«Στης ζωής μου τη γαλέρα, τράβηξα πολύ σκληρό κουπί» έλεγε ο μεγάλος, αείμνηστος ηθοποιός Θάνασης Βέγγος, παρομοιάζοντας την ζωή του με κωπηλάτη ρωμαϊκής γαλέρας.
Η γαλέρα ήτανε ένα πολεμικό καράβι της ρωμαϊκής εποχής. Είχε πλήρωμα 200 με 300 άτομα με 52 κωπηλάτες όσα και κουπιά, κάτω στα σκοτεινά αμπάρια αλυσοδεμένοι από το ένα πόδι στο δάπεδο του πλοίου. Εκεί έτρωγαν και εκεί κοιμόντουσαν. Σε περίπτωση ναυμαχίας έβαζαν 2 κωπηλάτες στην κάθε θέση.
Ένας τυμπανιστής ήταν στο μπροστινό μέρος και τους έδινε το ρυθμό που κωπηλατούσαν. Όταν ο ρυθμός γινόταν έντονος κωπηλατούσαν πιο γρήγορα και όταν ήθελαν να αυξήσουν και άλλο την ταχύτητα του πλοίου, τους μαστίγωναν. Όταν η γαλέρα βυθιζόταν, από οποιαδήποτε αιτία, οι δύστυχοι κωπηλάτες αλυσοδεμένοι ακολουθούσαν το καράβι στο βυθό της θάλασσας.
Αυτοί οι κωπηλάτες της ρωμαϊκής γαλέρας, εκείνα τα χρόνια, ακόμα από πρό Χριστού, θεωρούνταν ως οι πιο επιτυχημένοι survivors, για να χρησιμοποιήσουμε και έναν μοντέρνο και πιασάρικο τίτλο, όλων των εποχών, με μοναδική ανταμοιβή του υποχρεωτικού μόχθου τους την απλή επιβίωση, με ελάχιστα μέσα. Αυτά για τότε.
Ερχόμαστε στο τώρα: Πάντοτε ήθελα να εμβαθύνω στην πολυφορεμένη έκφραση πολιτικών και συνδικαλιστών, όταν επιχειρούν οι πρώτοι να γίνουν αρεστοί στο ακροατήριό τους, προς άγραν ψήφων και οι δεύτεροι να διεκδικήσουν, άλλοι ανιδιοτελώς και άλλοι πάλι όχι, την ικανοποίηση δίκαιων κλαδικών αιτημάτων. Ισχυρίζονται είτε ενώπιον των ενδιαφερομένων εργαζομένων ακροατών τους είτε ενώπιον των εργοδοτών τους, ότι οι πρώτοι εργάζονται με όρους ρωμαϊκής γαλέρας. Τι εννοούν λοιπόν όλοι αυτοί και άραγε κατανοούν ή όχι την έννοια την έκφρασης αυτής σε όλη της την έκταση; Αμφιβάλλω διότι δεν έχουν ζήσει, οι περισσότεροι, αντίστοιχη κατάσταση.
Για να βοηθηθούμε στην κατανόηση, ίσως θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε παραδείγματα και να επιβεβαιώσουμε τους ορισμούς μέσω της παρατήρησης, αφήνουμε τα πειράματα για άλλους. Δηλαδή ποιοι εργαζόμενοι σήμερα πληρούν τις προϋποθέσεις εργασίας με όρους ρωμαϊκής γαλέρας; Ένα παράδειγμα:
Αβίαστα μου έρχεται στο μυαλό ένα παράδειγμα, ίσως φυσιολογικά λόγω της δραστηριοποίησής μου, επαγγελματικά και συνδικαλιστικά, στο χώρο της εκπαίδευσης. Ας με συγχωρήσουν άλλοι κλάδοι εργαζομένων που σηκώνουν και αυτοί το ασήκωτο βάρος και μεγαλύτερο ακόμα, της καθημερινής εργασίας με όρους ρωμαϊκής γαλέρας (άντε και εγώ να χαϊδέψω αυτιά). Δεν έχω καμία πρόθεση να μειώσω τα δίκια τους.
Κατ’ αντιστοιχία αυτών λοιπόν, σήμερα, μετά από σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια, υπάρχουν εργαζόμενοι με εργοδότη το Ελληνικό Δημόσιο, που παρέχουν τις υπηρεσίες τους με όρους ρωμαϊκής γαλέρας, πάντοτε τηρουμένων των αναλογιών και των τόσων ετών «προόδου» της ανθρωπότητας από τότε. Ποιοι είναι αυτοί; Οι Έλληνες αναπληρωτές εκπαιδευτικοί.
