Εργαζόμενοι στο ινστιτούτο, που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή των σχολικών βιβλίων, μιλούν για ακατάλληλα υλικά, για συνεργασίες και νέες συμβάσεις με... ασυνεπείς ανάδοχους, ακόμα και για αγορά παλετών σε τιμές διπλάσιες από τις συνήθεις.
Το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων (ΙΤΥΕ) «Διόφαντος» υπάγεται στο υπουργείο Παιδείας (ν. 3966/11) και είναι επιφορτισμένο με την οργάνωση, τον συντονισμό και την υλοποίηση της παραγωγής και διανομής των σχολικών εγχειριδίων.
Κάθε χρόνο, η Διεύθυνση Εκδόσεων διαχειρίζεται κονδύλι που ξεπερνά τα 20 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία διανέμει σε προμηθευτές, με τους οποίους συνεργάζεται επί πολλά χρόνια για αγορά χαρτιού, εκτύπωση βιβλίων, συσκευασία των παραγγελιών και διανομή αυτών.
Αμφιβόλου ποιότητος
Τον Φεβρουάριο του 2022, το ινστιτούτο αγόρασε μέσω αναδόχου 2.200 τόνους χαρτιού από δύο εργοστάσια παραγωγής (1.200 και 1.000 τόνους αντίστοιχα) συνολικού κόστους σχεδόν 2,6 εκατομμυρίων ευρώ, για τις ανάγκες εκτύπωσης των σχολικών βιβλίων. Οπως μας λένε εργαζόμενοι, τα στοιχεία των οποίων είναι στη διάθεση της εφημερίδας, παρόλο που η συσκευασία ήταν εμφανώς ακατάλληλη, δόθηκε εντολή για άμεση παραλαβή του χαρτιού και παράδοσής του στους αναδόχους εκτύπωσης πριν καν πραγματοποιηθούν οι αναλύσεις των δειγμάτων από το Γενικό Χημείο του Κράτους (ΓΧΚ), προκειμένου να διαπιστωθεί αν το χαρτί τηρεί τις απαραίτητες τεχνικές προδιαγραφές με βασικότερη να αποτελείται από καθαρό χημικό πολτό.
Από τα δύο δείγματα που στάλθηκαν στο ΓΧΚ στις 19 Ιανουαρίου 2022 και εξετάστηκαν ώς τις 31 Ιανουαρίου 2022 και ώς τις 4 Φεβρουαρίου 2022 αντίστοιχα διαπιστώθηκε στην πρώτη περίπτωση 63% χημικός πολτός και 37% μηχανικός πολτός στο πρώτο δείγμα και 87% χημικός πολτός και 13% μηχανικός πολτός στο δεύτερο. Εν ολίγοις, διαπιστώθηκε η ακαταλληλότητα του χαρτιού αλλά και η αθέτηση των προδιαγραφών που τίθενται ρητά στη σύμβαση προμήθειας (CPV: 301976301, Αριθμός Σύμβασης: 30002-22).
Το λάθος
Στις 14 Φεβρουαρίου 2022, ο αναπληρωτής διευθυντής εκδόσεων ενημέρωσε τα μέλη της αρμόδιας Επιτροπής Παρακολούθησης και Παραλαβής Εργου (ΕΠΠΕ) ότι υπήρξε προφορική επικοινωνία με το ΓΧΚ, σύμφωνα με την οποία έγινε λάθος κατά την εξέταση της χημικής σύστασης του χαρτιού των πρώτων δειγμάτων. Την ίδια μέρα, στάλθηκαν νέα δείγματα, κατόπιν αιτήματος της προμηθεύτριας εταιρείας, με το ΓΧΚ μέσα σε διάστημα μόλις δύο ημερών, σε αντίθεση με τα πρώτα δείγματα, η εξέταση των οποίων διήρκεσε 12 και 16 ημέρες αντίστοιχα, να αποφαίνεται ότι η σύσταση των δειγμάτων ήταν 100% χημικός πολτός.
