Της Μαριάννας Τζιαντζή
Όποιος ζητά ρωσική σαλάτα σε κάποιο σαντουιτσάδικο ή την αγοράζει έτοιμη από το σούπερ μάρκετ μπορεί να θεωρηθεί δυνάμει σύμμαχος του Πούτιν και εχθρός του ουκρανικού λαού, του Ζελένσκι και της δυτικού τύπου δημοκρατίας καθώς, σύμφωνα με το κυρίαρχο αφήγημα, τα τρία τελευταία ταυτίζονται.
Ίσως αρχίσουμε να λέμε «βαλκανική σαλάτα», μια ονομασία που πρωτοεμφανίστηκε το 19ο αιώνα. Εξάλλου κάτι παρόμοιο δεν έχει συμβεί και με τον «τούρκικο καφέ» των προγόνων μας που εδώ και δεκαετίες έχει μετονομασθεί σε «ελληνικό»; Ήδη η ρωσική βότκα έχει εξαφανιστεί από τις κάβες, τα μπαρ και τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Ένας φίλος έψαξε παντού στη μικρή του πόλη για να αγοράσει μια ρωσική βότκα, έτσι για να την κρατήσει σαν συλλεκτικό κομμάτι αλλά στα ράφια βρήκε μόνο πολωνέζικες, ρουμάνικες, φινλανδικές. Το πολυτελές πολυκατάστημα Χάροντς στο Λονδίνο αναγκάστηκε να απολογηθεί δημόσια επειδή ένας πελάτης του κατάφερε και αγόρασε «κάτω από τον πάγκο» μια ρωσική βότκα Beluga έναντι 150 λιρών, τη στιγμή που, στο πλαίσιο των κυρώσεων, όλο το στοκ σε ρωσικές βότκες είχε απομακρυνθεί και μεταφερθεί σε αποθήκη.
Αντίο λοιπόν στη ρωσική βότκα και στο ρωσικό χαβιάρι και, όπως θα μας συμβούλευε η Μαρία Αντουανέτα, «αρκεστείτε στο αυγοτάραχο Μεσολογγίου και στη γαλλική σαμπάνια». Αλλά και αντίο στον Τσαϊκόφσκι, τον Προκόφιεφ, τον Σοστακόβιτς, ενώ η δημοκρατική Δύση απαγόρευσε ακόμα και στους ανάπηρους Ρώσους και Λευκορώσους αθλητές να συμμετάσχουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες. «Υπάρχει η Ρωσία του Πούσκιν και η Ρωσία του Πούτιν», λέει o Καναδός συγγραφέας Μισέλ Κρίελααρς, όμως θεωρείται ένα από τα καλύτερα αστυνομικά μυθιστορήματα όλων των εποχών και σ' αυτό βασίστηκε η ομώνυμη κινηματογραφική ταινία όπου πρωταγωνιστεί ο πολύ καλός Αμερικανός ηθοποιός Γουίλιαμ Χαρτ, που πέθανε πρόσφατα σε ηλικία 72 ετών. Το ιδιαίτερο στοιχείο αυτού του βιβλίου ήταν ότι ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας αδέκαστος και εξαιρετικά ικανός Σοβιετικός αστυνομικός, ο Αρκάντι Ρένκο, και αυτή ήταν η αιτία που ο συγγραφέας συνάντησε πολλά εμπόδια στην έκδοση του.
«Εντάξει», του είχε πει ο αρχικός εκδότης του, «ας εκτυλίσσεται η πλοκή στη Μόσχα αλλά θέλουμε ο καλός αστυνομικός να είναι Αμερικανός». Έκτοτε ο Σμιθ έγραψε και άλλα βιβλία με ήρωα τον Ρένκο, τόσο της σοβιετικής όσο και της μετασοβιετικής περιόδου, ασκώντας κριτική στη διαφθορά και των δύο διαδοχικών συστημάτων αλλά χωρίς να υποκύπτει στην αντισοβιετική υστερία, που σήμερα έχει μετατραπεί σε αντιρωσική. Στα χρόνια του Ρίγκαν και της επίσημης ρητορικής για την «Αυτοκρατορία του Κακού», ο Σμιθ είχε πει ότι «πράγματι η σοβιετική ηγεσία αντιπροσωπεύει μια απειλή, όχι όμως για τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά για τον ίδιο τον σοβιετικό λαό».
Σήμερα που κυριαρχεί η μανιχαϊστική λογική του μαύρου-άσπρου (ο ήρωας Ζελένσκι, οι βάρβαροι και αιμοδιψείς Ρώσοι) είναι αμφίβολο αν το Χόλιγουντ θα γύριζε μια ταινία με κεντρικό χαρακτήρα έναν τίμιο Ρώσο αστυνομικό, εκτός και αν αυτός οργάνωνε μια συνωμοσία για τη δολοφονία του Πούτιν.
Σήμερα η συνέχιση του πολέμου είναι μια άμεση απειλή όχι μόνο για τον λαό της Ουκρανίας, αλλά κι αυτόν της Ρωσίας, όπως και για τους λαούς της Ευρώπης και ας έχουν ταχθεί οι ηγέτες τους στη «σωστή πλευρά της Ιστορίας».
Σε πρόσφατο άρθρο του, ο Γκάρι Σολ Μόρσον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν του Σικάγου, παρατηρεί: «Ακόμα και στο κορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, κανείς δεν σκεφτόταν να απαγορεύσει τη ρωσική λογοτεχνία, την τέχνη ή τη μουσική. Αντίθετα, οι ρωσικές σπουδές πρώτα άνθησαν στις ΗΠΑ. Τότε άρχισε η διδασκαλία της ρωσικής γλώσσας, τόσο στα λύκεια όσο και στα κολέγια. Και μόνο το γεγονός ότι η ΕΣΣΔ θεωρείτο θανάσιμος εχθρός σήμαινε ότι οι Αμερικανοί έπρεπε να γνωρίζουν περισσότερα για τη ρωσική κουλτούρα. Κι επίσης υπήρχε η ελπίδα ότι η μεγάλη λογοτεχνία και τέχνη θα έφερνε τους λαούς πιο κοντά». Ο ίδιος αναφέρει ότι ένας παθιασμένα φιλοουκρανός συνάδελφός του στο ίδιο πανεπιστήμιο ζήτησε να εξαφανιστεί από τον ιστότοπο του τμήματος Σλαβικών Γλωσσών και Λογοτεχνίας μια φωτογραφία του Κρεμλίνου, η οποία βρίσκεται εκεί εδώ και χρόνια. Και απορημένος ο Μόρσον αναρωτιέται: «Αν επρόκειτο για μια φωτογραφία των τρούλων του ναού του Αγίου Βασιλείου της Μόσχας, θα με κατηγορούσαν ότι έτσι προβάλλεται η ρωσική ορθοδοξία;»
ΠΗΓΗ: Πριν
