Από τα αρχαιότερα γραπτώς μαρτυρούμενα ελληνικά τοπωνύμια.

Πορφύριος Οδ. Πανδής

To 1537 μ.Χ. στην πολιορκία της Κέρκυρας, οι Τούρκοι άρπαξαν από τις Αργυράδες τα ανήψια του ιερομόναχου και γκρέμισαν τον Άι Γιώργη στο Γιαλισκάρι. Το 1549 μ.Χ. ο ιερομόναχος «αφιόνι ¹ εις τον Άγιον Γεώργιον εις το Γιαλισκάρι εις την φτιάσιν της εκκλησίας σκούδον² ένα και σιτάρι λίτρα δέκα». (Νοτ. πράξη αφμθ-κστ. μη ιουν, Αρχεία νομού Κέρκυρας)

Το Γιαλισκάρι της ανωτέρω νοτ. πράξης «αναζωπύρωσε» την διάθεση για αναζήτηση της απαρχής, της πρώτης εμφάνισης της λέξης αυτής.

Είναι η λέξη Αιγιαλός. Σχετική η πήλινη πινακίδα γραμμικής γραφής Β που βρέθηκε στη Θήβα(ΤΗ)  

 Στη δύσβατη περιδιάβαση μας, καταγραμμένη με προσοχή στις γραμμές που ακολουθούν, καλείται ο αναγνώστης να δείξει την ανάλογη προσοχή για το ηλικίας 3.400, περίπου, χρόνων τοπωνύμιο Αιγιαλός, όπως επίσης και για τα παράγωγα αυτού.

Αιγιαλός είναι ένα από τα αρχαιότερα γραπτώς μαρτυρούμενα ελληνικά τοπωνύμια. Γλωσσολόγοι το τοποθετούν στην αρχαία περίοδο. 

ai-ki-hari-ja (TH): Αιγιhαλία - Αιγιαλία Αιγιαλός =παραθαλάσσιος τόπος.

α. Το τοπωνύμιο Αιγιαλός.

 «Περιέχεται» στην αρχαία περίοδο (1400 π.Χ. Μυκηναϊκή – 4^ος αι π.Χ.). βλ. Γ. Μπαμπινιώτη: «Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας» σελ. 73. Ο Ι. Κ. Προμπονάς, πρόεδρος της Ελλην. Ονοματολογικής Εταιρίας το 1995 το τοποθετεί στα 1200 π.Χ. 

Το τοπωνύμιο Αιγιαλός συναντάται στον Όμηρο, (800 π.Χ.) στην Ιλιάδα Δ 422 (Ως δ΄οτ’ εν αιγιαλώ πολυηχέι κύμα θαλάσσης *…) και στην  Οδύσσεια χ 385.(Κοίλον ες αιγιαλόν πολιής έκτοσθε θαλάσσης**).-.

 Ο Αρτεμίδωρος ο γραμματικός από την Ταρσό 1^ος–2^οςαι μ.Χ. ορίζει: και γαρ τα μεγάλα κύματα αίγ-ας εν τη συνηθεία… λέγομεν και αλς(=θάλασσα)αλός αιγιαλός.

-. Ο Ησύχιος ο λεξικογράφος από την Αλεξάνδρεια 5^ος αι μ.Χ.) σημειώνει: αίγ-ες τα κύματα. πρβ: καταιγίζω=ορμώ μετά μανίας… καταιγίδα

β. Το τοπωνύμιο Γιαλός.

 Λέξη των Μέσων χρόνων (7^ος αι μ.Χ. – 1669 μ.Χ.). Προέκυψε με αποβολή του αρκτικού ατόνου αι από την αρχαία λέξη αιγιαλός από συγχώνευση σε μια λέξη (=συναρπαγή) της αρχαίας φράσης εν αιγί αλός= εις την ακροθαλασσιά.

γ. Το τοπωνύμιο Αιγιαλισκάριο.

Επί Αλεξίου Α!. Κομνηνού, αυτοκράτορα του Βυζαντίου κατά τα έτη 1081 μ.Χ.–1118 μ.Χ., δόθηκε secundum donationem = δεύτερη δωρεά στο μοναχό Χριστόδουλο στη Λέρο και στα νησιά Λειψοί (Ιούλ 1087 μ.Χ. – Απρίλ 1089 μ.Χ.) - δόθηκε δωρεά - […κατά τελείαν και αναφαίρετον δεσποτείαν …περιοχή και διακράτησις αυτής και καθώς εισίν εξ ολοκλήρου…]  

Πηγή:ACTA ET DIPLOMATA GRAECA MEDII AEVI SACRA ET PROFANA…δλδ

(ΠΡΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΑΙΩΝΑ ΙΕΡΑ ΚΑΙ ΒΕΒΗΛΑ).

