Χωρίς πιστοποιητικό εμβολιασμού ή αρνητικό τεστ μπορούν να συνεχίσουν να προσέρχονται στις εκκλησίες όλης της χώρας όσοι το επιθυμούν, προχωρώντας μάλιστα σε προσκύνημα εικόνων, θεία Κοινωνία και όλα τα υπόλοιπα μυστήρια. Οι αποφάσεις της κυβέρνησης είναι αντιφατικές αφού στις υπόλοιπες δραστηριότητες των πολιτών εντείνει τους ελέγχους, με στόχο, όπως λέει, την αύξηση των εμβολιασμών και την προστασία της υγείας όσων δεν έχουν πειστεί να προχωρήσουν σε αυτόν.

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας για το θέμα στη χθεσινή συνέντευξή του στο Mega, είπε πως οι εκκλησίες είναι «ανοικτοί χώροι λατρείας» και «αν υπήρχε τρόπος εφαρμογής του μέτρου στις εκκλησίες θα το συζητούσα». Απέδωσε μάλιστα τις απόψεις πως όσοι μπαίνουν στις εκκλησίες θα πρέπει να φέρουν πιστοποιητικό εμβολιασμού ή αρνητικό τεστ σε πολιτικοποίηση της πανδημίας και ταυτοτικό παιχνίδι προς άγρα ψήφων. Συμπλήρωσε δε, πως στις εκκλησίες δεν υπάρχει κανένας αρμόδιος που θα μπορούσε να πραγματοποιήσει ελέγχους, σε αντίθεση με το λιανεμπόριο όπου οι υπάλληλοι επιφορτίζονται με τον έλεγχο των πιστοποιητικών.

«ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΝΕΙ ΟΛΟΙ ΑΠΙΣΤΟΙ;»

Για την διαδικασία ελέγχου των πιστοποιητικών ωστόσο, λίγες ώρες πριν στον ίδιο τηλεοπτικό σταθμό, ο Άδωνις Γεωργιάδης έλεγε: «Το να κάνεις ένα σκανάρισμα το free pass ή το rapid test δεν είναι τίποτα τρομερό, δεν είναι σπουδαία επιβάρυνση», αναφερόμενος όμως όχι στις εκκλησίες αλλά στους εμπόρους, του οποίους και κάλεσε «να σταματήσουν να γκρινιάζουν». Όταν αναφέρθηκε στο θέμα της εκκλησίας, είπε: «Είναι το ίδιο πράγμα η εκκλησία με τον έμπορο; Είναι ίσης ηθικής αξίας ο χώρος του εμπορίου και ο χώρος της λατρείας; Εγώ ο ίδιος δεν το θεωρώ ίδιο. Όπως λέμε ότι δε βάζουμε όρους στα σουπερμάρκετ, έτσι λέμε ότι δε θα τους στερήσουμε και την πνευματική τους τροφή. Απορώ ακόμα που το συζητάμε, εκτός και αν έχουμε γίνει όλοι άπιστοι». Μάλιστα όταν του τέθηκε το θέμα της κριτικής από την αντιπολίτευση, ο υπουργός Ανάπτυξης απάντησε: «Ε καλά τώρα μας κάνει κριτική η αντιπολίτευση κι εμείς βάλαμε τη γάτα μας να κλαίει».

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι δηλώσεις του υπουργού υγείας, Θάνου Πλεύρη, ο οποίος ερωτώμενος σχετικά, απάντησε: «Θα σας το πουν οι ειδικοί, ότι οπωσδήποτε οι χώροι μετάδοσης που είναι πολύ μεγαλύτεροι από τις εκκλησίες είναι οι χώροι εστίασης».

