχουν καταφέρει κάποια αξιοσημείωτα πράγματα.

Με μεγάλες κινητοποιήσεις τόσο το 2019 όσο και το 2020 επέτυχαν τον περασμένο Δεκέμβριο ρυθμίσεις που απαγορεύουν την πώληση του λαδιού ή άλλων αγροτικών προϊόντων προς έμπορους και βιομηχάνους σε τιμή κατώτερη του κόστους παραγωγής και καθιστούν υποχρεωτικές τις υπογραφές γραπτών συμβάσεων πώλησης με σχετικόν όρο. Θεωρητικά βέβαια, αφού ορίζεται ότι αυτό εναπόκειται στη «διαπραγματευτική ικανότητα των ενδιαφερομένων μερών» και οι μεγαλέμποροι και μεγαλοβιομήχανοι με την πλεονεκτική διαπραγματευτική θέση δεν έχουν παραιτηθεί από τερτίπια εξουδετέρωσης των περιορισμών που κέρδισαν οι αδύνατοι μικρομεσαίοι καλλιεργητές. Επιπλέον, με τη σειρά τους, οι Ευρωπαίοι μεγαλέμποροι και μεγαλοβιομήχανοι πριν από λίγες εβδομάδες κέρδισαν την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου! 

Πόσο ακόμα πιο ταξική, αν όχι και αποκρουστική, αλήθεια, μπορεί να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση; Τις 15 Δεκεμβρίου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα για την υπό συζήτηση νέα μεταβατική Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) για την περίοδο ως και το 2022, το οποίο αφορά μόνο σε ένα επιμέρους αγροτικό προϊόν, ειδικά και μόνο στο ελαιόλαδο, για να κάνει τι, νομίζετε;

 

Να προσθέσει στους υφιστάμενους Κανονισμούς, ως άρθρο 167α, διάταξη σύμφωνα με την οποία νομοθετείται η  «αυτορρύθμιση» της αγοράς ελαιόλαδου με τη θέσπιση ρητής απαγόρευσης καθορισμού από τα κράτη οποιασδήποτε μορφής τιμής και ως ενδεικτικής ή συνιστώμενης στην «πρώτη» εμπορία του προϊόντος, δηλαδή κατά την πώληση του ελαιόλαδου από τον αγρότη-παραγωγό στον βιομήχανο ή στον έμπορο, διακινητή, εξαγωγέα, ενώ κάτι τέτοιο δεν χρειαζόταν αφού ισχύουν ούτως ή άλλως οι γενικοί κανόνες απαγόρευσης καθορισμού τιμών στα αγροτικά προϊόντα με κρατική παρέμβαση. Δηλαδή, ό,τι ακριβώς επιθυμούσαν οι Ισπανοί και οι άλλοι Ευρωπαίοι μεγαλοεπιχειρηματίες του τομέα ώστε να έχουν στη διάθεσή τους άλλο ένα ισχυρό επιχείρημα να ανατρέψουν τελείως την ισχνή ισπανική διαφοροποίηση, την επίδραση που φάνηκε ότι έχει στις αγορές, τις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν! Πλην ελαχίστων, το ψήφισαν αυτό και οι Έλληνες ευρωβουλευτές! 

Ιδού τι αναφέρει για τις τρέχουσες τιμές του ελαιολάδου στην Ισπανία πρόσφατο Δελτίο ελληνικού Παρατηρητηρίου Τιμών: «Στο μέτωπο των τιμών η αγορά είναι ζωηρή ευρισκόμενη σε επίπεδα υψηλότερα των προηγουμένων μηνών και σίγουρα των περυσινών. Αυτό δηλαδή που παρατηρούμε στην ισπανική αγορά είναι ότι οι τιμές διατηρούν συμπεριφορά ταύρου».

Στα ελαιόλαδα λαμπάντε, που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την Κέρκυρα, η ζήτηση στις πιο καλές ποιότητες ανέρχεται ακόμη και στα 2,15 – 2,20 ευρώ το κιλό, παρουσιάζοντας ανοδικές τάσεις.

Όσο για την Ελλάδα, «οι μεγάλες ελληνικές εταιρείες και τυποποιητικές βιομηχανίες συνεχίζουν να αγοράζουν με κριτήριο τις χαμηλές τιμές», σύμφωνα με το προαναφερόμενο ιδιωτικό Παρατηρητήριο Τιμών.

