Με όχημα την αυτονομία της σχολικής μονάδας και την κακόφημη αξιολόγηση σχολείων και εκπαιδευτικών το υπουργείο Παιδείας επιχειρεί να επιβάλλει νέα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στη λειτουργία των σχολικών μονάδων και στρώνει το έδαφος για την κατηγοριοποίησή τους καθώς και την κατηγοριοποίηση και χειραγώγηση των δεκάδων χιλιάδων μόνιμων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών.

Καθόλου τυχαία στον πρόσφατο νόμο 4823/2021 «Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις» ανάμεσα σε άλλα από τη μία παραχωρεί υπεραρμοδιότητες στους διευθυντές των σχολικών μονάδων και στα στελέχη εκπαίδευσης και από την άλλη αποδυναμώνει τον ρόλο συλλογικών οργάνων όπως οι σύλλογοι διδασκόντων.

Συγκεκριμένα  με ένα νέο άρθρο (97) με τίτλο «Υπαλλακτικός τρόπος άσκησης των αρμοδιοτήτων των άρθρων 47 και 47 Α του ν. 4547/2018 από τον Διευθυντή ή τον Προϊστάμενο της σχολικής μονάδας» δίνεται η δυνατότητα στον Διευθυντή της σχολικής μονάδας,   σε συνεργασία με τον Σύμβουλο Εκπαίδευσης,  να προβεί σε όσες από τις ενέργειες της αρμοδιότητας του συλλόγου διδασκόντων εξακολουθούν να παραλείπονται και οι οποίες έχουν σχέση με την αυτοαξιολόγηση, προγραμματισμό και ομάδες δράσεων επαγγελματικής ανάπτυξης.

Παράλληλα, ο διευθυντής ενός σχολείου θα επιλέγει τον «μέντορα» που θα ελέγχει τους νέους συναδέλφους, ο διευθυντής -πάλι- θα επιλέγει τον ενδοσχολικό συντονιστή τάξεων, ο οποίος θα διευθύνει τον εκπαιδευτικό προγραμματισμό των τμημάτων ευθύνης του.

Ο Διευθυντής θα μπορεί να βαθμολογεί τον εκπαιδευτικό που έχει τοποθετηθεί στη σχολική του μονάδα, να τον τιμωρεί, να του αναθέτει υπερωριακή διδασκαλία, την εκτέλεση εξωδιδακτικών εργασιών, εκτός του διδακτικού και εντός του εργασιακού ωραρίου, να  καθορίζει τον τρόπο και το χρόνο διεξαγωγής των παιδαγωγικών συνεδριών, να αναθέτει τη διδασκαλία των μαθημάτων χωρίς να δεσμεύεται από τις δηλώσεις προτίμησης των εκπαιδευτικών.

Με λίγα λόγια, ο διευθυντής συγκεντρώνει υπερεξουσίες και συνάμα δημιουργούνται διαφορετικές κατηγορίες εκπαιδευτικών μέσα σ’ ένα σχολείο.

Την ίδια ώρα διογκώνεται ο αριθμός των στελεχών – ελεγκτών των εκπαιδευτικών. Οι, έως σήμερα, 540 συντονιστές εκπαιδευτικού έργου γίνονται 800 σύμβουλοι εκπαίδευσης με διαβαθμίσεις, αφού μέσα από το σώμα αυτό θα επιλέγονται οι επόπτες ανά περιφέρεια και νομό. Εύστοχα ο Γιώργος Μακράκης, πρόεδρος Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. Ν. Ηρακλείου, σημειώνει ότι η επιλογή αυτού του τίτλου δεν είναι τυχαία, αφού απηχεί το γενικό πνεύμα του νομοσχεδίου, δηλαδή την έντονη ελεγκτική διάθεση με μια αυστηρή ιεραρχική και κατακερματισμένη δομή, μετατοπίζοντας το σχολείο από παιδαγωγικό κύτταρο σε οργανισμό με ιδιωτικοοικονομικούς όρους λειτουργίας. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι προβλέπεται αυστηρή ποινή επαγγελματικής καθίζησης για οκτώ χρόνια αν κάποιος σύμβουλος εκπαίδευσης δεν υλοποιήσει τη διαδικασία της αξιολόγησης, δίνοντας το σύνθημα η υπουργός ότι όσοι ενδιαφέρεστε οφείλετε να είστε «ταγμένοι».