Στην εκτενή νοταριακή πράξη των δύο vοτάριων της εποχής ορίζονται και ονοματίζονται τα όρια της γης που δόθηκε δωρεά, όπως: Άσπροι Λίθοι, Μεγάλη Λαγγάδα, ακρωτήριο του Δραμύνθου κ.α. Σε περιοχή παραθαλάσσια «αιγιαλός – αιγιαλός» ένας τέρμονας, ένα όριο ονοματίζεται Αιγιαλισκάριον. Ο αντιγραφέας όμως της χειρόγραφης πράξης των νοτάριων «ανοήτως», αλόγιστα, λανθασμένα, έγραψε  αιγιαλιτοκάριον. Το λάθος επεσήμανε ο φιλόλογος  Εμ. Α. Πεζόπουλος. βλ περιοδικό «ΑΘΗΝΑ», 1911 τευχ. 23, σσ.  132-133 άρθρο «ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ».

 Αντί ,λοιπόν, της λέξεως αιγιαλιτοκάριον, αναγνωστέον Αιγιαλισκάριον.

Αιγιαλισκάριον γράφει και ο Γ. Ν. Χατζιδάκις (1842 – 1941), διαπρεπής γλωσσολόγος, στο άρθρο του «Περί της Ικαρίας διαλέκτου». «Αιγιαλισκάριον όνομα τόπου τινός παραλίου της νήσου Λέρου και νυν δ’ έτι εν Ικάρω τόπος τις παράλιος καλείται Γιαλισκάρι, τουτέστιν (Αι)γιαλισκάρι(ον)». βλ: Μεσαιωνική Νέα Ελληνική. (Μ Ν.Ε) .. τ. Β!, σσ. 404-407. 1907, βιβλιοθήκη Μαρασλή, Αθήναι.

αιγιαλισκάριον, το <* αιγιαλίσκ(ος) + επίθεμα – άριον. Γ. Χατζιδάκις, 2, σ. 405.

δ. Γιαλισκάριον

 (το). Τοπωνύμιο Αγίου Πολυκάρπου Ικαρίας Σάμου, 1918 …

Ο Κ. Ι. Άμαντος (1874-1960) βυζαντινολόγος στην εργασία του «ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΟ ΤΟΠΩΝΥΜΙΚΟΝ ΤΗΣ ΧΙΟΥ» βλ περιοδικό «ΑΘΗΝΑ» (1915) τευχ. 27,γράφει: «Γιαλισκάρι και εν Ικάρω και εν Λέρω…

Διαλισκάρι εν Σικίνω... και στην Τήνο».

 Ευρύτερα διαδεδομένο τοπωνύμιο Γιαννισκάρι (συνοικία του Βαθέος Ιθάκης <* αιγιαλισκάριον. (Χαράλ. Π. Συμεωνίδης. Ετυμολογικό Λεξικό των Νεοελληνικών Οικωνυμίων τόμ. Α! …)

ε. Γιαλισκάρι.

 (το) Τοπωνύμιο. Όνομα τόπου παράλιου και στις Αργυράδες Κερκύρας. (νοτ πράξη 1549μ.Χ. 26 Ιουνίου.)

 Το Γιαλισκάρι απαντάται επίσης στις  Σινιές Κερκύρας και αλλού.

. Αφιόνι (αφιώνη) αφυρώνω (ρ)… αποφασίζω.

1)       Σκούδον (το). Νόμισμα Πορτογαλίας, Ισπανίας, Κύπρου.

βλ ΚΑΤΟΥ ΣΤΟΝ ΑΙ ΓΙΩΡΓΗ ΣΤΟ ΓΙΑΛΙΣΚΑΡΙ ΑΡΓΥΡΑΔΩΝ ΚΕΡΚΥΡΑΣ σελ. 26

 Όμηρος: Οι στίχοι σε μετάφραση Ν. Καζαντζάκη – Ι. Κακριδή είναι: Ιλιάδα: *Ως αιγιαλό μπροστά πολύβογκο της θάλασσας το κύμα και στην Οδύσσεια. ** Στο βαθουλό γιαλό απ’ τη θάλασσα την αφροκυματούσα.

Βασικά Βοηθήματα:

- Ημέτερον: ΚΑΤΟΥ ΣΤΟΝ ΑΙ ΓΙΩΡΓΗ ΣΤΟ ΓΙΑΛΙΣΚΑΡΙ ΑΡΓΥΡΑΔΩΝ ΚΕΡΚΥΡΑΣ. ΣΕΛ 24-29 ΚΑΙ 77-78

- Γ. Μπαμπινιώτη: «Ετυμολογικό Λεξικό, Ιστορία των λέξεων της Νέας Ελληνικής γλώσσας» σελ. 73.

- Γ. Μπαμπινιώτη Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β’ έκδοση σελ. 85

- LIDDELL & SCOTT: Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης… Τόμ. Α΄. σελ 145. Εκδόσεις ΠΕΛΕΚΑΝΟΣ

ΠΗΓΗ: Η Φωνή των Αργυραδιτών, αρ. φ. 148, Αύγ. - Οκτ. 2018