Τα πράγματα στην Κέρκυρα, ας μην αμφιβάλλουμε, πιθανότατα θα ήταν σήμερα ακόμη χειρότερα για τους ελαιοπαραγωγούς χωρίς τον απόηχο των κινητοποιήσεων των Ισπανών ελαιοπαραγωγών, χωρίς την επίδραση που έχει εκείνη η ρύθμιση στη διεθνή αγορά ελαιολάδου.

 

Πόσο χειρότερα, θα πείτε ίσως δίκαια, αφού και η τιμή πώλησης του έξτρα παρθένου ελληνικού ελαιολάδου, πέρα από αυτή του λαμπάντε ή ραφινέ ελαιολάδου, πιέζεται πολύ; Μα όλοι δεν ξέρουμε πως δεν έχουν όρια η απληστία και οι μηχανορραφίες του κεφαλαίου για το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος και την αλληλοεξόντωση κιόλας όσο «πονόψυχοι» κι αν εμφανίζονται ή και θέλουν να είναι, για να το πούμε κι έτσι καλύπτοντας όλες τις περιπτώσεις, κάποιοι πρωτοκλασάτοι ή δευτεροκλασάτοι εκπρόσωποί του; Κατά κανόνα η «αυτορρύθμιση» της αγοράς, όπως γνωρίζουμε, καταλήγει εις βάρος των πιο αδύνατων ή οδηγεί σε καταστροφικές κρίσεις.

«Χρυσοκάρπιμον» δέντρο την είχε δει την ελιά στην Ωδή του γι' αυτήν ο Κάλβος. Όχι άδικα. Σπάνια όμως, άλλοτε από αστοχίες κι αδηφάγο ανταγωνισμό των εμπόρων κι άλλοτε ως καρπό και των δικών τους αγώνων, πήραν μυρωδιά απ' τον χρυσό της οι Κερκυραίοι μικρομεσαίοι καλλιεργητές.

 

Πόσο εύστοχα μα και προφητικά τη στιχούργησε ο Ανδρέας Κάλβος:

 

Πλουμισμένην σε βλέπω
χρυσοκάρπιμον δένδρον,
οι κλάδοι σου ξανθίζουσι
και τ’ άσπρα σου άνθη πίπτοντα
την γην στολίζουν.

Κερκυραίων είσαι πλούτος,
κι αν του καιρού η μανία
βάρβαρα συγχωρεί
τον εξολοθρευμόν σου
σ’ εσέ ’γω ελπίζω.

 

Χρυσός, πλούτος, που έφτασε να  εξολοθρεύεται ως πιο χρήσιμος για σόμπες και τζάκια;

«Σύμβολον της ειρήνης» όπως την είπε επίσης ο Κάλβος και ήταν και στην αρχαιότητα, δέντρα που αιώνες τώρα στέκουν «ακούραστες γριούλες» και θρέφουν «παιδάκια και μανούλες», σύμφωνα με τον Ιωάννη Πολέμη. 

Μάλλον είχε απόλυτο δίκιο η Ομοσπονδία Αγροτικών Συλλόγων Κέρκυρας όταν το 2019 ετόνιζε σε ανακοίνωσή της: «Όσο και αν κτυπά κόκκινο η απογοήτευση, η παραίτηση και η αδιαφορία του κόσμου για αντίσταση στις πολιτικές που του τσακίζουν  τη ζωή, εμείς επιμένουμε γιατί αιώνες έχει αποδειχτεί στην πράξη πως ό,τι κέρδισε ο φτωχός, ο εργάτης, το κέρδισε με αγώνες». Είχε οργανώσει, τότε, συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο χωριό Ριγγλάδες.