Μη σας ξενίζει και μην σας ξυνίζει ορισμένους, αυτό. Είναι η ωμή πραγματικότητα. Για να σας πείσουμε, θα επιχειρήσουμε αρχικά κάποιους παραλληλισμούς, κυριολεκτικά και μεταφορικά και κατόπιν θα μπούμε στο ζουμί του ζητήματος.
Τότε Τώρα
Ρωμαϊκή γαλέρα Ελληνική εκπαίδευση
Πλήρωμα Μόνιμοι εκπαιδευτικοί
Ναύαρχοι Κυβέρνηση
Τυμπανιστής Υπουργός Παιδείας
Ναυμαχία Διεκδικήσεις διορισμών με αγώνες
Κωπηλάτες Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί
Αμφιβάλλει κανείς, που παροικεί στην Ιερουσαλήμ, ότι η Ελληνική εκπαίδευση είναι ένα καράβι που πλέει στο πέλαγος με ξένη πυξίδα; Στο σύστημα πλοήγησης του καραβιού μεταφορτώνονται αυτούσια ηλεκτρονικές εφαρμογές, όπως στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα μεταφέρονται προς εφαρμογή τα κελεύσματα διεθνών οργανισμών με στόχο τον δήθεν εκσυγχρονισμό.
Στο πλοίο λοιπόν αυτό της εκπαίδευσης το πλήρωμα, καραβόσκυλα, μούτσοι, ναύτες, λοστρόμοι, καμαρότοι κλπ μπορούν να παραλληλιστούν με τους μόνιμους εκπαιδευτικούς οι οποίοι κάνουν όλη την βρώμικη δουλειά για να βγει όπως όπως η δουλειά, χωρίς τα απαραίτητα εφόδια και εξοπλισμό, όπως σε ένα καράβι ογδόντα ετών που πρέπει να πηγαινοέρχεται στα δρομολόγια κάθε σχολικής χρονιάς για να «χαίρεται» ο πλοιοκτήτης και να κερδίζει χρήματα υποσχόμενος επενδύσεις.
Ο τυμπανιστής δεν είναι άλλος από τον εκάστοτε υπουργό παιδείας. Αυτός με το τύμπανό του δίνει τον ρυθμό που πρέπει να κωπηλατούν οι κωπηλάτες και να εργάζεται το πλήρωμα για να πλέει το καράβι αναλόγως πως προστάζουν οι ναύαρχοι (βλέπετε κυβέρνηση). Μια χαμηλό τέμπο, όταν το καράβι της παιδείας πλέει σε ήρεμα ύδατα (βλέπετε πρόσκαιρες παροχές πάσης φύσεως) και μία υψηλό τέμπο, όταν οι κοινωνικές αναταραχές δημιουργούν κύματα (βλέπετε ανεργία και φτώχια).
Μάλιστα, όταν η κατάσταση κρίνεται επικίνδυνη για τους «ναυάρχους», δηλαδή επίκειται «ναυμαχία» τότε δίδεται η εντολή στον «τυμπανιστή» να ζέψει σε κάθε κουπί δύο κωπηλάτες, να προσλάβει δηλαδή, για να μεταφερόμαστε στο παράδειγμά μας, περισσότερους αναπληρωτές.
Οι κωπηλάτες, όπως σίγουρα έχετε καταλάβει, είναι στο παράδειγμά μας της ρωμαϊκής γαλέρας, ως καράβι της δημόσιας παιδείας, οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί. Για να γίνει πλήρως κατανοητό και αποδεκτό αυτό, ας μπούμε τώρα στο ζουμί:
Τι άλλο είναι, πάντα με όρους αναλογικότητας των εποχών, οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί, παρά κωπηλάτες ρωμαϊκής γαλέρας, που αλυσοδένονται στο κουπί, κωπηλατούν χωρίς αύριο και βυθίζονται μαζί με το καράβι, έναντι λίγου φαγητού, όταν:
Ξεκινώ από το πιο ευχάριστο που είναι για έναν αναπληρωτή η πρόσληψη (δεν θα ασχοληθώ εδώ με την πολύχρονη αδιοριστία). Το ευχάριστο όμως σταματά άμα τη εμφανίσει στο σχολείο. Εξηγούμαι:
Τα τελευταία χρήματα που παίρνουν οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί είναι του ταμείου ανεργίας για τον μήνα Αύγουστο του εκάστοτε έτους. Το φοβερό ποσό των 430 ευρώ. Τι να πρωτοπληρώσεις με τα χρήματα αυτά, ειδικά εάν έχεις και οικογενειακές υποχρεώσεις. Λογαριασμούς ΔΕΚΟ διμήνου, μετακινήσεις για γιατρούς, για τα δικαιολογητικά πρόσληψης, έξοδα διαβίωσης, έξοδα μετάβασης στον τόπο πρόσληψης, προκαταβολές ενοικίων για μίσθωση κατοικίας κλπ.