Είναι φανερό πως η κυβέρνηση και το ΥΠΑΙΘ και με αυτή τη νέα παρέμβαση έρχεται να γυρίσει την εκπαίδευση δεκαετίες πίσω ή αλλιώς να μετατρέψει τα σχολεία σε επιχειρηματικές μονάδες και τους διευθυντές σε σχολάρχες.

Νταχάου θέλει να κάνει το δημόσιο σχολείο το Υπουργείο Παιδείας

Αυτή η διαδικασία θα ισοπεδώσει το παιδαγωγικό κλίμα της τάξης και θα δημιουργήσει ένα καθεστώς πελατειακών σχέσεων μέσα στο σχολείο, αφού οι εκπαιδευτικοί θα είναι υποτελείς στους διευθυντές, καθώς από εκείνους θα εξαρτάται η εκπαιδευτική και επαγγελματική τους πορεία. Είναι φανερό ότι επιχειρείται να επιβληθεί μόνιμο καθεστώς φόβου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών, ώστε κάθε απόκλιση από το πρότυπο του υποταγμένου εκπαιδευτικού να κρίνεται σαν δημοσιοϋπαλληλικό παράπτωμα ή  αντιεπιστημονική παρέκκλιση. Αυτό το πλαίσιο μεταφέρει τις ευθύνες για τα εκρηκτικά προβλήματα του σημερινού σχολείου στον εκπαιδευτικό.

Η νέα αυτή ιεραρχική δομή σε συνδυασμό με την ατομική αξιολόγηση διαλύει τον δημοκρατικό και συλλογικό τρόπο λειτουργίας του σχολείου, ενώ παράλληλα κατεδαφίζεται η παιδαγωγική διάσταση της εκπαίδευσης. Το καινούργιο μοντέλο βασίζεται στη φιλοσοφία της εξατομίκευσης, του εσωτερικού ατέρμονου ανταγωνισμού συγκέντρωσης μορίων για επιβίωση και ανέλιξη σε ένα γραφειοκρατικό και διεκπεραιωτικό σχολείο.

Να το πούμε καθαρά: Εάν τα μέτρα αυτά προχωρήσουν το κλίμα στα σχολεία, που έχουν μεταβληθεί σε κέντρα διερχομένων, χωρίς σταθερό προσωπικό, με εργασιακές σχέσεις διαλυμένες, θα πλημμυρίσει από τον τοξικό ανταγωνισμό, το χαφιεδισμό και την τρομοκρατία και θα κυριαρχήσει μια κατάσταση εμφύλιας διαμάχης που θα διαχυθεί και προς "τα κάτω" και θα επηρεάσει κάθε μέλος του προσωπικού.

Οι υπερεξουσίες του διευθυντή και η ακύρωση του αποφασιστικού ρόλου του συλλόγου διδασκόντων, σε ένα επίπεδο που δεν έχει προηγούμενο στο παρελθόν, επιχειρούν να ολοκληρώσουν τη μετατροπή του σχολείου σε επιχείρηση, στόχος που είναι δεμένος με ένα νήμα με τη λεγόμενη αυτονομία της σχολικής μονάδας, δηλαδή την αναζήτηση πόρων από το ίδιο το σχολείο, ακόμα και με χορηγούς, αφού εγκαταλείπεται ουσιαστικά από το κράτος. 