Έτσι, η κυβέρνηση φαίνεται να παραχωρεί στη βούληση των ιεραρχών το κατά πόσο θα πείσουν όσους προσέρχονται στις εκκλησίες να εμβολιαστούν. Σημειώνεται πως σε πρόσφατη δημοσκόπηση (Pulse) το 8% των ανεμβολίαστων δήλωσε πως θα μπορούσε να μεταπειστεί αν του το πρότειναν άνθρωποι της θρησκείας. Το ενδιαφέρον είναι πως σε αντίθεση με άλλους δημοσίους υπαλλήλους, στοιχεία για το ποσοστό των ιεραρχών που δεν εμβολιάζονται δεν έχουν δημοσιοποιηθεί. Η μοναδική εκτίμηση που έχει ακουστεί δημόσια, είναι αυτή του καθηγητή Πνευμονολογίας, Νίκου Τζανάκη, την 1^η Οκτωβρίου, ο οποίος έκανε λόγο για ποσοστό 60%-70% ανεμβολίαστων ιερωμένων, στοιχείο όμως που όπως είπε προκύπτει από τοπική έρευνα που πραγματοποιεί ο ίδιος.

Η ιερά Σύνοδος εξέδωσε ανακοίνωση την Τετάρτη με την οποία καλεί κληρικούς και πιστούς να εμβολιαστούν και να τηρούν τα μέτρα, ωστόσο στα χαμηλότερα στρώματα της Εκκλησίας, δηλαδή στους ιερείς που έρχονται σε επαφή με τους πιστούς, τα δείγματα δεν είναι ενθαρρυντικά.

Αυτό γιατί είναι νωπές οι μνήμες από την 26^η Οκτωβρίου, στη Θεσσαλονίκη, μόλις την περασμένη εβδομάδα, όπου σε ζωντανή σύνδεση στην κρατική τηλεόραση, ιερείς έξω από τον Άγιο Δημήτριο προέτρεπαν πιστούς να εισέλθουν στην εκκλησία χωρίς μάσκα, χωρίς κανείς να τους εμποδίζει τελικά να το κάνουν. Εκατοντάδες πιστοί προσκυνούσαν την ίδια εικόνα χωρίς μέτρα προστασίας και οι ίδιοι οι ιερείς δεν φορούσαν μάσκες εντός του ναού. Σημειώνεται πως, στις 28 Οκτωβρίου, η Θεσσαλονίκη ξεπερνούσε την Αττική σε αριθμό κρουσμάτων.

ΤΟ 2020 ΣΕ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

Στο δεύτερο κύμα της πανδημίας, το φθινόπωρο του 2020, αρκετοί ναοί αποτέλεσαν εστίες υπερμετάδοσης, αφού ιερείς εξακολουθούσαν -κατά παράβαση των μέτρων- να τελούν τη θεία λειτουργία στα κρυφά.

Το εμβληματικό περιστατικό και εκείνης της περιόδου έλαβε χώρα στην Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης. Εκεί, στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα της θρησκευτικής γιορτής του Αγίου Δημητρίου επετράπη η τέλεση της θείας λειτουργίας με εκατοντάδες πιστούς να συρρέουν στον ναό δημιουργώντας πολύωρο συνωστισμό.

Η εικόνα των περισσότερων από 10 ιερέων που βρίσκονταν στον Άγιο Δημήτριο συμπεριλαμβανομένου του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμου, του Μητροπολίτη Λαγκαδά Ιωάννη και άλλων ιεραρχών, να αγκαλιάζονται και να ανταλλάσσουν χειροφιλήματα χωρίς ούτε ένας να φοράει μάσκα προστασίας, ήταν σοκαριστική δεδομένων των υγειονομικών συνθηκών που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο στην πόλη. Έξι ημέρες πριν τον εορτασμό του πολιούχου, η Θεσσαλονίκη είχε ήδη αυξανόμενη τάση στα ημερήσια κρούσματα, αφού μετρούσε 125 νέες μολύνσεις, ωστόσο στις 31 Οκτωβρίου, ακριβώς μια εβδομάδα μετά τον πανηγυρικό εορτασμό υπό την ανοχή των αρχών, ο αριθμός των ημερήσιων κρουσμάτων είχε πλέον εκτοξευθεί στα 839.

