Από την αρχή της σχολικής χρονιάς, το υπουργείο Παιδείας ζήτησε απ’ τους διευθυντές όλων των σχολείων της χώρας να διασφαλίσουν ότι οι λογαριασμοί (accounts) όλων των εκπαιδευτικών στο WebEx είναι ενεργοί και πως ανά πάσα στιγμή το κάθε σχολείο θα μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες «τηλε-εκπαίδευσης».
Παράλληλα θυμίζουμε ότι τα δυο τελευταία χρόνια το υπουργείο Παιδείας χρησιμοποίησε την τηλεκπαίδευση ως «φάρμακο διά πάσαν νόσον». Χιονίζει; Τηλεκπαίδευση! Λουκέτο λόγω κατάληψης; Τηλεκπαίδευση! Κρούσμα κορονοϊού; Τηλεκπαίδευση! Η λύση για όλα τα προβλήματα!
Αλήθεια πρόκειται απλά για έκτακτη λύση ή μήπως για μεγάλη ευκαιρία για την κυρίαρχη εκπαιδευτική πολιτική; Η τηλεκπαίδευση ήρθε για να μείνει, σημείωνε με κάθε αφορμή το Υπουργείο Παιδείας τονίζοντας ότι η κυβέρνηση κατάφερε «να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία».
Πόσο απίθανο είναι με το που θα σφίξουν τα κρύα και δεδομένου ότι -λόγω της πανδημίας- θα πρέπει να μένουν αρκετή ώρα ανοιχτά τα παράθυρα στις αίθουσες διδασκαλίας και στα εργαστήρια και καθώς η θέρμανση των Δημόσιων σχολείων θα είναι … «απαγορευτικά» ακριβή να προκριθεί «λύση»: Τηλε-εκπαίδευση απ’ το σπίτι που θα το θερμαίνει (όσο αντέχει) η τσέπη των γονιών.
Θυμίζουμε επίσης ότι με μια απαράδεκτη τροπολογία, που κατατέθηκε αιφνιδιαστικά το Μάιο του 2020 σε νομοσχέδιο και ενσωματώθηκε τελικά ως άρθρο 63 του ν. 4686/2020, οριζόταν ότι «είναι δυνατή» η παροχή τηλεκπαίδευσης ταυτόχρονα με το μάθημα μέσα από τις σχολικές τάξεις. Η διατύπωση «είναι δυνατή», με τη νέα τροποποίηση του υπουργείου Παιδείας γίνεται: «Παρέχεται (...) σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση με χρήση μέσων τεχνολογίας σε μαθητές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που δεν δύνανται να παρακολουθήσουν διά ζώσης την εκπαιδευτική διαδικασία».
Ας δούμε κάποιες ενδείξεις:
«Δε θα δεχτούμε, η εκπαιδευτική διαδικασία να γίνεται λάστιχο στο όνομα των "έκτακτων συνθηκών" κατά το δοκούν», σημειώνει η ΕΛΜΕ Κέρκυρας, με αφορμή το κλείσιμο των σχολείων της περιοχής για σήμερα, Τρίτη, λόγω της κακοκαιρίας που αναμένεται τις επόμενες ώρες και τη διεξαγωγή τηλεκπαίδευσης.
«Καλούμε το Υπουργείο Παιδείας να αποσύρει όλες τις νομοθετικές διατάξεις που γενικεύουν την τηλεκπαίδευση εκτός πανδημίας, στο όνομα των έκτακτων αναγκών. Να αποσύρει τις οδηγίες περί υποχρεωτικής τηλεκπαίδευσης στα σχολεία που κλείνουν λόγω καιρού», τονίζεται παράλληλα.
Σήμερα είναι ο καιρός, αύριο θα είναι η "αδυναμία" του κράτους να στείλει εκπαιδευτικούς σε μια σειρά περιοχές.
Στην έναρξη της περσινής σχολικής χρονιάς ανακοινώθηκε ότι το 3ο Δημοτικό Σχολείο Ευκαρπίας εξαιτίας τεχνικών έργων πρόκειται να λειτουργήσει με WEBEX έως τον Νοέμβριο, σύμφωνα με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Παύλου Μελά και της διεύθυνσης πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δυτικής Θεσσαλονίκης.