Απευθύναμε ερώτημα στη Β’ Χημική Υπηρεσία Αθηνών του ΓΧΚ, η οποία και υπογράφει τις εκθέσεις, αναφορικά με τη μεγάλη χρονική απόκλιση της εξέτασης των δειγμάτων, αλλά και κατά πόσον είναι σύνηθες να γίνονται λάθη και η σχετική ενημέρωση να γίνεται προφορικά. Μας απάντησαν ότι «ο χρόνος εξέτασης των δειγμάτων είναι συγκεκριμένος, αλλά και συνάρτηση του φόρτου εργασίας των εργαστηρίων» και ότι «Στην περίπτωση των αντιδειγμάτων δίνεται προτεραιότητα για λόγους επιβεβαίωσης των αποτελεσμάτων στα αρχικά δείγματα».
Ως προς τη συχνότητα των λαθών, μας είπαν ότι την τελευταία πενταετία οι χημικές υπηρεσίες της ΑΑΔΕ ανέλυσαν συνολικά 144.388 δείγματα εκ των οποίων σφάλμα στην ανάλυση παρουσιάστηκε σε μόλις δύο περιπτώσεις. «Και στις δύο περιπτώσεις, η ανάλυση επαναλήφθηκε και οι σχετικές εκθέσεις αντικαταστάθηκαν στο ορθό» επισημαίνει το ΓΧΚ, τονίζοντας παρ’ όλα αυτά ότι «Είναι εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο να γίνεται λάθος κατά την εξέταση των δειγμάτων».
Στην περίπτωση λάθους, το ΓΧΚ προβαίνει σε άμεση προφορική και γραπτή ενημέρωση αμέσως μετά τη διενέργεια του επανελέγχου και τη σύνταξη νέας έκθεσης, που αντικαθιστά την προηγούμενη, όπως μας λένε. «Στην προκείμενη περίπτωση εκδόθηκαν άμεσα νέες εκθέσεις δοκιμών, οι οποίες αντικατέστησαν τις πρώτες. Η προφορική ενημέρωση έγινε μόλις διαπιστώθηκε η αστοχία και είναι καταγεγραμμένη σε έντυπο του “Συστήματος Διαχείρισης της Ποιότητας” των Χημικών Υπηρεσιών της ΑΑΔΕ. Στη συνέχεια ακολούθησε η αποστολή των νέων εκθέσεων δοκιμών» υποστηρίζει το Γενικό Χημείο του Κράτους. Οι διορθωμένες εκθέσεις στάλθηκαν ηλεκτρονικά στο ΙΤΥΕ το μεσημέρι της 14ης Φεβρουαρίου, την ίδια μέρα που στάλθηκαν και τα αντιδείγματα.
Πώς επαναλήφθηκε η δοκιμή, αφού είναι γνωστό ότι μετά από κάθε εξέταση τα δείγματα καταστρέφονται; «Η ποσότητα των δειγμάτων που προσκομίζει η δειγματίσασα αρχή είναι επαρκής ώστε να μπορούν να ληφθούν εργαστηριακά δείγματα για πολλαπλές δοκιμές» απαντά το ΓΧΚ. Εργαζόμενοι του ΙΤΥΕ μάς διαβεβαιώνουν ότι τα δείγματα που στέλνονται είναι «τόσο όσο» και σε καμία περίπτωση δεν περισσεύει ποσότητα για επανεξέταση.
Έκπτωτος ανάδοχος
Ερωτήματα προκύπτουν και από τη συνεργασία του ΙΤΥΕ με ανάδοχο που έχει αποδειχθεί αφερέγγυος στο παρελθόν, καθώς αθέτησε όρους υπογεγραμμένης σύμβασης.
Στις 21 Ιουνίου 2022, η Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής Συμβάσεων Βιβλιοπαραγωγής Διαγωνισμού Π380 επαλήθευσε ότι, κατά την προθεσμία της 15ης Μαΐου 2022, η ανάδοχος εταιρεία που είχε αναλάβει την εκτύπωση και παράδοση 20 βιβλίων Γυμνασίου δεν είχε παραδώσει 13 τίτλους. Το Δ.Σ. του ΙΤΥΕ , ύστερα από αίτημα του αναδόχου, αποφάσισε την παράταση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης ώς τις 30 Μαΐου 2022. Παρ’ όλα αυτά, οι 13 εκκρεμείς τίτλοι δεν παραδόθηκαν ούτε τότε. Το Δ.Σ. απέστειλε «ειδική όχληση» στην ανάδοχο εταιρεία με την οποία την καλούσε να παραδώσει το σύνολο των εκκρεμών βιβλίων εντός δεκαπέντε ημερών. Η ανάδοχος όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε, αλλά στις 16 Απριλίου 2022 έστειλε εξώδικο στο ΙΤΥΕ. Τα μέλη της αρμόδιας ΕΠΠΕ, λαμβάνοντας υπόψη και τη γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας του ΙΤΥΕ, αποφάσισαν και εισηγήθηκαν ομόφωνα προς το Δ.Σ. του ινστιτούτου την έκπτωση της αναδόχου εταιρείας και την κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής καλής εκτέλεσης (21 Ιουνίου 2022).
