Χρήστος Κάτσικας
Αθέατες μορφές και όψεις δυο διαφορετικών - ανταγωνιστικών κόσμων
Άγιε Βασίλη… δεν είσαι εντάξει!
«Δεν έχουμε ανάγκη από καλούς Σαμαρείτες
το πρόβλημα είναι να πάψουν να υπάρχουν ληστές».
Μπέρναρ Σω
Συγκλονιστικά είναι τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της Unisef και άλλων εκθέσεων Διεθνών Οργανισμών με αφορμή την αλλαγή του χρόνου. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά γεννιούνται με μια μπάλα κανονιού δεμένη στα πόδια…
Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά σε όλο τον κόσμο χάνουν την παιδικότητά τους εξαιτίας της φτώχειας και της ένδειας και γίνονται ευάλωτα στην εκμετάλλευση, την κακοποίηση, τις διακρίσεις και τον στιγματισμό. Το ένα στα τρία παιδιά στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι καχεκτικά (σχεδόν 200 εκατομμύρια παιδιά), πάνω από 500 εκατομμύρια παιδιά στις αναπτυσσόμενες χώρες αγωνίζονται να επιβιώσουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα, ενώ 15.000 παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν καθημερινά, κυρίως από ασθένειες και άλλες αιτίες που μπορούν να προληφθούν.
Ο κορονοϊός και η κρυφή πανδημία της ορφάνιας
Παράλληλα τα δυο τελευταία χρόνια η πανδημία COVID-19 ανέτρεψε ριζικά τη ζωή εκατομμυρίων παιδιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο κορονοϊός, έχει επιφέρει δραματικές αλλαγές σε ολόκληρο τον πλανήτη, μία εκ των οποίων είναι και αυτή που αφορά τη δομή εκατομμυρίων οικογενειών μετά τον θάνατο κάποιου μέλους κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τα σχετικά στοιχεία δημοσιεύονται σε διεθνή μελέτη που εκπόνησε το Lancet και αποδεικνύουν πως χιλιάδες παιδιά έμειναν απροστάτευτα την περίοδο αυτή. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 1,5 εκατομμύριο παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο έχασαν τουλάχιστον τον έναν από τους δύο γονείς του τους, έναν κηδεμόνα, έναν παππού ή άλλο συγγενή που τα φρόντιζε.
Η πανδημία θα τελειώσει, η ορφάνια δεν εξαφανίζεται. Το “τραύμα” που φέρουν πολλά από αυτά τα παιδιά είναι εξαιρετικά βαθύ, καθώς δεν είχαν καν την ευκαιρία να αποχαιρετήσουν τον γονιό τους και σε πολλές περιπτώσεις, ούτε καν να παραστούν στην κηδεία, ενώ την ίδια στιγμή, προσπαθούσαν να καταλάβουν τι έχει συμβεί.
Αυτά είναι μόνο μερικά «στιγμιότυπα» από το παζλ των «χρόνων της χαμένης αθωότητας», σε μια κοινωνία που για τα πιο αδύναμα μέλη της «λειτουργεί» ως «βιομηχανία» παραγκωνισμένων ανθρώπων που πριν ακόμη κοπεί η κορδέλα των εγκαινίων της παιδικής τους ηλικίας ζωντανεύουν της «γης τους κολασμένους» των παραμυθιών του Άντερσεν, του Ντίκενς, του Ουγκώ, του Μαλό…
Τερατώδεις αριθμοί, μακρινοί και δραματικοί, τόσο όσο να λειτουργούν σαν εικόνες εξωπραγματικές, δηλαδή καθησυχαστικές, άρα απο-ενοχοποιητικές.
Μοιάζει, αλήθεια, ο 21ος αιώνας, με τον οποίο αναδύεται η νέα χιλιετία, με τον 16ο αιώνα, έτσι όπως τον αναλύουν τα σχολικά βιβλία και εύστοχα τον περιγράφει με δύο λέξεις ο Φερνάν Μπρωντέλ : «οι δύο δέκατοι έκτοι αιώνες», ο χρυσός αιώνας του αμύθητου πλούτου που έφτανε «καραβιές» στην Ευρώπη από τις «ανακαλύψεις των νέων χωρών» και ο «πέτρινος» αιώνας της φτώχειας που γέμιζε το φωτεινό Παρίσι με 20.000 ζητιάνους το «σωτήριον έτος» 1587!
Για του λόγου το αληθές μπορεί κανείς να δει τη λίστα του περιοδικού Forbes που αποδεικνύει ότι το 2020 (αλλά και το 2021) ήταν κυριολεκτικά μια «χρυσή χρονιά» για τους δισεκατομμυριούχους, τη στιγμή που η πλειοψηφία των κατοίκων του πλανήτη βιώνει εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες λόγω της πανδημίας.
Πάντως εδώ πάνε όλα καλά!