Είναι ο ίδιος φορέας που έχει κινητοποιήσει πολλές φορές τους μικρού και μεσαίου παραγωγικού μεγέθους ελαιοπαραγωγούς του νησιού, τόσο αυτούς που θεωρούνται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες όσο και τους άλλους που κάνουν όσες δουλειές μπορούν για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία στις οικογένειές τους και για τον λόγο αυτό στερούνται των πενιχρών έστω ενισχύσεων που κατά καιρούς δίδονται, όπως η κατ' αποκοπή αποζημίωση της τάξεως του 0,1 ευρώ ανά κιλό λαδιού που αποφασίστηκε στις τρέχουσες συνθήκες μόνο για όσους αναγνωρίζονται κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. Έχει κινητοποιήσει πολλούς απ' όλους όσοι επιδιώκουν ένα καλύτερο, παραγωγικότερο και ποιοτικότερο μέλλον για τον απέραντο κερκυραϊκό ελαιώνα, καθώς παραμένει από το 2000 αναξιοποίητη, ουσιαστικά, μια πολύτιμη μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Για το λάδι, αλλά και για την -αποκαλούμενη και κορφολιά, λαδολιά, νερολιά και στρυφτολιά- κερκυραϊκή λιανολιά, για τις ελιές. Σε αμέτρητα εκατομμύρια ανέρχονται οι ελιές της τρέχουσας ακόμη ελαιοκομικής περιόδου. 

Δεκατέσσερις χιλιάδες ελαιοπαραγωγοί αντιπροσωπεύουν με τις οικογένειές τους, μη ξεχνάμε, περισσότερους μάλλον από 50.000 ανθρώπους μας, για να μη μιλήσουμε για τους χιλιάδες παράπλευρους επαγγελματίες κι εργάτες και υπαλλήλους. Περισσότερους, δηλαδή, απ' τον μισό κερκυραϊκό πληθυσμό!

Μετά την τόσο άσχημη περασμένη τουριστική περίοδο ήλπιζαν ότι με τόσο μεγάλη και τόσο καλή σοδειά θα κάλυπταν λίγο τα χαμένα. Αμ δε!  

Τα διαβόητα «προστύχια» που ίσχυαν τη φεουδαρχική εποχή και την περίοδο της ανόδου της αστικής τάξης στην Κέρκυρα με τις κλεπτοκρατικές επιβαρύνσεις των ελαιοπαραγωγών από τους άρχοντες και τους τοκογλύφους εμπόρους-αστούς που άπλωναν τα δικά τους δίχτυα στην ύπαιθρο εξουσιάζοντας με νέες εμπορευματικές σχέσεις και τους άρχοντες και τους καλλιεργητές-αγρότες των χωριών, καθώς εστερέωνε το ηγετικό της αποτύπωμα η νέα, κεφαλαιοκρατική κοινωνία, δεν ισχύουν, φυσικά, πια. Η προκαταβολική αγορά λαδιού σε σημαντικά χαμηλότερη τιμή από αυτή που σίγουρα θα είχε το λάδι τη στιγμή της συγκομιδής έχει πάψει να ισχύει με αυτή τη μορφή. Οι αδιανόητες αδικίες και οι αγροτικές ανταρσίες κι εξεγέρσεις και βιαιότητες που είχαν κάνει τον Διονύσιο Σολωμό να γράψει στίχους για έναν άρχοντα «με ξεμυτερά τα νύχια μαθημένα στα προστύχια» έχουν δώσει από καιρό τη θέση τους σε νέες συνθήκες, νέους όρους εμπορίου, μετά την εδραίωση της καπιταλιστικής ανάπτυξης μέσω των ανωνύμων, ομορρύθμων και λοιπών εταιρειών.

 

Πόσοι και πόσοι αγώνες των προγόνων των Κερκυραίων ελαιοπαραγωγών χρειάστηκαν όμως, αλήθεια, από την περίοδο ακόμα του οικονομικού ιμπεριαλισμού της Βενετίας και του ξεριζώματος αμπελιών κι άλλων αγροτικών ειδών γιατί αυτό επέβαλαν  κερδοσκοπικές προτεραιότητες τρίτων άσχετες προς τον λαό, αιώνες πριν τη γεωργική μονοκαλλιέργεια του αποικιοκρατικού τύπου αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό η τουριστική, χωρίς ισόρροπη ανάπτυξη των τομέων που εξυπηρετούσαν τον λαό, επειδή αυτό επέβαλαν οι κερδοσκοπικές προτεραιότητες της ανήμπορης από τη φύση της να συμβαδίσει με τις λαϊκές ανάγκες αστικής τάξης!