Δεν έχει περάσει καιρός από τότε που η Μυκονιάτισσα βουλευτίνα της Ν.Δ, Κατερίνα Μονογυιού πρότεινε αντί για σχολεία να γίνουν μόνιμες δομές τηλεκπαίδευσης στα μικρά νησιά («μόνιμες δομές τηλεκπαίδευσης»).
Μάλιστα η βουλευτής απεύθυνε ερώτηση προς την υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων εάν με βάση και την εμπειρία που έχει αποκτηθεί κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης στη χώρα μας θα δημιουργηθούν μόνιμες δομές τηλεκπαίδευσης για τη Δευτεροβάθμια για τα μικρονήσια.
Φέτος, πριν λίγες εβδομάδες, η Χαρά Κεφαλίδου, βουλευτής Δράμας και Τομεάρχης Παιδείας και Θρησκευμάτων του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, με αφορμή την απάντηση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει το ακριτικό Γυμνάσιο Γαύδου με 2 μαθητές, έκανε την παρακάτω δήλωση:
«Η απάντηση του Υπουργείου Παιδείας, ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει το ακριτικό Γυμνάσιο Γαύδου με 2 μαθητές, δεν γίνεται αποδεκτή.
Η συμπεριφορά αυτή οδηγεί στην αναγκαστική μετακίνηση της οικογένειας με τα 2 παιδιά από την ακριτική Γαύδο σε άλλη περιοχή της Κρήτης. Αυτή δεν είναι πολιτική υποστήριξης της μικρο – νησιωτικότητας.
Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να αναθεωρήσει την απόφαση του και να υιοθετήσει τις καλές πρακτικές που ισχύουν στα ψαροχώρια της Σκανδιναβίας, στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης, στις απομακρυσμένες περιοχές του Καναδά και της Αυστραλίας, με τη λειτουργία της ηλεκτρονικής τάξης-σχολείου.
Η τοποθέτηση ενός εκπαιδευτικού, που εκτός από το μάθημα της ειδικότητας του/της, θα εποπτεύει και τα άλλα μαθήματα που θα γίνονται εξ αποστάσεως, είναι η σωστή απάντηση του Υπουργείου Παιδείας. Δικαιολογίες δεν μπορεί να υπάρχουν.
Το Υπουργείο Παιδείας όφειλε και οφείλει να έχει προτεραιότητες. Να μεριμνήσει πρώτα για τη δημιουργία υποδομών για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε όλα τα παραμεθόρια και δυσπρόσιτα σχολεία και να αναβαθμίσει τις υποδομές των σχολικών μονάδων. Η πολιτική επικοινωνίας με το μοίρασμα voucher δεν αρκεί για να λύσει τα πραγματικά προβλήματα της εκπαίδευσης.
Το Υπουργείο Παιδείας έχει το χρόνο, πριν την έναρξη του σχολικού έτους, να αναθεωρήσει την αρνητική τοποθέτηση και να λειτουργήσει, με τη χρήση της νέας τεχνολογίας και των καλών διεθνών πρακτικών, το Γυμνάσιο της ακριτικής Γαύδου.».
Τι μας λέει η αξιότιμη Τομεάρχης Παιδείας και Θρησκευμάτων του ΠΑΣΟΚ; Όχι απλά να λειτουργήσει το Γυμνάσιο στη Γαύδο με τηλεκπαίδευση αλλά το Υπουργείο Παιδείας "να υιοθετήσει τις καλές πρακτικές που ισχύουν στα ψαροχώρια της Σκανδιναβίας, στις ορεινές περιοχές της Ευρώπης, στις απομακρυσμένες περιοχές του Καναδά και της Αυστραλίας, με τη λειτουργία της ηλεκτρονικής τάξης-σχολείου".
Πραγματικά η πρόταση της Βουλευτίνας του ΠΑΣΟΚ ξεπέρασε και την πρόταση της Μυκονιάτισσας βουλευτίνας της Ν.Δ, Κατερίνα Μονογυιού!
