Ένα «περίεργο  φαινόμενο» σχετικά με την απορρόφηση των πτυχιούχων στην ελληνική αγορά εργασίας,  «αποκάλυψε» ο πρώην υφυπουργός παιδείας και νυν πρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής Β. Διγαλάκης.

            Σε πρόσφατη συζήτηση, στη Βουλή, για τη διασύνδεση των Πανεπιστημίων με  την οικονομία επισήμανε ότι «έχουμε εταιρείες οι οποίες δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό για να στελεχώσουν τις υπηρεσίες τους, λόγω απόκλισης θα έλεγα των δεξιοτήτων που έχουν οι φοιτητές από τα Πανεπιστήμια και αυτών που ζητάνε οι εταιρείες στην οικονομία και έχουμε παράλληλα και αποφοίτους οι οποίοι βρίσκουν δουλειά μεν, αλλά πολύ χαμηλότερη των δεξιοτήτων και των προσόντων τα οποία έχουν αποκτήσει στο Πανεπιστήμιο».

            «Άρα, υπάρχει μία απόκλιση μεταξύ των δεξιοτήτων, των γνώσεων, και των εφοδίων που παίρνουν στο Πανεπιστήμιο και αυτών που ζητά η οικονομία» κατέληξε.

            Στη συνέχεια ο Β. Διγαλάκης σημείωσε ότι «το 6,8% του πληθυσμού της χώρας είναι φοιτητές: Στην Ελλάδα ο αριθμός των φοιτητών είναι μεγάλος. Ως ποσοστό του πληθυσμού είναι περίπου το 6,8% του πληθυσμού της χώρας, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στις χώρες της Ευρώπης είναι περίπου το μισό, 3,8%».

            Παράλληλα παρατήρησε ότι «Οι φοιτητές   καθυστερούν, έχουν μεγάλη διάρκεια σπουδών, δεν αποφοιτούν είναι ένα γνωστό πρόβλημα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Πέραν λοιπόν από το ποσοστό αποφοίτησης το οποίο είναι χαμηλό έχουμε ότι και το ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων των Πανεπιστημίων είναι χαμηλότερο από ότι στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης»

             Δεν έχει περάσει πολύς καιρός που ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) συμφώνησαν ότι για την ανεργία φταίνε τα προγράμματα σπουδών, με τον ΣΕΒ να απαιτεί «επένδυση σε περισσότερες, καλύτερες και σύγχρονες δεξιότητες, οι οποίες είναι αναγκαίες για την αποτελεσματική λειτουργία των επιχειρήσεων».

«Βολικά συμπεράσματα» με στόχο

            Από κοντά και ο ΙΟΒΕ σε «μελέτη» του με τίτλο «Εκπαίδευση και αγορά εργασίας στην Ελλάδα» συμπεραίνει πως βασική ορίζουσα της ανεργίας των νέων είναι η αναποτελεσματική τους κατάρτιση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

            Λίγο νωρίτερα, στο πλαίσιο των συγκοινωνούντων δοχείων, με βάση την αξιολόγηση των δεξιοτήτων των ενηλίκων (PIAAC) αλλά και των μαθητών (PISA), ο ΟΟΣΑ εξέδωσε την έκθεση «Το μέλλον της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων. Η εκπαίδευση το 2030». Πρόκειται, βεβαίως, για μια μόνιμη επωδό σε παρεμβάσεις που αφορούν την κυρίαρχη αναπτυξιακή στρατηγική.

            Τα παραπάνω «συμπεράσματα» είναι εξόχως βολικά και αξιοποιήσιμα από τις κυρίαρχες πολιτικές, οι οποίες βρήκαν μια σημαία ευκαιρίας για τις δικές τους επικοινωνιακές μεθοδεύσεις που είναι απαραίτητες για τη νομιμοποίηση σχεδιασμών σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης, από τις αλλαγές στην υποχρεωτική εκπαίδευση και το Λύκειο μέχρι το σύστημα πρόσβασης και την αναδιάρθρωση στα ΑΕΙ που προβάλλονται σαν το μαγικό φίλτρο που απαντάει στα προβλήματα.