Πόσοι αγώνες κι επί Αγγλοκρατίας. «Άρχησαν οι δανεισταί μας καθημέραν και ευγάλουν εντάλματα (...) Εξηράνθη όλος ο καρπός ο ευρισκόμενος εις τα ελαιόδενδρα και εις την γην, εκαταντήσαμεν εις εσχάτην πτωχίαν, ώστε αρχίσαμεν υστερείσθαι και του επιουσίου άρτου», ανέφερε το 1851 ένα υπόμνημα των ελαιοπαραγωγών απ' τα χωριά Καρουσάδες, Αρμενάδες, Ραχτάδες, Βελονάδες, Στρινίλας, Αντιπερνοί, Νυμφές, Καβαλούρι, Αγραφοί, Μαγουλάδες, Περουλάδες και Αυλιώτες που έχει φέρει στο φως ο Γιώργος Προγουλάκης.

Πόσοι αγώνες επίσης αργότερα, μετά την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, αν σκεφτούμε ότι το 1865, όπως διασώθηκε σε φύλλο εφημερίδας με τον τίτλο «Η φωνή των χωρικών», τότε «άνθρωποι ποταποί» με χρήμα «εμπορευόμενοι τους γεωργούς κατεστάθησαν βαθύπλουτοι και κυρίαρχοι», καθώς ο καλλιεργητής ευρέθη ηναγκασμένος να ριφθή εις τους όνυχας» της νέας άρχουσας τάξης, που εκτόπιζε τους γαιοκτήμονες της φεουδαρχικής γαιοκτημονικής αριστοκρατίας. Δύο χρόνια μετά, το 1867, στην Αθήνα εκυκλοφορούσε το αποκαλυπτικό για όλ' αυτά βιβλίο «Οι εν Κερκύρα λησταί». Τότε που, σύμφωνα με τον Ευάγγελο Πρόντζα, η Ιονική Τράπεζα δεν ήθελε «δανείζειν εις αφερέγγυους χωρικούς», ενώ χρηματοδοτούσε τους εκμεταλλευτές τους ή άφηνε την πιο τοκογλυφική μερίδα αυτών, όπως έχει επισημάνει ο Σπύρος Ασδραχάς, να δρα «διαλυτικά τόσο προς την κατεύθυνση των αγροτών όσο και των λειψάνων της φεουδαρχίας», καθώς το πιστωτικό κεφάλαιο βρισκόταν ακόμα στη φάση της πρώιμης οργανικής σύνδεσής του με το εμπορικό, το ναυτιλιακό, το βιομηχανικό, όπως αργότερα και με το ξενοδοχειακό, υπηρετώντας εκείνους τους άλλοτε  κοινούς και άλλοτε αντιτιθέμενους ταξικούς στόχους της κάθε μερίδας του μεγάλου κεφαλαίου.

 

Η αξιοποίηση της κερκυραϊκής ελιάς της χιλιοζωγραφισμένης με έργα όπως και το τόσο θαυμάσιο του Λυκούργου Κογεβίνα, δεν εκρίθηκε, βλέπετε, προτεραιότητα υψηλού κέρδους.

Βορά σε υπέρτερα οικονομικά συμφέροντα, δήθεν επειδή άλλες πιο ισχυρές μεγάλες ελληνικές βιομηχανίες θα εξυπηρετούσαν καλύτερα τον λαό,  έγινε η ζωγραφισμένη κιόλας απ' τον Γιάννη Καβάσιλα ιστορική Ελαιουργία Κέρκυρας, που υπήρχε στο προάστιο Μαντούκι.

