Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Αν υπήρχε … κοτσανόμετρο θα το είχε σπάσει η υπουργός Ιδιωτικής Παιδείας και Κολλεγίων Νίκη Κεραμέως που μίλησε στο Ρ/Σ Παραπολιτικά 90.1 Fm και ανάμεσα σε άλλα αναφέρθηκε στα φαινόμενα βίας στα σχολεία

Αφού αυτοθαυμάστηκε για τους 3.200 ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς που υπάρχουν στα σχολεία, τόνισε χαρακτηριστικά για την αντιμετώπιση της βίας στα σχοελία: «Υπάρχει ο «σύμβουλος σχολικής ζωής» γιατί ο στόχος μας είναι πως τα παιδιά θα μιλήσουν, θα ανοιχτούν, θα μοιραστούν κάτι που τα απασχολεί είτε αφορά τα ίδια τα παιδιά είτε αφορά ένα φίλο τους.»

Προσέχτε την … επιστημονική τοποθέτηση που μας … φώτισε με κάποια ημίμετρα και με τον ανύπαρκτο και άνευ ουσίας βερμπαλιστικό «θεσμό» του συμβούλου της σχολικής ζωής» αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΙΘ τη βία στα σχολεία! «Δούλεμα» ή ανοησία;

Η βία στα σχολεία ως κοινωνικό φαινόμενο

Η κυβέρνηση και οι εκπρόσωποί της και οι διαπρύσιοι κήρυκες του σύγχρονου εκμεταλλευτικού συστήματος επιδιώκουν να κρύψουν την αλήθεια αποσυνδέοντας το φαινόμενο της βίας στα σχολεία από τις γενικότερες κοινωνικές συνθήκες. Η κυρίαρχη άποψη περί ενδοσχολικής βίας εστιάζει σε ορισμένες μορφές του φαινομένου με μια «ψυχολογίστικη» ανάλυση περί βίαιου οικογενειακού περιβάλλοντος, βλέποντας, έτσι, το δέντρο και χάνοντας το δάσος. Γιατί η βία είναι βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας και συνδέεται με την ανισότητα και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Επομένως αναπαράγεται και στους θεσμούς της, όπως είναι και το σχολείο.

Κάθε είδους βιασμοί και εκφυλιστικά φαινόμενα που έρχονται καθημερινά με τη μορφή της χιονοστιβάδας στο φως της δημοσιότητας δείχνουν το άλλο, το αδίστακτο πρόσωπο της κοινωνίας, τον πυρήνα της κοινωνικής οργάνωσης. Η κοινωνία των κάθε είδους βιασμών είναι ταυτόχρονα αποτέλεσμα του συνεχούς βιασμού της ίδιας της κοινωνίας από ένα πλέγμα συστημάτων και συμφερόντων. Γιατί η βία είναι βασικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας και συνδέεται με την ανισότητα και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η όξυνση των φαινομένων της βίας συνδέεται με διαδοχικές κρίσεις και τις κυρίαρχες πολιτικές που δοκιμάζουν τα τελευταία χρόνια τις αντοχές μας.

Οι σοβαρότερες αιτίες, όμως, μπορούν να αναζητηθούν στις δομές της καπιταλιστικής κοινωνίας  που χαρακτηρίζονται από έναν απάνθρωπο ανταγωνισμό που αναπαράγεται σε όλες τις μορφές της κοινωνικής ζωής. Η κοινωνική περιθωριοποίηση ευπαθών κοινωνικών ομάδων που εντείνεται από την οικονομική κρίση, τα εργασιακά προβλήματα τροφοδοτούν τη βία και την εγκληματικότητα.

Η ίδια η πολιτική της κυβέρνησης είναι η απεχθέστερη μορφή βίας εναντίον του κόσμου της εργασίας και του «κοινωνικού κράτους» που σπέρνει τη φτώχεια, την ανεργία και τη μαζική εξαθλίωση. Όσο η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, οι διακρίσεις, η βία και η εκμετάλλευση ανθούν, τόσο θα οξύνονται τα φαινόμενα ενδοσχολικής βίας.

Δεν είναι τυχαίο ότι δεκάδες έρευνες επισημαίνουν τη σαφέστατη σχέση του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου των γονέων καθώς επίσης και της αρνητικής οικονομικής κατάστασης της οικογένειας των δραστών, αλλά και τις περιορισμένες προσδοκίες επαγγελματικής αποκατάστασης. Όλο και πιο έντονα, όλο και πιο πολλοί νέοι νιώθουν ότι δεν έχουν μέλλον.

Η βία εκφράζεται και αναπαράγεται μέσα από την αυταρχική οργάνωση του σχολείου. Ένα σχολικό περιβάλλον που υπηρετεί τη λογική των επιδόσεων, «αρένα» άγριου ανταγωνισμού,  υπερφορτώνει τους μαθητές με διδακτική ύλη, στείρες και αποσπασματικές γνώσεις, πολλές άλλες υποχρεώσεις (φροντιστήρια, ξένες γλώσσες κλπ), με πρόσθετο άγχος και ένταση, ανασφάλεια και αρνητισμό. Τέσσερα στα πέντε παιδιά βιώνουν καταστάσεις άγχους που συνδέονται με τη σχολική ζωή(Pulse RC – ΕΚΚΕ). Το σχολείο προβάλλει ακόμη και για τους πρωταγωνιστές του ως χώρος θυσίας και όχι ως χώρος ικανοποίησης και νοήματος.  Ένα τέτοιο σχολείο έχει μετατραπεί σε «θερμοκήπιο βίας». Πρόκειται στην ουσία για μορφή «κρατικής κακοποίησης των παιδιών».

Σχολική αποτυχία – δυσμενής αυτοεικόνα (αυτοϋποτίμηση) και παραβατικότητα ενώνονται μ’ ένα νήμα. Η υποτίμηση, η περιφρόνηση και η απόρριψη γίνεται η πηγή μιας συσσωρευμένης μνησικακίας από τη μεριά των παιδιών, που συσσωρεύουν αποτυχίες, αποκλεισμούς. Έτσι δεν θα αργήσει να ξεσπάσει η οργή και το μίσος.

Η εκπαιδευτική πολιτική εκφράζει και αναπαράγει τη βία. Το σχολείο των περικοπών και της φτώχειας οξύνει τα φαινόμενα βίας, ενώ δεν  υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό, όπως κοινωνικοί λειτουργοί, παιδοψυχολόγοι, κ.α. Βία, άλλωστε, δεν είναι οι καταργήσεις χιλιάδων τμημάτων και σχολείων; Βία δεν είναι ο οικονομικός στραγγαλισμός των σχολείων; Γενικότερα η οικοδόμηση ενός ελιτίστικου, ανταγωνιστικού σχολείου της εξειδίκευσης και της κατάρτισης για λίγους και εκλεκτούς με διαγωνισμούς PISA, Τράπεζα Θεμάτων, ΕΒΕ που απορρίπτει τους κοινωνικά αδύνατους και τους εξωθεί βίαια στην εγκατάλειψη και τον κοινωνικό αποκλεισμό είναι ακραία έκφραση της συστημικής βίας.

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» του Εκπαιδευτικού Ομίλου