Οι τραγικές συνέπειες της εφαρμογής της αξιολόγησης στα σχολεία της Μεγάλης Βρετανία

Και δεν έχει κανείς να δει τις τραγικές συνέπειες της εφαρμογής της αξιολόγησης στα σχολεία της Μεγάλης Βρετανίας για να καταλάβει το μέλλον.

Ρεπορτάζ από την Guardian (που μεταφράζει η ιστοσελίδα rovespieros.gr) αναλύει τις συνθήκες που εργάζονται οι εκπαιδευτικοί στην Αγγλία, πολλοί εκ των οποίων εξαναγκάζονται σε παραίτηση, με τέτοιο ρυθμό που τα κενά στα σχολεία είναι περισσότερα από ποτέ: Η υπερβολική εργασία και η έλλειψη υποστήριξης από το κράτος οδηγούν τους εκπαιδευτικούς σε όλη την Αγγλία εκτός επαγγέλματος πολύ πιο γρήγορα από ό,τι μπορούν να αντικατασταθούν.

Και τα σχολεία που αντιμετωπίζουν από τη μια τις περικοπές και από την άλλη το αυξανόμενο κόστος λειτουργίας, δεν έχουν κανένα τρόπο για να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας για το προσωπικό τους.

Ο Νταν Lintell είπε: «Είχα ταχυπαλμίες και κρίσεις πανικού. Το σώμα μου ήταν εξαντλημένο. Δεν μπορούσα να συνεχίσω έτσι».

Είχε μόλις περάσει μόλις το πρώτο εξάμηνο ως νέος δάσκαλος.

Η έναρξη της σχολικής χρονιάς το Σεπτέμβριο τον είχε γεμίσει με αισιοδοξία. Μετά από μια επιτυχημένη 20ετή καριέρα ως μηχανικός σχεδιασμού, ο Lintell αποφάσισε να γίνει δάσκαλος.

Έκανε αυτό που η κυβέρνηση έχει χαρακτηρίσει «μετασχηματισμό καριέρας υψηλού επιπέδου», που θα αναζωογονούσε τα σχολεία και θα έφερνε την εμπειρία από τον «πραγματικό κόσμο» μέσα στην τάξη, τη διδασκαλία της Φυσικής, στην περίπτωσή του, στο Leicestershire.

«Η ιδέα ήταν να περνώ περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μου και την τεσσάρων ετών κόρη μου. Η ειρωνεία είναι ότι μόλις που προλάβαινα να τους δω. Έκανα τη δουλειά μου, επέστρεφα σπίτι, έτρωγα, και μετά ξεκινούσα την προετοιμασία για την επόμενη μέρα από τις 8.30 μ.μ. μέχρι τις 1 π.μ. κάθε βράδυ».

Ο Lintell καταβλήθηκε από δύο πράγματα: Δίνοντας και την ψυχή του για την «χορογραφία της τάξης», πέντε φορές την μέρα, και βλέποντας κάθε ελπίδα για ξεκούραση να εξαφανίζεται κάτω από ένα βουνό προετοιμασίας για τα μαθήματα της επόμενης ημέρας.

«Σκοπεύεις να μην προετοιμαστείς πάνω από μία ώρα για κάθε μάθημα, αλλά αν θέλεις να κάνεις μια μισοαξιοπρεπή δουλειά, χρειάζεσαι δύο ώρες. Αν έχεις 25 ώρες μάθημα την εβδομάδα, αυτό είναι ήδη άλλες 50 ώρες! Κι υπάρχουν κι άλλα πράγματα που πρέπει να προσέξεις, επιπλέον».

Κάθε δάσκαλος γνωρίζει κάποιον που έχει εγκαταλείψει το επάγγελμα, που αποσύρθηκε νωρίς, που είχε καταρρεύσει ή είχε παραιτηθεί εξαιτίας του άγχους. Σχεδόν 40.000 δάσκαλοι εγκατέλειψαν το επάγγελμα σε ένα μόλις έτος. Κι αρκετοί από αυτούς δεν αντικαθίστανται. Σήμερα υπάρχει έλλειμμα 30.000 δασκάλων και καθηγητών στην τάξη, ιδίως στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπου το 20% των διαθέσιμων θέσεων εκπαιδευτικής κατάρτισης  μένουν άδειες.

