Η εξαγγελία για σταδιακή εγκατάσταση στα σχολεία πάνω από 36.000 διαδραστικών συστημάτων μάθησης στα σχολεία, συνολικής αξίας 148 εκ. ευρώ και το πρόσφατο άνοιγμα της πλατφόρμας για την υποβολή αίτησης των εκπαιδευτικών για το voucher των 200 ευρώ για τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό τους έδωσε για μια ακόμη φορά την ευκαιρία στην υπουργό Παιδείας να μιλήσει για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης που έχει ως στόχο «την επίτευξη ενός συμπεριληπτικού ψηφιακού εκπαιδευτικού μοντέλου», όπως είπε.
Εξάλλου στον "Ψηφιακό Μετασχηματισμό των τομέων της Ελληνικής Οικονομίας" (Ψηφιακή Βίβλος 2020 - 2025) στο κεφάλαιο "Παιδεία - Στρατηγικές Κατευθύνσεις και Στόχοι" σημειώνεται ότι «η ανάπτυξη ψηφιακής κουλτούρας, η ένταξη νέων μαθησιακών αντικειμένων, η διαδραστική μάθηση και η εξατομικευμένη εκπαίδευση είναι οι σύγχρονες τάσεις που η εκπαιδευτική πολιτική πρέπει να λάβει υπόψη της».
Παράλληλα στην εκδήλωση για την παρουσίαση του ελληνικού προγράμματος για το Ταμείο Ανάκαμψης, παρουσία του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλας Φον Ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στους τρεις άξονες προτεραιότητας, προϋπολογισμού 1,3 δισ. ευρώ, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης, την αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και στη «στρατηγική για την αριστεία, την καινοτομία και τον εκσυγχρονισμό των πανεπιστημίων».
Η Υφυπουργός Παιδείας κ. Ζέττα Μακρή που συμμετείχε στο Φόρουμ των Δελφών σε τοποθέτησή της σχετικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην εκπαίδευση και το άλμα του ψηφιακού γραμματισμού στην εκπαιδευτική και σχολική κοινότητα δήλωσε ότι «υλοποιούμε έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ύψους 453 εκ. ευρώ για την εγκατάσταση διαδραστικών πινάκων στις τάξεις, εργαστήρια ρομποτικής, δημιουργία ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού κ.ά».
Το έργο περιλαμβάνει:
-Διαδραστικά συστήματα μάθησης – διαδραστικοί πίνακες
-Κατάλληλο λογισμικό δημιουργίας και προβολής ψηφιακών διαδραστικών μαθημάτων, καθώς και εμπλουτισμένα ψηφιακά πρότυπα μαθήματος, ώστε οι εκπαιδευτικοί να έχουν τη δυνατότητα να προετοιμάσουν το δικό τους πολυμεσικό υλικό για τα επόμενα μαθήματα.
-Εκπαιδευτικό υλικό για τη χρήση του προσφερόμενου λογισμικού, αναρτημένο στο διαδίκτυο (σε χώρο προσβάσιμο από τους εκπαιδευτικούς) για όλη την περίοδο εγγύησης και υπηρεσίες εγκατάστασης και δικτύωσης
Σύμφωνα πάλι με την υπουργό Παιδείας, μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού, προϋπολογισμού 450 εκατ. Ευρώ, θα αναβαθμιστούν οι ψηφιακές δεξιότητες, όπως η- δημιουργία εκπαιδευτικού περιεχομένου σε διαδραστικό, προσβάσιμο ψηφιακό περιβάλλον, που ενισχύει τα νέα προγράμματα σπουδών και η αναβάθμιση και διαλειτουργικότητα των ψηφιακών υπηρεσιών στα σχολεία.
Παράλληλα σύμφωνα με την κυρίαρχη άποψη «η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση επιφέρει σημαντικές αλλαγές όχι μόνο στα μέσα διδασκαλίας αλλά και στη διδακτική-μαθησιακή διαδικασία» καθώς «συμβάλλει στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης των μαθητών, στην αλλαγή της διδακτικής πρακτικής, της διαδικασίας της μάθησης και επικοινωνίας και εξασφαλίζει την παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους μαθητές».
Τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί και στη χώρα μας η συζήτηση για τον ρόλο των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση και την ευρεία χρήση που αυτή πρέπει να έχει στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Παράλληλα, ήδη έχει πέσει η πρόταση για τηλε-εκπαίδευση για τα παιδιά των απομακρυσμένων περιοχών (μέχρι να φτάσει ο εκπαιδευτικός), ενώ μια πρώην υπουργός Παιδείας μιλούσε για τη δυνατότητα που έχει το κάθε παιδί να έχει την ύλη του σχολείου «στην ταμπλέτα».