            Για άλλη μια φορά στο πολυπαιγμένο εκπαιδευτικό δραματολόγιο βρήκαν αγκυροβόλιο, αφενός, ο μύθος ότι «εκείνο που απουσιάζει δεν είναι οι θέσεις στην αγορά εργασίας αλλά το κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό που θα τις καλύψει» (άρα για την ανεργία φταίει ο άνεργος και η μόρφωσή του) και, αφετέρου, «υποσχετικές» για τις δυνατότητες που άνοιγε η νέα «σταυροφορία»

            Χρόνια τώρα, μόνιμοι προσηλυτιστές της κοινής γνώμης, δημοσιογράφοι και πανεπιστημιακοί, τεχνοκράτες και «ειδικοί», συνδικαλιστές της αριστοκρατίας, με δομή ρωσικής μπαμπούσκας, υποστηρίζουν με άκαμπτη ομοφωνία ότι «εκείνο που απουσιάζει δεν είναι οι θέσεις στην αγορά εργασίας αλλά το κατάλληλα εξειδικευμένο προσωπικό που θα τις καλύψει, καθώς στις σημερινές συνθήκες της οικονομίας δημιουργούνται θέσεις εργασίας με νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά». Παράλληλα, ανακαλύπτουν ότι «το εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να ανταποκριθεί έγκαιρα σ’ αυτές τις νέες ανάγκες, καθώς έχει δομηθεί πάνω σ’ ένα παρωχημένο σύστημα παραγωγής με κουλτούρα τακτοποίησης και όχι απασχόλησης».

            Στο πλαίσιο αυτό, το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας κατηγορείται ότι εμφανίζει εντυπωσιακές «ανελαστικότητες» στην κατάλληλη εξειδίκευση των φοιτητών και σπουδαστών. Η Μέση Εκπαίδευση (Γυμνάσια - Λύκεια) κατηγορείται για «θεωρητικίλα», ενώ τα Πανεπιστήμια κατηγορούνται για αρχαϊσμό, ότι είναι αποκομμένα από τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας και ως εκ τούτου είναι φυσικό να παράγουν ανέργους.

            Ωστόσο, οφείλουμε να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο ότι αυτή η εικόνα (έλλειψη δεξιοτήτων) έρχεται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα. Οπως έχει αποδείξει και το brain drain, δυναμικό υψηλής ειδίκευσης και μόρφωσης υπάρχει στη χώρα, το ίδιο και οι επιτυχημένες διαδρομές πτυχιούχων ή εργαζομένων από την Ελλάδα στο εξωτερικό. Οι διαφορές στις διεθνείς εκθέσεις μαθητικών επιδόσεων αποτυπώνουν κυρίως διαφορές εκπαιδευτικών προτύπων παρά δεξιοτήτων.

            Στους χώρους εργασίας βλέπουμε ότι οι νέες και οι νέοι εργαζόμενοι διαθέτουν υψηλότερο επίπεδο γνώσεων σε σχέση με μια γενιά πριν, συμπεριλαμβανομένου και υψηλού επιπέδου ψηφιακού αλφαβητισμού, και κάνουν μεγάλη προσπάθεια συγκέντρωσης τυπικών και ουσιαστικών προσόντων. Όταν προσφέρονται θέσεις εργασίας, υπάρχει όχι μόνο πληθώρα υποψηφίων, αλλά και υπερεπάρκεια γνώσεων και δεξιοτήτων. Ακόμα και προβλήματα, όπως η απουσία εξοικείωσης με μορφές βιομηχανικής παραγωγής που απλώς δεν υπάρχουν στη χώρα σε μεγάλη κλίμακα (π.χ. μεγάλες γραμμές παραγωγής αυτοκινητοβιομηχανίας με ρομπότ), αφορούν ελλείμματα της παραγωγικής βάσης, όχι των εργαζομένων.

            Το επιχείρημα, ότι η προσαρμογή των σπουδών στις ανάγκες της «αγοράς» θα εξασφαλίσει άμεσα μια επικερδή εργασία στους αποφοίτους, είναι, εκτός των άλλων, ολοκληρωτικά αβάσιμο και παραπλανητικό. Η ανεργία των πτυχιούχων δεν οφείλεται στην έλλειψη των κατάλληλων ειδικοτήτων και δεξιοτήτων τους, όπως ισχυρίζεται το ΙΟΒΕ, ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων και λοιποί «συγγενείς» και προβάλλει η κυρίαρχη πολιτική και παπαγαλίζουν τα ΜΜΕ. Αν το πρόβλημα ήταν τόσο απλό, τότε μέσα από μέτρα αναδιανομής του αριθμού των εισακτέων στις διάφορες ειδικότητες –που σε έναν βαθμό μπορεί να γίνει και στα καπιταλιστικά πλαίσια– θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί.

            Η ανεργία είναι μια πραγματικότητα και σε κάθε περίπτωση, οι συνθήκες που παράγουν τη μαζική ανεργία δεν είναι δυνατόν να αναιρεθούν από την όποια αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα. Το αντίθετο. Το δικανικό επιχείρημα, ότι η ανεργία θα εξαφανιστεί όταν η εκπαίδευση θα μπορεί να παράγει πτυχιούχους κατάλληλα καταρτισμένους ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των επιχειρήσεων, οδηγεί στην άποψη ότι πηγή της ανεργίας είναι πλημμελής εκπαίδευση. Η ανεργία, ωστόσο, θα εξακολουθήσει να υπάρχει όσο διατηρούνται οι γενικοί όροι που την παράγουν.