Η έλλειψη καθηγητών σημαίνει ότι τα τμήματα μεγαλώνουν. Περισσότεροι μαθητές ανά τμήμα σημαίνει μεγαλύτερη δυσκολία στον έλεγχο. Κι ο χαμένος έλεγχος βάζει εμπόδια στη διδασκαλία, αφαιρώντας της χρόνο.

Έτσι οι μαθητές σημειώνουν μικρότερη πρόοδο κι αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό και για τους καθηγητές- διευθυντές (σ.σ.: μέσω της αξιολόγησης του σχολείου): «Ένα κακό έτος μπορεί να τελειώσει την καριέρα ενός διευθυντή», δήλωσε ο Valentine Mulholland, επικεφαλής πολιτικής της Εθνικής Οργάνωσης Διευθυντών Σχολείων.

«Αυτό σε κανένα άλλο επάγγελμα δεν θα το δείτε. Μπορείς να έχεις μια χρονιά μαθητές που να είναι πολύ διαφορετικοί από ότι τα προηγούμενα χρόνια, και που δεν έχουν κανένα έλεγχο. Εάν ζεις με τη δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι σου, είναι δύσκολο να μην μεταφέρεις αυτό τον φόβο στο υπόλοιπο σχολείο και στους εκπαιδευτικούς».

Ορισμένα σχολεία έχουν δοκιμάσει ακραίες λύσεις στην κρίση που δεν μπορούν να βρουν ή να κρατήσουν το προσωπικό τους.

 «Έχουμε ακόμα ένα ζήτημα που πάει να γίνει χρόνιο: Το 80% των σχολείων μας λένε ότι δεν έχουν ιδέα πώς θα ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους τα επόμενα δύο χρόνια».

Η ίδια και χειρότερη κατάσταση περιγράφεται και στα δημοτικά σχολεία της Αγγλίας, όπου οι περικοπές έχουν φτάσει σε σημείο που σαμποτάρουν την διαδικασία της μάθησης.

Για να ανταπεξέλθουν οικονομικά, και να λειτουργήσουν τα σχολεία ζητούν απευθείας χρήματα από τους γονείς.

Σε ένα σχολείο του κεντρικού Λονδίνου, υπάρχει διαφήμιση για την διεξαγωγή ενός μεγάλου εράνου ώστε το σχολείο να λειτουργήσει έστω κι part-time.

Ταυτόχρονα υπάρχει και η ετήσια διοργάνωση αναζήτησης πόρων μέσω χορηγών ή απευθείας από τους γονείς, ώστε να μαζευτεί το αναγκαίο ποσό που απαιτείται για να λειτουργήσει (0,5 – 1 εκ. λίρες).

Κι όλα αυτά σε μια πανίσχυρη οικονομικά χώρα, όπου η εκπαίδευση έχει πάψει να αποτελεί ευθύνη του κεντρικού αστικού κράτους.

Τα σχολεία έχουν γίνει «αυτοδύναμα», και λειτουργούν επίσημα ως επιχειρήσεις με μειωμένη χρηματοδότηση (μέσω της αξιολόγησης) και καταθέτουν προϋπολογισμούς με σκοπό να πιάσουν τους οικονομικούς κι όχι τους μαθησιακούς στόχους, όπως θα ήταν το σωστό με βάση τις ανάγκες των μαθητών τους.

Έτσι τα σχολεία έχουν κατηγοριοποιηθεί σε «καλά» και «κακά», αναλόγως των οικονομικών τους, με αποτέλεσμα τα λεγόμενα «κακά» να έχουν τις χειρότερες εργασιακές και μαθησιακές συνθήκες.