Ο πρωθυπουργός, δύο εβδομάδες αργότερα έλεγε στη Βουλή: «Το λέω ξεκάθαρα. Η ευθύνη βαραίνει όλους, πρώτα από όλα την κυβέρνηση, αλλά νομίζω και τους τοπικούς άρχοντες και ενδεχομένως όλους όσοι επεδίωξαν να εορτάσουμε -έτσι έστω όπως εορτάστηκε τελικά- τον Άγιο Δημήτριο».

Όπως παραδεχόταν μήνες αργότερα, λίγο πριν τα Θεοφάνεια, ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης σε ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή στον ΣΚΑΙ: «Θέλω να είμαι ειλικρινής, ένας από τους λόγους που ελήφθη η απόφαση για την καραντίνα αυτής της εβδομάδος, ήταν το προηγούμενο της Θεσσαλονίκης. Τότε κάποιοι λοιμωξιολόγοι μάς έλεγαν ότι θα έπρεπε να γίνει καραντίνα στη Θεσσαλονίκη πριν την εορτή του Αγίου Δημητρίου. Εμείς από σεβασμό στην παράδοση, στην Ορθοδοξία στην πίστη, δεν βάλαμε καραντίνα πριν τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου».

Το μήνυμα που μεταδόθηκε από το προαύλιο του Αγίου Δημητρίου, εκμεταλλεύτηκαν τότε δεκάδες ιερείς σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας, αδιαφορώντας πλήρως για την υγεία των πολιτών και μάλιστα -στη συντριπτική τους πλειοψηφία- χωρίς να υποστούν συνέπειες.

Μόλις λίγες ημέρες αργότερα, στην ίδια πόλη, στον ναό του Αγίου Αθανασίου, ο πάτερ Αντώνιος, από άμβωνος έλεγε στο κυριακάτικό εικοσάλεπτο κήρυγμά του πως η πίστη διώκεται από τον «διαβολοϊό», τασσόταν κατά των προστατευτικών μασκών αλλά και του εμβολίου που επρόκειτο να κυκλοφορήσει και αναπαρήγαγε θεωρίες συνωμοσίας για δωροδοκίες συγγενών των νεκρών, ώστε να δηλώσουν τους οικείους τους ως θύματα του ιού. Το αποκορύφωμα του κηρύγματός του ήταν η αναφορά του στον φονικό σεισμό της Σάμου, τον οποίο χαρακτήριζε «άνωθεν θεϊκή παρέμβαση» τιμωρίας των ασεβών.

Στην Αθήνα και συγκεκριμένα στη Νέα Σμύρνη, τις πρώτες ημέρες του Νοέμβρη και ενώ σε όλη τη χώρα ίσχυε η οδηγία για τέλεση των λειτουργιών κεκλεισμένων των θυρών, ο ιερέας άνοιξε την πόρτα του ναού που λειτουργούσε και παρότρυνε δεκάδες πιστούς που βρίσκονταν στο προαύλιο να μπουν στον ναό να κοινωνήσουν, όπως και έγινε.

Στην Ξάνθη, στις αρχές Δεκεμβρίου, ο τοπικός Μητροπολίτης Παντελεήμων, δεν πτοήθηκε από το γεγονός πως η περιοχή μετρούσε ήδη αρκετά θύματα από τον κορονοϊό -ανάμεσά τους και ιερωμένους της Μητρόπολης- και έδωσε εντολή σε ιερείς να ανοίγουν καθημερινά τους ναούς και να δίνουν τη δυνατότητα στους πιστούς να κοινωνήσουν, αφού «είναι το μόνο που μας θωρακίζει από τον κοροναϊό και οποιαδήποτε άλλη ασθένεια»., όπως δήλωνε στα τοπικά μέσα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων, στο χωριό Ανυφί της Αργολίδας, ο ιερέας τέλεσε κανονικά την λειτουργία και κοινώνησε πιστούς. Τελικά ο ίδιος βρέθηκε θετικός στον κορονοϊό και νοσηλεύτηκε στη ΜΕΘ του νοσοκομείου Καλαμάτας, ενώ ακόμη 15 άτομα που βρίσκονταν στον ναό ασθένησαν.