Έχουν εκλείψει, ωστόσο, τα παλαιά φαινόμενα όπου οι ισχυροί εδιαμόρφωναν τεχνητά τις τεχνητά τις τιμές αγοράς του λαδιού απ' τον παραγωγό ώστε να προσποριστούν τα υψηλότερα δυνατά κέρδη;

Δεν ισχύει πια ο ενετικός νόμος που όριζε σε ποιον μόνο μπορεί να πουλήσει το λάδι του ο καλλιεργητής, μα μήπως η κατακτημένη νέα ελευθερία επιλογής είναι «ψεύτρα» όπως και η «ελεύθερη οικονομία» και ωφελούν τελικά, με άλλους όρους πια, πάλι τον οικονομικά ισχυρότερο;

Ό,τι κι αν συμβαίνει. Όσος ανορθολογισμός σύμφυτος με τα αντικρουόμενα συμφέροντα των διαφορετικών μερίδων του κεφαλαίου κι αν χαρακτηρίζει τη σύγχρονη κερκυραϊκή οικονομία. Όσο ανισόμετρη αλλά σύμφυτη με τη φύση του καπιταλισμού κι αν είναι η ανάπτυξη του ελαιοκομικού τομέα της Κέρκυρας σε σύγκριση μ' εκείνη άλλων περιοχών της Ελλάδας ή της γειτονικής Ιταλίας. Όσο κι αν το κράτος δεν έχει πια στο νησί κάποια αρμόδια υπηρεσία που να συγκεντρώνει αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα για την ελιά, παραδίδοντας τον τομέα στις βουλές και τη βουλιμία της «ελεύθερης αγοράς». Όσο κι αν μεγάλα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα «έβγαλαν από τη μέση» μεταποιητικές ελαιουργικές μονάδες συνεταιρισμένων αγροτών, όπως η παλαιά κι ελαιουργική ΑΕΒΕΚ που μεταποιούσε κιόλας το λάδι ακόμη και ως σαπωνοποιία. Όσο κι αν αποτελεί πια μουσειακό είδος σωσμένο αρχειακά απ' το Ιόνιο Πανεπιστήμιο το παλιό Ινστιτούτο Ελαίας, όσο κι αν στελέχη της επίσημης Διεύθυνσης Γεωργίας του νησιού πληροφορούν ότι έχουν συρρικνωθεί δραματικά οι γεωπονικές υπηρεσίες κι επίκειται περαιτέρω συρρίκνωσή τους. Γεγονός είναι ότι το λάδι παραμένει το κυριότερο πραγματικό προϊόν του νησιού, αν και υστερεί κατά πολύ φυσικά σε συμβολή στο ΑΕΠ, σε σύγκριση με τις τουριστικές υπηρεσίες που λίγο-πολύ όμως είναι συνυφασμένες και με τον κερκυραϊκό ελαιώνα, με τη μοναδική χάρη που αυτός προσφέρει με τα τέσσερα εκατομμύρια λιόδεντρά του, με τα χρώματά του, καθιστώντας ελκυστικότερη και «τουριστικότερη» την κερκυραϊκή γη.   


Ταυτίζονται το νησί και η ελιά. Η υμνημένη κι απ' τον Σολωμό κι απ' τον Λορέντζο Μαβίλη κι απ' τον Γεράσιμο Μαρκορά στα μέρη μας κι απ' τον Παλαμά και τον Ελύτη και τόσους άλλους Έλληνες ποιητές κερκυραϊκή ελιά.

 

 

Η πολυζωγραφισμένη κι απ' τον Γιαλλινά κι απ' τον Παρθένη κι απ' τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον  Μποκατσιάμπη και τον Στέφανο Σγούρο και τόσους άλλους ζωγράφους με υπέροχα έργα, όπως κι ένα εκπληκτικό του Σπύρου Κουρσάρη με κατάφυτη μ' ελιές περιοχή και σε πρώτο πλάνο το χωριό Μεσαριά.

 

Το χωριό, δηλαδή, όπου τρεις δεκαετίες σχεδόν μετά την εκτέλεση του κομμουνιστή προέδρου της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Κέρκυρας Θανάση Βλάσση μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο για τις ιδέες του, λίγο μετά τη Χούντα, με πρωτοβουλία του κομμουνιστή του χωριού εκπροσώπου των Κερκυραίων καλλιεργητών στην πανελλήνιας εμβέλειας «Ελαιουργική» Αριστείδη Μπαλού κι άλλων αγωνιστών συνεταιριστών αγροτών διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων είχε φτιαχτεί με αγώνες, κόπους και θυσίες ελαιουργική μονάδα. Εκεί, στο «κουφάρι» πια εκείνης της μονάδας, ενδέχεται τώρα, καθώς λέγεται, να «στηθεί» μονάδα επεξεργασίας των αποβλήτων των ολοένα και λιγότερων ελαιοτριβείων της Κέρκυρας, καθώς η δημιουργία τέτοιας μονάδας συναρτάται με την αναγκαία προσαρμογή τους σε κανόνες φροντίδας για το περιβάλλον και την αμφίβολη προς το παρόν παράταση της λειτουργίας τους την επόμενη ελαιοκομική περίοδο!