Και στην Ελλάδα μας; Α όλα κι όλα! Δεν μπορεί τώρα λίγες χιλιάδες σύγχρονοι Όλιβερ Τουίστ των δρόμων και των φαναριών τους οι περισσότεροι «εισαγόμενοι», όπως υποστήριξε πριν μερικά χρόνια κάποιος υφυπουργός της Παιδείας να αμαυρώσουν την εικόνα…Κι αν ο επικεφαλής του γραφείου της Unicef στην Ελλάδα, δήλωσε ότι πάνω από 500.000 παιδιά στην Ελλάδα ζουν σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, αυτό δεν μπορεί να χαλάσει τη διακήρυξη της Υπουργού Παιδείας που έχει οδηγό της το σύνθημα “πρώτα ο μαθητής”… Και επιτέλους, δεν μπορεί 1.500.000 άνεργοι και απεγνωσμένοι να ταράξουν τον ύπνο της ελίτ που ιδρώνει τη φανέλα για να σώσει τη χώρα!
Κι αν ακόμη χιλιάδες ανήλικοι «ναρκοθετούν» τα χρόνια της αθωότητάς τους στις φάμπρικες της «αδήλωτης» εργασίας, ε, επιτέλους, ας γίνει γνωστό ότι υπάρχουν και νόμοι που το απαγορεύουν…Και αφού οι νόμοι απαγορεύουν την παιδική εργασία, καλά κάνει και η Στατιστική μας Υπηρεσία που αποφεύγει να καταγράψει κάτι που απαγορεύεται να φαίνεται…
Φυσικά έτσι είναι…
Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά… Στο κάτω – κάτω της γραφής ακόμη κι αν όλα τα παραπάνω ισχύουν, η χώρα μας βρίσκεται ψηλά στην κλίμακα της φιλανθρωπίας… Ίσως και γι αυτό το ελληνικό τμήμα της Unicef βρίσκεται στις πρώτες θέσεις από πλευράς εσόδων στην Ευρώπη.
Και πως θα μπορούσε να μην βρίσκεται στις πρώτες θέσεις από πλευράς εσόδων στην Ευρώπη όταν οι Έλληνες εφοπλιστές είναι πρώτοι στον κόσμο το 2021 στις αγορές πλοίων;
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Allied Shipping Research, το 2021 οι Έλληνες έβγαλαν από τα ταμεία τους 7,5 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή ποσοστό 23,5% επί του συνόλου των κεφαλαίων που έχουν δοθεί παγκοσμίως (31,9 δισ.) για την απόκτηση 375 πλοίων, ποσοστό 19,4% επί του συνόλου σε αριθμό πλοίων που έχουν αλλάξει χέρια (1.924).
Η οικονομική κρίση και η πανδημία όχι μόνο δεν έθιξε το ελληνικό εφοπλιστικό κεφάλαιο, αντίθετα το ευνόησε. Η αξία του στόλου των Ελλήνων εφοπλιστών υπολογίζεται σε πάνω από 105 δισ. Δολάρια (!)
Έγχρωμο και θεαματικό εμπόριο «ανθρωπιάς» στα τηλεοπτικά «ράφια»
Νάσου πάλι μπροστά μας η ευημερία των αριθμών… Το λογιστικό πρόσωπο της φιλανθρωπίας προσπαθεί να ξεγελάσει την πείνα του τέρατος… Η φιλανθρωπία στην επαιτεία που μαλακώνει την καρδιά, αλλά δεν εξαλείφει τη ζητιανιά. Παρέλαση «στιγμιοτύπων» πόνου, έγχρωμα και θεαματικά, επιδιώκουν να προβάλλουν, στο «γόνιμο» έδαφος των Χριστουγέννων, τον Άγιο Βασίλη της υποκρισίας για να κρύψουν τον Ηρώδη του κέρδους. Έναν Άγιο Βασίλη με λαμπρά κουρέλια και ακίνδυνο, που πιστώνεται κάθε φορά να «είναι εντάξει», τις «άγιες μέρες» του Δεκεμβρίου, για να μπορεί να καλύπτει όλο τον υπόλοιπο χρόνο τους πραγματικούς υπεύθυνους για τους εκατομμύρια φτωχούς, άνεργους, άστεγους…
Μάλιστα στις από άμβωνος ικεσίες έχουν προστεθεί οι φαρισαϊκές παραινέσεις τού «όλοι μαζί» όσων κανοναρχούν τον χορό του «καπιταλισμού της συμπόνιας». Την ίδια ώρα που δοξολογούν την κατεδάφιση του «σπάταλου» κοινωνικού κράτους, την ίδια στιγμή που θυμιατίζουν τον «κοινωνικό κανιβαλισμό», παραδίδουν μαθήματα φιλανθρωπίας και εθελοντισμού! Το δέντρο της ελεημοσύνης που προσπαθεί να αναπλάσει τη βιτρίνα του γέρικου σώματος της κοινωνίας των ανισοτήτων και να κρύψει το δάσος της εκμετάλλευσης. Καλοσύνη των «κερμάτων», δημόσια εκτεθειμένη, σε έγχρωμα σόου και δελτία ειδήσεων, πασχίζει να μεταθέσει τις ευθύνες για το εγγενές χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, τη φτώχεια, προβάλλοντάς τη σαν ατομική ευθύνη και όχι σαν προϊόν της πιο απάνθρωπης εκμετάλλευσης.