Θυμίζουμε, επίσης, ότι η υφυπουργός Παιδείας κ. Ζεττα Μακρή είχε δηλώσει ότι είναι απολύτως ισάξιοι οι δυο τρόποι διδασκαλίας («Άλλοι μαθητές διδάσκονται δια ζώσης και άλλοι μαθητές διδάσκονται εξ αποστάσεως. Είναι δύο διαφορετικοί τρόποι διδασκαλίας απολύτως ισοδύναμοι»).
Να τελειώσουμε με ορισμένες πολύ σημαντικές επισημάνσεις που κάνουν για το θέμα οι εκπαιδευτικοί
Έχοντας βιώσει την πλήρη αποτυχία της πρακτικής αυτής, έχοντας συζητήσει εκτενώς με συναδέλφους αλλά και γονείς, καταθέτουμε επιγραμματικά τα ακόλουθα.
1. Πρόκειται για μεταφορά πόρων από τους πολλούς στους λίγους, καθώς το κόστος του χώρου εργασίας όχι μόνο του εκπαιδευτικού αλλά και του/της κάθε μαθητή/τριας, μεταφέρεται στην κάθε οικογένεια. Το κόστος αυτό δεν μπορούν να το καλύψουν όλα τα νοικοκυριά. Πέρα από τα προφανή, δηλαδή μηχανήματα και συνδέσεις, δεν διαθέτουν όλα τα νοικοκυριά διαμορφωμένο γραφείο για το κάθε παιδί.
Τηλεκπαίδευση σημαίνει μάθημα από την κουζίνα και από το κρεβάτι, με κρύο και με θόρυβο, παρουσία τρίτων. Με τον τρόπο αυτό, το μικρό σχετικά κόστος συντήρησης, διαμόρφωσης και θέρμανσης των σχολείων, μεταφέρεται πολλαπλάσιο στο κάθε σπίτι ξεχωριστά.
Ακόμη χειρότερα, με πρόσχημα την τηλεκπαίδευση εγκαταλείπεται ο σχολικός χώρος. Για παράδειγμα: Δεν χρειάζεται να φτιάξουμε τα καλοριφέρ και τα παράθυρα, αφού αν κάνει πολύ κρύο θα κάνουμε τηλεκπαίδευση. Το αποτέλεσμα είναι εικόνες με παιδιά που αναγκάζονται να φέρνουν κουβερτάκια στο σχολείο.
2. Η τηλεκπαίδευση δεν διασφαλίζει χώρο ασφαλή και κατάλληλο για όλα τα παιδιά. Το σπίτι, σε αντίθεση με τις φαντασιώσεις μεσοαστών και μεγαλοαστών γραφειοκρατών, συνήθως ανδρών, δεν αποτελεί χώρο ασφαλή για όλα τα παιδιά. Για πολλά παιδιά, το σπίτι τους είναι χώρος καταπίεσης και βίας, χώρος άγχους και απειλών. Ασφαλής χώρος για όλα τα παιδιά είναι μόνο το σχολείο.
3. Η τηλεκπαίδευση δεν είναι προσαρμοσμένη, και πιθανότατα δεν γίνεται ποτέ να προσαρμοστεί, στο σύγχρονο συμπεριληπτικό σχολείο. Δεν λαμβάνει υπόψη της ότι έχουμε να κάνουμε με παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες διαφόρων ειδών. Για παράδειγμα, η βιβλιογραφία για την αδυνατότητα να παρακολουθήσουν την τηλεκπαίδευση παιδιά με ΔΕΠΙ είναι πολύ μεγάλη. Για τα παιδιά αυτά αδιαφορούμε κάθε φορά που προχωρούμε την ύλη εξ αποστάσεως. Η τηλεκπαίδευση δε λαμβάνει ακόμα υπόψη, ότι στο σχολείο φοιτούν επίσης παιδιά πρόσφυγες και παιδιά Ρομά που αποκλείονται εκ προοιμίου από τη διαδικασία
4. Το σύγχρονο σχολείο δεν είναι μόνο διδασκαλία και σίγουρα όχι διδασκαλία κατά μέτωπο. Το σύγχρονο σχολείο έχει στόχο τη συμπεριληπτική κοινωνικοποίηση όλων των μαθητών μέσα από απειράριθμες μικρές και μεγάλες καθημερινές δράσεις, καμία από τις οποίες δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί εξ αποστάσεως.