Η αναπόφευκτη καπιταλιστική συγκέντρωση και συγκεντροποίηση της παραγωγής περιορίζει συνεχώς τον αριθμό των ελαιοτριβείων του νησιού. Στη χρονιά με τη μεγαλύτερη παραγωγή λειτούργησαν λιγότερα «λουτρουβιά» από ποτέ. Ούτε τα μισά απ' όσα μία μόνο πενταετία νωρίτερα. Η απαξίωση κεφαλαίου επενδυμένου στον τομέα, δηλαδή, συνεχίστηκε.   

Είναι, ωστόσο, βιωματικά δεμένος ο Κερκυραίος με την ελιά!

Ελιές γεμάτο είναι το ένα τρίτο της κερκυραϊκής γης!

Παντού σ' όλο το νησί ο τόπος παραμένει σπαρμένος με «λουτρουβιά» - ιστορικά σύμβολα της προβιομηχανικής και βιομηχανικής εποχής της Κέρκυρας που τόσο πολύ έχει ερευνήσει κι αποτυπώσει σε εκπληκτικές για τον πλούτο των στοιχείων τους μελέτες του ο κορυφαίος Κερκυραίος επιστήμονας Αύγουστος Σορδίνας. Η Ιστορία μας είναι χαραγμένη πάνω τους, είναι αξεχώριστη απ' το λάδι.

Που «έθρεφε» πολλαπλώς και με τη διαφθορά τις κάθε λογής κυρίαρχες τάξεις στο νησί απ' τον καιρό της Ενετοκρατίας. Ιστορική έχει μείνει η καταγραφή για μια σύζυγο Ενετού τοπικού Προνοητή που όταν μάθαινε πως είχε διαπραχθεί φόνος, όπως θύμισε ο Νίκος Καραπιδάκης πριν από λίγα χρόνια, χτυπούσε ικανοποιημένη τα χέρια φωνάζοντας «ladi, ladi», αφού το λάδι ήταν τότε έν' από τα συνηθισμένα μέσα εξαγοράς, πολύ πριν ανακαλύψουμε δήθεν έκπληκτοι την πολυπλόκαμη διαπλοκή της οικονομικής και της πολιτικής ελίτ για χίλια δύο πράγματα στη χώρα.   

 

Τον αξεπέραστο βιωματικό δεσμό ύμνησε ο ποιητής Γεράσιμος Σπαταλάς απ' το χωριό Σιναράδες με στίχους όπως ετούτοι σε ποίημά του με τον τίτλο «Κέρκυρα» πριν από έναν αιώνα:

Κάτου απ' τις αγέραντες αρχαίες εληές, στη γη μου,

Στα χόρτα τα χλοερά,

Στους ίσκιους, κάτω στις δροσιές, σα σε μαγίας φτερά,

Πόσες φορές δεν έζησες την Άνοιξη ψυχή μου!

Συμμετέχοντας σε λαϊκές συγκεντρώσεις στην Κέρκυρα, όπως και στην Αθήνα, ο Σπαταλάς επρέσβευε τότε τη συνένωση του εργαζόμενου λαού για το δίκιο του. Για τις αδικίες κι όσα «τράβαγαν» με ληστρικές τιμές στον καιρό του και οι ελαιοπαραγωγοί της Κέρκυρας, όπως και οι άλλοι εργαζόμενοι του νησιού, αλλά και της χώρας ολάκερης, έγραψε ίσως τότε κι ένα άλλο -άγνωστο στον καιρό μας- ποίημα που παραμένει κι αυτό επίκαιρο κι ανασύρουμε σ' αυτές εδώ τις γραμμές από μια λήθη ενός αιώνα.

 

 

Σωστά διαβάσατε, «Καπιταλισμός» είναι ο τίτλος του.