Από την άλλη προύχοντες και αρχικήρυκες της λιτότητας την ίδια στιγμή που περικόπτουν τις κοινωνικές παροχές, απολύουν χιλιάδες εργάτες, βυθίζουν στην πείνα και την εξαθλίωση ολόκληρες περιοχές, «κατασκευάζουν» πολέμους για να αυξήσουν τα κέρδη τους, αυτοί οι ίδιοι, επενδύουν στον ανθρώπινο πόνο ένα ψίχουλο από τα «καρβέλια της εκμετάλλευσης» εκατομμυρίων ανθρώπων. Ιεραπόστολοι του ελέους που κηρύσσουν την αποδοχή της φτώχειας για τους φτωχούς μοιράζοντας απλόχερα επαίνους στους επιχειρηματίες της φιλανθρωπίας.
Ούτε τα «φιλανθρωπικά γκαλά-μπαζάρ» ούτε η ελεημοσύνη ούτε επίσης οι αγνές προθέσεις χιλιάδων εθελοντών, που δίνουν καθημερινά τη μάχη για την επιβίωση των θυμάτων της κρίσης, μπορούν να αντικαταστήσουν ή να υποκαταστήσουν τις κοινωνικές λειτουργίες ακόμη κι ενός χρεωκοπημένου κράτους. Δεν μπορείς να χορτάσεις ένα εκατομμύριο στόματα με «κοινωνικά συσσίτια» ή «παντοπωλεία», αν δεν σπάσεις τα δεσμά της «δημοσιονομικής φυλακής», αν δεν ανατρέψεις τον Κρατικό Προϋπολογισμό, που το σύνολο των εσόδων του θα το καταβροχθίσουν η «ξένη ακρίδα» και οι τράπεζες.
Να το καταλάβουμε. Η μια πατρίδα μας ταξιδεύει στα ελβετικά σαλέ, παίρνει μίζες από τις Siemens, αγοράζει κάμερες που φωτογραφίζουν το λαό, έχει εφεύρει δεκάδες τρόπους για να θωρακίζει το «είναι» και το «αντέχειν» της από τον εσωτερικό εχθρό της. Η άλλη πατρίδα τρέχει για το μεροκάματα, ζει με 500 ευρώ, πεθαίνει στην ανεργία και στην αλλότρια εργασία, αναγκάζεται να πληρώνει τις θηλιές των τραπεζών που βλέπουν τα αμύθητα κέρδη τους να αυξάνονται.
Αυτές οι δύο πατρίδες συγκρούονται. Άτυπα και φανερά.. Υπόγεια και στους δρόμους. Άλλοτε δυνατά κι άλλοτε αδύναμα. Αλλά συγκρούονται. Ο ένας κόσμος δεν έχει τίποτε κοινό με τον άλλον. Στη Ρώμη, το χειρότερο μαρτύριο ήταν όταν έδεναν ένα υγιές κορμί με ένα σαπισμένο ώσπου να σαπίσει και αυτό. Οφείλουμε να κόψουμε τον ομφάλιο λώρο γιατί αν συνηθίσουμε το κακό, θα του μοιάσουμε!
Ε, λοιπόν να το καταλάβουν: η δική μας πατρίδα δεν είναι οι εντολές των τοκογλύφων! Η δική μας πατρίδα δεν είναι οι κυβερνητικοί εντολοδόχοι της οικονομικής ολιγαρχίας και της τρόικας που κάνοντας την ανομία «νόμο», ψήφισαν και επικύρωσαν τους προσυμφωνημένους όρους των ξένων κηδεμόνων. Η δική μας πατρίδα δεν είναι αυτοί που το λίπος γουργουρίζει ακόμη και στη φωνή τους την ίδια στιγμή που ο γιατρός διέγνωσε υποσιτισμό των μαθητών. Η δική μας πατρίδα δεν είναι αυτοί που φέρνουν τα κοινωνικά δικαιώματα στο απόσπασμα, τη χώρα στη χρεοκοπία και το λαό στη νεοαποικιακή υποδούλωση και λεηλασία.
Με τα μάτια μόνιμα στραμμένα στους φτωχούς και τους ακάλεστους αυτού του κόσμου αξίζει να θυμάται κανείς αυτές τις μέρες και πάντα τα τραχιά λόγια των Αντόρνο – Χορκχάιμερ που ταιριάζουν σε όσους πιστεύουν στην αλλαγή της κοινωνίας και στην ανθρώπινη ελευθερία. «Εμείς οι εχθροί της φιλανθρωπίας δεν θέλουμε να ταυτίσουμε τον άνθρωπο με τη δυστυχία, που η ύπαρξή της είναι αίσχος για μας. Πολύ ευαίσθητοι στην αδυναμία μας δεν θα παραδεχθούμε ποτέ ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι αντικείμενο ελέους».