5. Οι απουσίες στην τηλεκπαίδευση έχουν καταρρεύσει στα δικαστήρια. Και σε αντίθεση με ενήλικες που παρακολουθούν μεταπτυχιακά από δική τους επιλογή, οι ανήλικοι μαθητές χρειάζονται επίβλεψη και διαρκή δραστηριοποίηση για να διδαχθούν. Είναι αδύνατον να διασφαλιστεί η προσοχή και η απόδοση της πλειοψηφίας των μαθητών χωρίς τη συνεχή ενεργητική παρουσία του δασκάλου. Με δυο λόγια, τα παιδιά δεν παρακολουθούν αυτή την κωμωδία μαθήματος μέσα από μια ψυχρή οθόνη.
6. Όλα τα παραπάνω γίνονται με μια δουλειά σε μικροεπίπεδο, δουλειά με τον/την κάθε μαθητή/τρια, με τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του, με την κατάλληλη προσέγγιση και τα κατάλληλα ερεθίσματα. Αυτό δεν αντιστοιχεί στην κατά μέτωπο και κάθετη διδασκαλία που έχει υπόψη του το Υπουργείο όταν καλεί τους εκπαιδευτικούς να διδάξουν απλώς μιλώντας από μια οθόνη, ακόμη και κινητού.
7. Η τηλεκπαίδευση απαιτεί παραγωγή ξεχωριστού παιδαγωγικού υλικού, το οποίο δεν παρέχεται αυτή τη στιγμή στους εκπαιδευτικούς. Δηλαδή, οι εκπαιδευτικοί καλούνται κάθε φορά να δημιουργήσουν νέο εκπαιδευτικό υλικό, ψηφιοποιημένο και ανάλογα προσαρμοσμένο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς έγκαιρη προειδοποίηση. Ούτε και γίνεται οι εκπαιδευτικοί να αντικαταστήσουν το ΙΕΠ. Αν το ΙΕΠ, που θεωρητικά απαρτίζεται από εξειδικευμένους επιστήμονες, δεν είναι σε θέση να καταρτίσει προγράμματα σπουδών προσαρμοσμένα στις ψηφιακές ανάγκες, είναι προφανές ότι είναι παράλογο να απαιτείται αυτό από τον κάθε εκπαιδευτικό εν μία νυχτί.
Συμπερασματικά, για όλους τους παραπάνω λόγους και για μερικούς ακόμη, η τηλεκπαίδευση είναι παιδαγωγικά ακατάλληλη και ταξικά άδικη. Είναι ένα από τα βασικά μέσα που μετέρχεται το Υπουργείο για να υποβαθμίσει τη δημόσια εκπαίδευση. Και τα αποτελέσματα τα είδαμε όταν επέστρεψαν τα παιδιά στις τάξεις, όχι μόνο σε μαθησιακό αλλά και σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο. Η απόφαση να κλείνουν τα σχολεία θα πρέπει να λαμβάνεται με φειδώ και σύνεση και τα μαθήματα να αναπληρώνονται διά ζώσης χωρίς τη μεσολάβηση αυτής της καταστροφικής παιδαγωγικής πρακτικής. Η κοινωνία πρέπει να κατανοήσει ότι για τους εκπαιδευτικούς είναι θεωρητικά εύκολο από ατομική σκοπιά να βάλουμε τις πιτζαμούλες μας, να φτιάξουμε έναν ζεστό καφέ και να προσποιηθούμε ότι κάνουμε μάθημα. Μας είναι όμως αδύνατον από θέση παιδαγωγικής ευθύνης, από μια θέση αξιοπρέπειας και εντιμότητας απέναντι στο λειτούργημα που ασκούμε, να αποδεχτούμε αδιαμαρτύρητα τέτοιες εκπτώσεις στον ρόλο μας. Η τηλεκπαίδευση δεν είναι διδασκαλία και θα πρέπει να εγκαταλειφθεί δια παντός στην Α’/θμια και Β’/θμια εκπαίδευση. Ας το πούμε δυνατά.