Εντύπωση προκαλεί ότι λίγες μέρες πριν από την καταληκτική ημερομηνία παράδοσης των 20 σχολικών βιβλίων, από τα οποία, θυμίζουμε, είχαν παραδοθεί μόλις επτά τίτλοι, και ενώ ήταν εμφανές ότι ο ανάδοχος ήταν σχεδόν απίθανο να προλάβαινε εντός δέκα ημερών να παραδώσει τους 13 εκκρεμείς τίτλους -όπως και συνέβη άλλωστε- το ΙΤΥΕ, στις 5 Μαΐου 2022, σύναψε νέα σύμβαση (ΣΑ00938/05.05.2022) μαζί του, συνολικού ύψους 1.092.519,63 ευρώ.
Φαίνεται ότι ούτε η εισήγηση της νομικής υπηρεσίας ούτε, όμως, και η απόφαση της επιτροπής στάθηκαν αρκετές για να μη συνεχιστεί η συνεργασία με τον εν λόγω ανάδοχο. Μάλιστα, οι εργαζόμενοι, συμβασιούχοι στην πλειονότητά τους, μας λένε ότι οι τριμελείς επιτροπές, που σκοπός τους είναι ο ποιοτικός έλεγχος των υπηρεσιών που προσφέρουν οι ανάδοχοι, είναι επί της ουσίας παροπλισμένες. Οτι συστήνονται για το θεαθήναι και ότι τα πρακτικά, που υποτίθεται ότι πρέπει να συντάσσουν, έρχονται έτοιμα «από πάνω». Στη διάθεσή μας έχουμε ενδεικτικά ηλεκτρονικά μηνύματα των επικεφαλής της διεύθυνσης εκδόσεων του ΙΤΥΕ που αποστέλλουν έτοιμο πρακτικό με την οδηγία «το πρακτικό που πρέπει να υπογράψετε» στα μέλη της αρμόδιας ΕΠΠΕ. «Οποιος τόλμησε να φέρει αντίρρηση ή έστω να εκφράσει διαφωνία μπήκε στο περιθώριο και τελικά απολύθηκε με την έννοια ότι δεν του ανανέωσαν τη σύμβαση» μας λέει εργαζόμενος και μέλος των κατά καιρούς επιτροπών (τα στοιχεία του στη διάθεση της εφημερίδας).
Σε ερώτημα που απευθύναμε στη διοίκηση του ΙΤΥΕ, αναφορικά με το αν προχώρησε η διαδικασία έκπτωσης της αναδόχου που δεν ανταποκρίθηκε στους όρους της σύμβασης, καθώς και γιατί συνεχίστηκε η συνεργασία της με το ΙΤΥΕ, το ινστιτούτο άς απάντησε ότι η συγκεκριμένη ανάδοχος εταιρεία κηρύχθηκε μεν έκπτωτη, αλλά «η έκπτωση από συγκεκριμένη σύμβαση δεν συνεπάγεται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία αυτοδίκαιο αποκλεισμό του οικονομικού φορέα από τις δημόσιες συμβάσεις». Οσο για την ανάθεση νέας σύμβασης στην ίδια ανάδοχο, επαναλαμβάνει αυτό που ήδη γνωρίζουμε, ότι δηλαδή η νέα σύμβαση «έλαβε χώρα στο πλαίσιο άλλης διαγωνιστικής διαδικασίας» και ότι «είχε διενεργηθεί προ της έκπτωσης και η ανάδοχος εκτέλεσε πλήρως το συμβατικό αντικείμενο που της ανατέθηκε με αυτήν και εντός των συμβατικών προθεσμιών».