Την ίδια περίοδο επιδεινώθηκε δραματικά η κατάσταση και στην Κάλυμνο η οποία μέχρι εκείνη την στιγμή ήταν «πράσινη» με βάση τα επιδημιολογικά στοιχεία. Τις ημέρες των Χριστουγέννων, οι εκκλησίες γέμισαν από πιστούς και μια εβδομάδα αργότερα επιβλήθηκαν πρόσθετα μέτρα περιορισμού στο νησί, καθώς τα κρούσματα αυξήθηκαν απότομα.

Ο ίδιος ο δήμαρχος του νησιού μάλιστα, Δημήτρης Διακομιχάλης, παραδέχτηκε στις αρχές του 2021 πως την περίοδο των γιορτών στις εκκλησίες συγκεντρώθηκαν μαζικά οι πιστοί: «Δυστυχώς υπήρχαν πολλοί αρνητές στο νησί που δεν εφάρμοζαν τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα. Τα Χριστούγεννα εδώ γιορτάστηκαν τουλάχιστον στο κομμάτι των εκκλησιών με πολύ μεγάλες παρουσίες, κόσμο. Δυστυχώς. Από την άλλη μεριά υπήρχαν συνωστισμοί και συγχρωτισμοί σε κάποιες περιοχές που ελέγχθηκαν πλημμελώς παρά τις εκκλήσεις. Εδώ υπάρχουν ευθύνες και του Μητροπολίτη». Σαν να μην έφτανε αυτό, δύο μήνες αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2021, ένας ιερέας του νησιού άνοιξε παράνομα ναό και κάλεσε τους πιστούς να μπαίνουν μέσα χωρίς μάσκα. Τελικά η Αστυνομία επέβαλε πρόστιμα έξω από την εκκλησία ενώ σε βάρος του ιερέα σχηματίστηκε δικογραφία για διέγερση σε ανυπακοή.

«ΑΝΤΑΡΤΙΚΑ» ΠΑΡΑ ΤΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Όμως και στο πρώτο κύμα της πανδημίας, μια σημαντική μερίδα ιερέων αντέδρασε σθεναρά στο ενδεχόμενο οι ναοί να αντιμετωπιστούν όπως οι υπόλοιποι χώροι στους οποίους συγκεντρώνονται πολίτες. Μάλιστα, με τον πλέον επίσημο τρόπο, η Ιερά Σύνοδος ανακοίνωνε στις 9 Μαρτίου του 2020 πως «η προσέλευση στην Θεία Ευχαριστία και η κοινωνία από το Κοινό Ποτήριο της Ζωής, ασφαλώς και δεν μπορεί να γίνει αιτία μετάδοσης ασθενειών», δίνοντας το σύνθημα στους πολίτες να συνεχίσουν να συμμετέχουν στην Θεία Κοινωνία από κοινό κουτάλι, ενώ η πανδημία εξαπλωνόταν στη χώρα.

Στις 16 Μαρτίου του 2020, η κυβέρνηση ανακοίνωνε την αναστολή των λειτουργιών σε όλους τους χώρους θρησκευτικής λατρείας και ενώ η Ιερά Σύνοδος είχε ανακοινώσει την απόφασή της να συνεχίσουν να διεξάγονται οι κυριακάτικες λειτουργίες «λιτά», αναβάλλοντας μόνο βαφτίσεις, γάμους και καθημερινές λειτουργίες.

Την περίοδο που ακολούθησε μέχρι την πρώτη χαλάρωση των μέτρων, παρά τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης αρκετοί ιερείς σε εκκλησίες ανά τη χώρα παρανόμησαν, διεξάγοντας λειτουργίες χωρίς να υποστούν συνέπειες. Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση του Προφήτη Ηλία στην Αγία Βαρβάρα, όπου ανήμερα των Χαιρετισμών, στην καρδιά του πρώτου κύματος της πανδημίας, δεκάδες πιστοί συγκεντρώθηκαν στο προαύλιο για να ψάλλουν τροπάρια. Την ίδια ώρα και ο Μητροπολίτης Κέρκυρας, Νεκτάριος, προέτρεπε τους πιστούς να στείλουν μήνυμα για σωματική άσκηση και να πάνε στην εκκλησία να κοινωνήσουν, να προσευχηθούν και να πάρουν δύναμη και ελπίδα. Μερικούς μήνες αργότερα το Μονομελές Πρωτοδικείο Κέρκυρας τον έκρινε αθώο για τις δηλώσεις του.