Ψηφιοποίηση, Τηλεκπαίδευση, Διαδραστικοί πίνακες: Η νέα θεολογία των αλλαγών
Στην Ελλάδα η όποια εισαγωγή στα σχολεία των υπολογιστών και των διαδραστικών πινάκων έχει γράψει τη δική της ιστορία (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα – Πράξη «Ανάπτυξη Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού – Ψηφιακή Βάση Γνώσεων – Υποδομές για ένα Ψηφιακό Σχολείο – Ψηφιακό Υλικό για τα Σχολεία»).
Να επισημάνουμε ότι το "νέο" εγχείρημα που παρουσιάστηκε με αναγεννητικό λόγο από τη Νίκη Κεραμέως ξαναφέρνει στην επιφάνεια το «Σχολείο χωρίς τοίχους!», που εξήγγειλε το 2010, η τότε Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου στο οποίο θα υπήρχαν: πρόσβαση όλων στο διαδίκτυο, αναβαθμισμένες σχολικές υποδομές, δίκτυα υπολογιστών, διαδραστικοί πίνακες κ.α.
Είναι χαρακτηριστικό ότι συνδέθηκε σε κάθε περίπτωση με τις «πληρωμένες οδηγίες» των λεγόμενων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ), με τα ΕΠΕΑΕΚ και το ΕΣΠΑ, με έναν σχεδιασμό που πριμοδοτούνταν από την ανάγκη να απορροφηθούν κονδύλια τα οποία, με τη μαζική αγορά υπολογιστών και διαδραστικών πινάκων, επέστρεφαν κανονικότατα σε συγκεκριμένες εταιρείες νέων τεχνολογιών.
Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών προβάλλεται από το υπουργείο Παιδείας ως φάρμακο που θα γιατρέψει τις ασθένειες του εκπαιδευτικού συστήματος. Και ενώ παρατηρείται, σε επίπεδο διακηρύξεων κυρίως, πρόοδος και σπουδή για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, σοβαρά χρονίζοντα προβλήματα της εκπαίδευσης παραμένουν άλυτα.
Για να αποφύγουμε κάθε αχρείαστη παρεξήγηση επισημαίνουμε ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών και οι διαδραστικοί πίνακες δεν είναι μια διαδικασία έξω από τη λογική της παιδαγωγικής. Προβληματικός γίνεται ο υπερτονισμός της μεθόδου από την κυρίαρχη πολιτική, καθώς αποσπάται από τα περιεχόμενα της διδασκαλίας-μάθησης και κυρίως από τον σκοπό της όλης μορφωτικής διαδικασίας.
Δεν υποτιμούμε τη δυνατότητα διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης με πολλά άτομα καθώς και τη δυνατότητα ανάπτυξης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στον διαδραστικό πίνακα, δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν διαμόρφωση κειμένου και εικόνων, δημιουργία, εκτύπωση και αποθήκευση σημειώσεων για διαμοιρασμό στους μαθητές, έντυπα ή ηλεκτρονικά σε κοινό αποθηκευτικό χώρο στον υπολογιστή ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Ωστόσο γνωρίζουμε καλά πως ο διαδραστικός πίνακας και ο υπολογιστής δεν έχουν τη μαγική ιδιότητα να εξαφανίσουν, προς όφελος εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων, τα υπαρκτά προβλήματα της σχολικής εκπαίδευσης, δεν μπορούν από μόνοι τους να γεφυρώσουν τα «χάσματα» στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Είναι φανερό ότι για μια ακόμη φορά προβάλλεται μονοδιάστατα η χρήση των νέων τεχνολογιών, προκειμένου να εγκατασταθεί στις συνειδήσεις γονιών και μαθητών ότι η χρήση της τεχνολογίας είναι ούτε λίγο ούτε πολύ... συνώνυμο της μόρφωσης.
Με δεδομένη την προσήλωση στην πολιτική που θέλει το σχολείο να παρέχει δεξιότητες, αντί να εξασφαλιστεί πρώτα και κύρια η λαϊκή ανάγκη για ένα σχολείο που θα μορφώνει ολόπλευρα όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 τους χρόνια, οι Διαδραστικοί Πίνακες δε θα είναι υποστηρικτικό μέσο για την κατανόηση της γνώσης, αλλά μέσο για «εύκολη» μετάδοση των απαραίτητων δεξιοτήτων.
Πέρα από το γεγονός ότι μόνο συμπληρωματικά μπορούν να βοηθήσουν, είναι φανερό ότι στο σημερινό πλαίσιο των περικοπών οι διακηρύξεις για το νέο ψηφιακό σχολείο, με τους διαδραστικούς πίνακες και τους υπολογιστές σε κάθε θρανίο μοιάζουν σαν το παντεσπάνι μιας… πεινασμένης σχολικής εκπαίδευσης.