Πως μπορεί ένας άνθρωπος και να ζήσει και να αντιμετωπίσει τις δαπάνες μετακίνησης και τα έξοδα της πρώτης εγκατάστασης, με το ποσό του επιδόματος ανεργίας, μέχρι να πληρωθεί τον πρώτο του μισθό στις 10 Οκτωβρίου; Απλά δεν μπορεί.
Εξ ού και οι διανυκτερεύσεις σε αυτοκίνητα, σε βουνά, σε παραλίες, στην καλύτερη περίπτωση σε κάμπινγκ, ειδικά σε τουριστικά μέρη, όπου προσλαμβάνονται οι αναπληρωτές. Μερικοί είναι τυχεροί και βρίσκουν σχολείο κοντά στον τόπο που κατοικούν με μισθωμένη κατοικία, άλλοι όμως θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και τα έξοδα καθημερινής μετακίνησης σε σχολεία όπου δεν υπάρχουν κατοικίες προς μίσθωση.
Επομένως όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αντιμετωπίσουν αυτά τα έξοδα, ή θα πρέπει να αρνηθούν την πρόσληψη ή θα πρέπει να διαβιούν στην αρχή σαν τους ζητιάνους. Εάν βέβαια αρνηθούν την πρόσληψη, η ανάλγητη πολιτεία φρόντισε να θεσμοθετήσει «πέναλτι» απαγόρευσης εκ νέου αίτησης για πρόσληψη για ένα χρονικό διάστημα. Γιατί η πολιτεία προεξοφλεί ότι ο αναπληρωτής εκπαιδευτικός διαθέτει αυτά τα χρήματα για να αντιμετωπίσει τις δαπάνες της πρώτης του εγκατάστασης;
Να επισημάνουμε εδώ ότι την ίδια στιγμή η πολιτεία έχει φροντίσει και έδινε ή δίνει χρήματα για πρώτη εγκατάσταση σε άλλους επαγγελματικούς κλάδους, όπως, για παράδειγμα άτοκα δάνεια επαγγελματικής εγκατάστασης από τους ασφαλιστικούς τους οργανισμούς σε δικηγόρους, ιατρούς, πολιτικούς μηχανικούς κλπ. Ακόμα επιδόματα στέγασης σε άλλους κλάδους του δημοσίου. Έξοδα μετακίνησης στους βουλευτές, που παίρνουν περίπου 1.300 ευρώ τον μήνα για έξοδα μετακίνησης και έξοδα ταχυδρομείου κλπ.
Πάμε τώρα στην αβάσταχτη κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι «κωπηλάτες» πριν και μετά την πρόσληψή τους. Μερικά από τα πιο σημαντικά προβλήματα:
Οι φάσεις των προσλήψεων των αναπληρωτών καθυστερούν τόσο που, εάν και όταν προσληφθεί κάποιος, είναι πλέον δύσκολο να βρει σπίτι και δεν γνωρίζει ποια βιβλία και τι είδους εκπαιδευτικό υλικό να πάρει μαζί του, παίρνοντας τελικά ό,τι περίσσεψε.
Η αβεβαιότητα και το άγχος για την επόμενη σχολική χρονιά και το αν θα εργάζονται οι αναπληρωτές, που και πότε θα τους ανακοινωθεί, αν τα επιπλέον προσόντα που αποκτούν, σύμφωνα με τον άθλιο νόμο Γαβρόγλου για το προσοντολόγιο, θα ληφθούν υπ’ όψη, πόσες ώρες θα είναι το κάθε μάθημα, σε πόσα σχολεία ταυτόχρονα θα υπηρετούν και αν θα είναι κοντά, η αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος (διευθυντής, καθηγητές, μαθητές, γονείς, υποδομές) και πολλά άλλα δυσχεραίνουν περαιτέρω τις συνθήκες του λειτουργήματός τους.
Όσα πτυχία, μεταπτυχιακά και σεμινάρια να πάρει κάποιος αναπληρωτής δεν θα είναι ποτέ ασφαλής ότι θα εργαστεί, γιατί πάντα κάποιος θα έχει περισσότερα. Εξάλλου όλα αυτά πληρώνονται και όποιος έχει και κατέχει, μπορεί να τα εξασφαλίζει, ανεξαρτήτως προϋπηρεσίας.
Όλο αυτό το σκηνικό προκαλεί ανασφάλεια σε παλαιούς αναπληρωτές, με οικογένειες, οι οποίοι ανεβοκατεβαίνουν σειρές στον πίνακα κατάταξης ανάλογα με τα χρήματα που μπορούν να διαθέσουν για την απόκτηση προσόντων, και εφόσον σταθούν τυχεροί και προσληφθούν, θα ανοίξουν τον γεωγραφικό χάρτη της Ελλάδας για να δουν σε ποιο σημείο του θα εργαστούν.