Στην Μητρόπολη της Αθήνας, την Κυριακή 29 Μαρτίου, τελέστηκε κανονικά η θεία Κοινωνία με τους ιερείς της Μητρόπολης να κοινωνούν τους λιγοστούς πιστούς που είχαν αποφασίσει να αδιαφορήσουν για τα μέτρα.

Αλλά και στον Άγιο Νικόλαο, στο Κουκάκι, ο ιερέας του ναού αποφάσισε την Κυριακή των Βαΐων να στήσει αντάρτικο και έτσι άρχισε να κοινωνεί πιστούς από την πλαϊνή είσοδο της εκκλησίας. Όταν οι φωτογραφίες από το περιστατικό κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, ο ίδιος κρύφτηκε ώστε να μην συλληφθεί στο πλαίσιο του αυτοφώρου.

Οι περιπτώσεις αυτές, των ιερέων που αποφάσισαν να θέσουν σε κίνδυνο τους πιστούς, δεν είχαν βρει σύμφωνο τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ο οποίος με μήνυμά του στα τέλη Μαρτίου προέτρεψε τους πιστούς να αποφεύγουν τον κοινό εκκλησιασμό και να προσεύχονται στο σπίτι τους.

ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΣΥΣΤΡΑΤΕΥΤΗΚΑΝ ΜΕ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ

Αντίθετα με τις δεκάδες περιπτώσεις Μητροπολιτών και ιερέων που από την αρχή της πανδημίας τάχθηκαν απέναντι στην πραγματικότητα, δεν έλειψαν και οι ιερωμένοι κράτησαν διαφορετική στάση, προσπαθώντας να πείσουν τους πιστούς να τηρήσουν τα μέτρα αλλά και να εμβολιαστούν. Τέτοια παραδείγματα είναι ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου, Ιερόθεος, ο οποίος εμβολιάστηκε πρώτος μετά τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο από τον Δεκέμβριο του 2020, δηλώνοντας πως «Δεν μπορεί κανείς να αρνείται τη σημερινή πραγματικότητα, εάν θέλει να ζει σε μια σύγχρονη κοινωνία». Μαζί του και οι Μητροπολίτες Φωκίδας, Δράμας, Πειραιά, Μεσσηνίας, Κηφισιάς, Αλεξανδρούπολης, Σητείας, Σταγών και άλλοι.

Μάλιστα ο Μητροπολίτης της Δράμας, Παύλος, αποφάσισε να στείλει στον εισαγγελέα τους αρνητές ιερείς της περιοχής του που την περίοδο του Πάσχα έφτασαν μέχρι και να αρνηθούν σε πιστούς που φορούσαν μάσκα να προσκυνήσουν τον Επιτάφιο. Από την πλευρά του ο μητροπολίτης Μεσσηνίας, Χρυσόστομος, είχε προτείνει μέχρι και υποχρεωτικό εμβολιασμό λέγοντας πως: «Κανένας δεν μπορεί να εξαιρεθεί, ούτε οι ιερείς, καθώς είμαστε όλοι ευάλωτοι απέναντι στον κίνδυνο της covid. Κάθε μέλος της κοινωνίας, εάν θέλει να μη διασπείρει τον θάνατο και την καταστροφή, πρέπει να εμβολιαστεί».

Τέλος, ο Μητροπολίτης Κηφισίας Κύριλλος είχε δηλώσει έτοιμος τον Ιούλιο του 2021 να δεχτεί να μπαίνουν μόνο εμβολιασμένοι στους ναούς, άποψη όμως που η κυβέρνηση, όπως φάνηκε και από τις τελευταίες ανακοινώσεις, δεν ασπάστηκε.