Παλέτες από... χρυσάφι
Ερωτήματα προκύπτουν και από την αγορά 10.000 μεταχειρισμένων ευρωπαλετών για τη μεταφορά βιβλίων συνολικού κόστους 198.400 ευρώ μέσω της διαδικασίας ανοιχτού διαγωνισμού. «Του εν λόγω διαγωνισμού προηγήθηκε άλλος, με χαμηλότερη προϋπολογισθείσα τιμή, ο οποίος απέβη άγονος, διότι δεν υποβλήθηκαν προσφορές λόγω της κατακόρυφης αύξησης της τιμής της ευρωπαλέτας η οποία καταγράφεται ήδη από τις αρχές του έτους 2022 και η οποία ισχύει μέχρι και σήμερα» μας λέει το ΙΤΥΕ και προσθέτει: «Η κεντρική προμήθεια ευρωπαλετών είναι πάγια τακτική, αποσκοπεί δε και επιφέρει πράγματι μικρότερο κόστος διαχείρισης και οικονομία κλίμακας».
Ομως, σύμφωνα με τους καλά γνωρίζοντες αλλά και με δική μας αναζήτηση τιμών στο διαδίκτυο, η μέση τιμή αγοράς τεμαχίου είναι τα 8,5 ευρώ, αυτή τη στιγμή, την ώρα που το ΙΤΥΕ στα τέλη Αυγούστου του περασμένου έτους (23 Αυγούστου 2022) σύναψε σύμβαση με ανάδοχο από τον οποίο και προμηθεύτηκε τις ευρωπαλέτες προς 16 ευρώ το τεμάχιο και μάλιστα σε μία περίοδο που τα περισσότερα βιβλία είχαν ήδη συσκευαστεί και αποσταλεί στα σχολεία ήδη από τα μέσα Αυγούστου.
Μέσω της έρευνάς μας εντοπίσαμε τιμολόγια αγοράς μεταχειρισμένων παλετών από το ΙΤΥΕ περασμένων ετών, που όμως τόσο η τιμή του τεμαχίου όσο και η ποσότητα του προϊόντος ήταν πολύ χαμηλότερες. Πρόκειται για τη συμπληρωματική αγορά 200 τεμαχίων προς 7 και 10 ευρώ αντίστοιχα, τιμές οι οποίες, όπως μας λένε έμπειροι εργαζόμενοι, δεν ήταν καν διαπραγματεύσιμες λόγω της μικρής ποσότητας που αγοράστηκε.
Το ερώτημα είναι γιατί ενώ η διαδικασία διανομής των βιβλίων είχε ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερο μέρος της, το ΙΤΥΕ αποφάσισε να προμηθευτεί έναν τόσο μεγάλο όγκο παλετών τη δεδομένη στιγμή; Ηταν άραγε η τιμή τόσο δελεαστική; Γιατί δεν αγοράστηκαν μόνο όσες παλέτες απαιτούνταν για την ολοκλήρωση της συσκευασίας των εναπομεινάντων βιβλίων, εφόσον εκείνη την περίοδο το κόστος τους ήταν ιδιαιτέρως υψηλό;
«Η έγκαιρη προμήθεια των ευρωπαλετών ήταν αναγκαία για τη συσκευασία των βιβλίων που ήταν σε εξέλιξη κατά την περίοδο εκείνη αλλά και ως απόθεμα ασφαλείας τόσο για ανάγκες του ίδιου έτους (πρόσθετες αποστολές βιβλίων κ.λπ.) όσο και για τη συσκευασία των βιβλίων του επόμενου σχολικού έτους (απρόσκοπτη, άμεση και χωρίς καθυστερήσεις έναρξη υλοποίησης του προγράμματος συσκευασίας των βιβλίων)» μας απαντά το ΙΤΥΕ και προσθέτει: «Λόγω πάντως της αύξησης της τιμής της ευρωπαλέτας, τη συγκεκριμένη χρονιά αποφασίσθηκε η προμήθεια μικρότερου (κατά 1/3) πλήθους ευρωπαλετών από τον συνήθη ετήσιο προγραμματισμό».
Πηγή: efsyn.gr