Που «σφίγγει όλη τη γης σε πόνου αγκάλη». Με πολλά πρόσωπα, με «γαμψόνυχα χέρια», Μαμωνάς με πολεμικά χαρακτηριστικά για την επίτευξη των κερδοσκοπικών στόχων του.   

Προέρχεται το ποίημα από την ψηφιοποιημένη προ ημερών από τη Βιβλιοθήκη της Βουλής ποιητική συλλογή «Αιμάτων σταλακτίτες» που εξέδωσε ο μάλλον μετριοπαθής σοσιαλιστής - κομμουνιστής Σπαταλάς το 1915.

Λέτε να 'ναι άσχετη κι αταίριαστη η επίκληση αυτού του ποιήματος στο θέμα που συζητάμε; Χμ... Να τι έγραψε προ ημερών το κάθε άλλο παρά αριστερό αμερικανικότατο και καπιταλιστικότατο πρακτορείο Bloomberg για το τι συνέβη στον κόσμο ενώ στην Κέρκυρα και στην Ελλάδα φτωχαίναμε κι ο «Κερκυραίων πλούτος» έβγαινε στις ζυγαριές φτωχός: «Οι πλούσιοι έχουν γίνει πιο πλούσιοι από ποτέ στη διάρκεια της πανδημίας» και «η εισοδηματική ανισότητα έχει ήδη φτάσει κοντά στο υψηλότερο σημείο της εδώ και τουλάχιστον μισό αιώνα». Σίγουρα, τόσο για τους πολλούς που δείχνουν σαν να προτιμούν την καπιταλιστική κοινωνία όσο και για τους πολλούς άλλους, κάπως αλλιώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα! 

Μήπως, αλήθεια, οι Ισπανοί ελαιοπαραγωγοί, θα λέγαμε δίνοντας τον λόγο για τον επίλογο στον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, με την οργάνωση και τον αγώνα τους δείχνουν ίσως τον μελλοντικό δρόμο στους Κερκυραίους κι όλους τους Έλληνες ελαιοπαραγωγούς; Προκειμένου, εννοούμε, το «τέρας» του Σπαταλά να αναγκαστεί να λάβει περισσότερο υπόψη του τις δικές τους αξιώσεις! Η απαραίτητη επιμονή στην ποιότητα που αβοήθητοι εφανέρωσαν, όπως φαίνεται, δεν αρκεί. Όπως δεν αρκούν ούτε μπορεί να γενικευτούν, υπό τις παρούσες συνθήκες, οι κάποιες φωτεινές ιδιωτικές τυποποιητικές «νησίδες». Ένας ποιητής φίλος του Σπαταλά, ο Κώστας Βάρναλης, το 'χε πει έτσι: «Χρέος με τα χέρια σου να σηκωθείς»! 

Λέτε να 'χε δίκιο τελικά ο λογοτέχνης απ' το χωριό Καρουσάδες το οποίο είχε ξεσηκωθεί πριν από εκατόν εβδομήντα χρόνια για όσες αδικίες υπέφεραν οι ελαιοπαραγωγοί της περιοχής, ο σπουδαίος Κωνσταντίνος Θεοτόκης που έγραφε σε περιοδικό του Σπαταλά, όταν ακριβώς πριν από έναν αιώνα στο μυθιστόρημά του «Σκλάβοι στα δεσμά τους» έβαζε στο στόμα ενός εκπροσώπου της τοτινής άρχουσας τάξης τα διαχρονικά λόγια «φτάνει δα να γνωρίσει ο λαός τη δύναμή του για να μας χορέψει στο ταψί»;

 

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ

Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Argyrades - News

argyrades.gr

Σελίδες για τη ζωή, την ιστορία, τον πολιτισμό, στην Κέρκυρα. Με κριτική ματιά στην επικαιρότητα.

drepani.gr

Μια από τις ονομασίες με τις οποίες ήταν γνωστή η Κέρκυρα στην αρχαιότητα ήταν και η Δρεπάνη. Όνομα που χρησιμοποιήθηκε λόγω του σχήματός της. Η Δρεπάνη ταυτίζεται με το όπλο με το οποίο ο Κρόνος σκότωσε τον πατέρα του τον Ουρανό.

logo

© 2018 Your Company. All Rights Reserved. Designed By Your Company

Search