Η προπαγάνδα σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους απ’ ό,τι οι πύραυλοι, καθώς επηρεάζει τη διεθνή κοινή γνώμη μέσα από τις κατάλληλα επεξεργασμένες εικόνες και ήχους που διοχετεύονται στα ΜΜΕ, ώστε να υποστηριχτεί το ένα ή το άλλο αφήγημα που συγκρούονται. Και η εμπέδωση ενός αφηγήματος από τον λαό είναι κάτι σαν λευκή επιταγή για τους πολεμοκάπηλους.

Η προπαγάνδα είναι η συνέχιση του πολέμου με οπτικοακουστικά μέσα. Υλικό της, η μονομερής, αποσπασματική παρουσίαση της αλήθειας ανάμικτη με ψεύδη. Επ’ αυτού, ο Αδόλφος Χίτλερ είχε δηλώσει πως «οι μάζες πιο εύκολα πιστεύουν ένα μεγάλο ψέμα παρά ένα μικρό».

Να θυμίσουμε πως οι ΗΠΑ προπαγάνδισαν στη διεθνή κοινή γνώμη την αναγκαιότητα της εισβολής τους στο Ιράκ, υποστηρίζοντας πως ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε χημικά και βιολογικά όπλα μαζικής καταστροφής, κάτι που αποδείχτηκε εκ των υστέρων ψευδές – ήταν όμως αργά για τον ιρακινό λαό.

Η κατασυκοφάντηση του αντιπάλου και η αντίστοιχη ηθική εξύψωση των φίλιων δυνάμεων είναι ο σκοπός της προπαγάνδας. Το ίδιο γεγονός, όπως ας πούμε ο βομβαρδισμός από τους Ρώσους του μαιευτηρίου στη Μαριούπολη, αφού αυτό είχε εκκενωθεί και μετατραπεί σε αρχηγείο για το Τάγμα του Αζόφ, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: οι μεν Ουκρανοί δεν ανέφεραν τίποτα για τις δυνάμεις των νεοναζί, οι δε Ρώσοι δεν είπαν κουβέντα για τους τραυματίες από την επίθεση.

Διαχρονικά, ο αριθμός των εμπλεκόμενων δυνάμεων και ο εξοπλισμός τους, ο απολογισμός των θυμάτων εκατέρωθεν, αμάχων και μάχιμων, οι καταστροφές στα θέατρα των επιχειρήσεων, η επίτευξη των στρατηγικών στόχων, το αξιόμαχο των αντίπαλων στρατών, το ηθικό των στρατιωτών και η πίστη τους στον σκοπό του πολέμου, όλες αυτές οι πληροφορίες ήταν ευαίσθητα θέματα για την προπαγάνδα.

Ολοι εμείς οι θεατές, που (αν είμαστε τυχεροί...) παρακολουθούμε τον πόλεμο από την τηλεόραση, ποτέ δεν μαθαίνουμε την πάσα αλήθεια – μόνο εκείνες τις πλευρές της που φορτίζονται συναισθηματικά από τους γκουρού της προπαγάνδας (όπως ο Γιόζεφ Γκέμπελς του Τρίτου Ράιχ), ώστε να διαμορφώσουμε όχι μια τεκμηριωμένη γνώμη, αλλά μια θυμική στάση, μια αντιπάθεια ή συμπάθεια.

Κάποιος θα μπορούσε να πει πως η προπαγάνδα είναι ο παραστρατημένος αδελφός της επικοινωνίας και της διαφήμισης, μια και η δεύτερη, που αφορά κυρίως εμπορικές και όχι πολιτικές δραστηριότητες (όταν δηλαδή αυτές δεν ταυτίζονται...), είναι η «αλήθεια καλώς ειπωμένη». Από την καλοειπωμένη αλήθεια η απόσταση μέχρι την πίστη, η οποία ως γνωστόν δεν χρήζει αποδείξεως, δεν είναι μεγάλη. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας αναφέρει πως η προπαγάνδα προέρχεται από τον μεσαιωνικό λατινικό όρο «propaganda», από το λατινικό «propago», που σημαίνει «μοσχεύω, εκτείνω, αυξάνω», από το ρήμα «pangere», δηλαδή «μπήγω, φυτεύω».

Η πρώτη εμφάνιση της λέξης ήταν στην ονομασία «Congegratio de Propaganda Fide» (Σύνοδος προς Διάδοση της Πίστεως), που αποτελούσε συνοδικό όργανο της Καθολικής Εκκλησίας, το οποίο συνεστήθη το 1559 από τον πάπα Κλήμεντα Η’ προκειμένου να διαδώσει την πολιτική του Ενωτισμού (Ουνία), λέει το Λεξικό.

Οπως φαίνεται η εμφύτευση κάποιων συγκεκριμένων αξιών στο κεφάλι μας και την καρδιά μας από εκείνους που έχουν ίδιον συμφέρον να μας ποδηγετήσουν είναι εδώ και αιώνες το προνομιακό πεδίο της προπαγάνδας. Ισως κάτι τέτοιο να είχε στο μυαλό του ο Βολτέρος όταν έλεγε πως «αυτοί που μπορούν να σε κάνουν να πιστέψεις απιθανότητες, είναι ικανοί να σε πείσουν να διαπράξεις φρικαλεότητες».

? Προπαγάνδα

1. η (έντυπη ή προφορική) συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διάδοσης πολιτικών, θρησκευτικών κτλ. ιδεών και απόψεων με σκοπό τον επηρεασμό της συνείδησης της κοινής γνώμης προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και με συγκεκριμένους στόχους

2. μονομερής, στρεβλή, μεροληπτική μετάδοση πληροφοριών με ιδιοτελείς στόχους