Και βέβαια είναι φανερό ότι οι επιτελείς του υπουργείου Παιδείας πιστεύουν ότι το σχολείο και ο δάσκαλος, όπως τον γνωρίσαμε, πεθαίνει σ' ένα βουητό από τις σάλπιγγες της Ιεριχούς και κανένας δεν μπορεί να εμποδίσει την προέλαση του «τηλε». (Παρεμπιπτόντως σημαίνει στα αρχαία ελληνικά μακριά, πχ Τηλέμαχος = αυτός που αγωνίζεται από μακριά).
Πειραματισμοί
Είναι σίγουρα εντελώς παραπλανητικό να παρουσιάζονται οι νέες τεχνολογίες σαν πανάκεια του δημόσιου σχολείου, σαν το μαγικό φάρμακο που θα λύσει τα χρόνια προβλήματα. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Επειτα από χρόνια πειραματισμών στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη με τους υπολογιστές σε διάφορους τομείς της εκπαίδευσης, δεν έχει βρεθεί ακόμη απάντηση στο κεντρικό ερώτημα: «Οι υπολογιστές είναι πράγματι αποτελεσματικοί στην εκπαίδευση;»
Τα στοιχεία από πολυάριθμες μελέτες πάνω στο αν οι υπολογιστές βελτιώνουν την ουσιαστική μαθησιακή διαδικασία είναι εκκρεμή.
Μια μεγάλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την καθηγήτρια Anne Mangen του νορβηγικού Πανεπιστημίου Στάβανγκερ, σε συνεργασία με τον νευροφυσιολόγο Jean-Luc Velay του Πανεπιστημίου της Μασσαλίας, έδειξε ότι η γραφή με το χέρι ενδυναμώνει τη διαδικασία της μάθησης, σε αντίθεση με τη χρήση του πληκτρολογίου που τη διαταράσσει.
Η ερευνήτρια εξήγησε ότι στη διαδικασία της ανάγνωσης και της γραφής εμπλέκονται μια σειρά αισθήσεις. Οταν γράφουμε με το χέρι, ο εγκέφαλός μας ανατροφοδοτείται από τις κινήσεις, αλλά και από την επαφή με το στυλό και το χαρτί. Αυτή η ανατροφοδότηση είναι σημαντικά διαφορετική από εκείνη που γίνεται όταν αγγίζουμε και χρησιμοποιούμε το πληκτρολόγιο.
Το ίδιο συμβαίνει και με όσους διαβάζουν από ένα βιβλίο, αντί από μια οθόνη, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η οποία έρχεται να αναδείξει τη σημασία των παραδοσιακών μεθόδων μάθησης, που τείνουν να εκλείψουν στη σύγχρονη κοινωνία λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων.
Ο δρ Μάνφρεντ Σπίτσερ, διευθυντής στην πανεπιστημιακή ψυχιατρική κλινική της Χαϊδελβέργης και επισκέπτης καθηγητής στο Χάρβαρντ επισημαίνει ότι η ψηφιοποίηση δεν αποτελεί σε καμιά περίπτωση λύση των προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι μέρος του προβλήματος και μάλλον το σημαντικότερο. Παράλληλα σημειώνει ότι πίσω από τη «Ηλεκτρονική Επανάσταση στην Εκπαίδευση» κρύβονται τεράστια συμφέροντα των παραγωγών Apple, Google και Microsoft, που είναι οι πλουσιότερες εταιρείες του κόσμου. Μεταξύ των δέκα πρώτων είναι και οι Amazon και Facebook.
Με βάση το γεγονός ότι μεγάλες πολυεθνικές των Μέσων Ενημέρωσης, με τα ιδρύματά τους, συνωστίζονται στην υπόθεση της ψηφιοποίησης, πρέπει για μια ακόμη φορά ακριβώς γι` αυτό να προειδοποιήσουμε. Αν η Εκπαίδευση ιδιωτικοποιηθεί, θα χάσουν οι φτωχοί και θα κερδίσουν οι πλούσιοι.
Στην Αμερική εδώ και καιρό ακούγονται φωνές ότι στο μέλλον τους δασκάλους θα πρέπει να τους πληρώνουν μόνο ιδιωτικά. Τα «υπόλοιπα» θα διδάσκονται από τον υπολογιστή.
Είναι ξεκάθαρο. Η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας επιβάλλει πρώτα απ’ όλα να πλουτίσει το περιεχόμενο της μόρφωσης. Η χρήση των τεχνολογιών σήμερα έρχεται στο πλαίσιο μιας συνολικής υποβάθμισης.