Για να μην αναφερθούμε ότι για κάποιο αδικαιολόγητο και κοινωνικά ανάλγητο λόγο αφέθηκαν πρόσφατα εκτός διαδικασιών πρόσληψης χιλιάδες αναπληρωτές, οι οποίοι αποκλείστηκαν λόγω ενός παραβόλου 3 ευρώ!
Σε όλο αυτό το ζοφερό τοπίο, ο αναπληρωτής πρέπει να μπορεί να μετατρέπεται σε μπαλάκι σύμφωνα πάντα με τις ελλείψεις στα σχολεία. Έτσι, έχουμε φαινόμενα, σε πολλές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, πολλοί αναπληρωτές να μεταφέρονται ακόμη και δύο μήνες μετά την πρόσληψη τους από σχολείο σε σχολείο.
Τελευταία προστέθηκε στο οπλοστάσιο της «γαλέρας» στη δημόσια εκπαίδευση και μία νέα σχέση εργασίας, αφού τα τελευταία χρόνια έχουν προσληφθεί εργαζόμενοι με 3μηνες συμβάσεις, 4μηνες, 5μηνες κλπ., αναπληρωτές μειωμένου ωραρίου, αναπληρωτές πλήρους ωραρίου και ωρομίσθιοι, προκειμένου να μειωθούν οι μερίδες φαγητού των κωπηλατών, δηλαδή οι μισθοί των αναπληρωτών και συνολικά το κόστος της δημόσιας εκπαίδευσης.
Δυστυχώς για τον κλάδο των εκπαιδευτικών, στην ρωμαϊκή αυτή γαλέρα της εκπαίδευσης, πολλές φορές οι κωπηλάτες, δηλαδή οι αναπληρωτές, γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης από το πλήρωμα, δηλαδή τους μόνιμους εκπαιδευτικούς και τους διευθυντές των σχολείων και των διευθύνσεων εκπαίδευσης. Αντιμετωπίζονται ως εργαζόμενοι δεύτερης και τρίτης κατηγορίας για να εξυπηρετούνται οι μόνιμοι συνάδελφοί τους στα διδακτικά και υπηρεσιακά ωράρια και στις τοποθετήσεις. Τα παραδείγματα, δυστυχώς πολλά. Αρκεί να αναφερθεί μία κυνική αντιμετώπιση συναδέλφου από την διεύθυνση σχολείου, που προσλήφθηκε σε απομακρυσμένη περιοχή, αποτελεί μονογονεϊκή οικογένεια και δεν διευκολύνθηκε στην τοποθέτησή του, προκειμένου να μην «ξεβολευτούν» μόνιμοι συνάδελφοι. Αρχικά ο συνάδελφος τοποθετήθηκε στο πιο απομακρυσμένο σχολείο από τον τόπο που εξασφάλισε διαμονή με το προστατευόμενο τέκνο του. Τα παραδείγματα δυστυχώς πολλά, στο παράδειγμά μας, ευτυχώς το ατόπημα διορθώθηκε με σχετική παρέμβαση. Δεν είναι επί του παρόντος να αναφερθούμε περισσότερο.
Μετά από όλα τα παραπάνω, που αποτελούν μόνο ένα μέρος της καθημερινότητας των αναπληρωτών συναδέλφων, αμφιβάλλει κανείς ότι δεν υπάρχει άλλος επαγγελματικός κλάδος με εργοδότη το Ελληνικό Δημόσιο, που να εργάζεται με χειρότερους όρους και προϋποθέσεις από αυτούς;
Ο μόνος τρόπος να αποκρουστεί αυτή η πολιτική είναι οι κωπηλάτες να κωπηλατήσουν τόσο γρήγορα και δυνατά, χωρίς να υποτάσσονται στον ρυθμό του τυμπανιστή και να δημιουργήσουν μία τέτοια μεγάλη ναυμαχία, ούτως ώστε να υποχρεώσουν τους ναυάρχους να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσής τους.
Να τους δείξουν δηλαδή ότι ο ρόλος των αναπληρωτών εκπαιδευτικών είναι να είναι πρωταρχικά παιδαγωγοί, να διεκδικούν ζωή με υγεία και δικαιώματα για τον εαυτό τους και τέτοιο μάθημα να δίνουν και στους μαθητές τους. Να κατευθύνουν το καράβι της παιδείας στα ήρεμα νερά της σύγχρονης, δωρεάν δημόσιας εκπαίδευσης για όλους, όπου όλοι οι εκπαιδευτικοί θα εργάζονται με πλήρη εργασιακά δικαιώματα και θα αμείβονται για το λειτούργημά τους με αξιοπρέπεια, χωρίς διακρίσεις.
Υ.Γ. Εν όψει ενδεχόμενης δεύτερης φάσης προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών.
