Στο εμβληματικό έργο του Μπέρτολντ Μπρεχτ «Τρόμος και αθλιότητα του Γ` Ράϊχ» παραπέμπει η ανατριχιαστική απόφαση της υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως, όπως δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ με ημερομηνία 01/10/2020. Η εκπρόσωπος των σχολαρχών, όπως έχει χαρακτηριστεί από την Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών, εκτόξευσε μια απαράδεκτη (ενδεχομένως και νομικά διάτρητη) απόφαση, με την οποία αναθέτει στους δασκάλους, να χαφιεδίσουν τους μαθητές τους. Παράλληλα όπως είχε ήδη απειλήσει, καθιστά υποχρεωτική την εξ αποστάσεως σύγχρονη εκπαίδευση, σε όσα σχολεία τελούν υπό κατάληψη!

Όπως εύστοχα σημειώνει η Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση Εκπαιδευτικών Κέρκυρας, τo ΥΠΑΙΘ διολισθαίνει όλο και περισσότερο σε αυταρχικές μεθόδους που γυρίζουν την ελληνική κοινωνία πολύ πίσω, στα μετεμφυλιακά χρόνια– μια «ψεύτρα λευτεριά».

Αλήθεια με ποιο ηθικό, ακόμα και πολιτικό δικαίωμα αναθέτει στους δασκάλους το χαφιεδισμό σε βάρος των μαθητών τους, των παιδιών τους;

Και πόσο μακριά είναι αυτή η παράγραφος από τις αποβολές από όλα τα σχολεία της χώρας που εφάρμοζαν οι μετεμφυλιακές κυβερνήσεις για τα παιδιά που απέκλιναν από την επίσημη ιδεολογία και την επίσημη ηθική που ακόμα και διά των εκτελεστικών αποσπασμάτων προσπαθούσαν να επιβάλουν στην ελληνική κοινωνία;

Και πόσο υποκριτικό είναι την ίδια ώρα που με το «παιδαγωγικό» μέσο του εκβιασμού αντιμετωπίζει τις κινητοποιήσεις των μαθητών που απαιτούν μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας στα σχολεία να πανηγυρίζει για το θεσμό έργο του Συμβούλου Σχολικής Ζωής που, σύμφωνα με την «οδηγία» του ΥΠΑΙΘ «συμβουλεύει, καθοδηγεί και ενημερώνει μαθητές, γονείς και κηδεμόνες σε θέματα παιδαγωγικής αντιμετώπισης;  

Mέσα σ΄ αυτή τη βαβυλωνιακή σύγχυση των λέξεων τίθεται το δίλημμα: Oι δάσκαλοι θ΄ αναλάβουν το ρόλο του Nάρκισσου παρακολουθώντας τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές εξελίξεις μέσα από τους παραμορφωτικούς καθρέπτες των κυβερνώντων και των αυλικών τους ή θ΄ αναλάβουν το ρόλο του Προμηθέα μεταδίδοντας τη φωτιά των ανθρωπιστικών γνώσεων και το όραμα μιας ανθρωποκεντρικής κοινωνίας;

Να επαναδομηθεί ο ρημαγμένος, κοινός πληθυντικός των καημών, των παθών και των αντιστάσεων

Χρειάζεται να το πούμε ξανά και ξανά: Η λειτουργία του κόσμου έπαψε να είναι το απόλυτο μυστήριο που ήταν, οι μοχλοί του κακού βρίσκονται μπροστά στα μάτια των εκπαιδευτικών, για τα χέρια που τους χειρίζονται δεν υπάρχουν πια γάντια ικανά να κρύψουν τις κηλίδες του αίματος. Θα έπρεπε, επομένως, να είναι εύκολο για τον καθένα να επιλέξει ανάμεσα στην πλευρά της αλήθειας και στην πλευρά του ψεύδους, ανάμεσα στον ανθρώπινο σεβασμό και στην ασέβεια προς τον άλλον, ανάμεσα σε αυτούς που είναι με τη ζωή και αυτούς που είναι εναντίον της.

Ωστόσο είναι φανερό ότι  οι μικρές δειλίες της καθημερινότητας, συνεισφέρουν σε μια ολέθρια μορφή πνευματικής τυφλότητας, να βρίσκονται, δηλαδή, στον κόσμο και να μη βλέπουν τον κόσμο, ή να βλέπουν από αυτόν ότι, ανά πάσα στιγμή, τείνει να εξυπηρετεί τους φόβους και τη σύγχυσή τους.

Όμως έτσι θα κυλάει ο καιρός και η βαρβαρότητα θα μεγαλώνει και οι πληγές θα πληθαίνουν και στο δικό τους σώμα. 

Και θα φαίνεται σαν η ιστορία να μην είναι τίποτε άλλο από ένα τεράστιο φυσικό φαινόμενο, μια έκρηξη ηφαιστείου, ένας σεισμός όπου όλοι είναι θύματα, αυτοί που γνώριζαν κι αυτοί που δεν γνώριζαν, αυτοί που ήταν δραστήριοι κι αυτοί που αδιαφορούσαν.

Το σχολείο όχι σαν μαυσωλείο της κοινωνίας αλλά σαν το οδόφραγμα και τα θεμέλιά της

Πραγματικά κάθε εποχή φωτίζει το παρελθόν με διαφορετικό τρόπο. Δεν μπορεί κανείς να εμπνευστεί από τη φιγούρα του δασκάλου μέσα από τα παραμορφωτικά φώτα της κυρίαρχης ιδεολογίας, παρά μόνο με τα φώτα από δυο νυχτερινούς προβολείς.

Γιατί η φύση της δουλειάς του εκπαιδευτικού, είναι θαυμαστή και περίεργη. Ο δάσκαλος διδάσκει με το παράδειγμά του, ενώ η άρχουσα τάξη τον θέλει υπάλληλο, πραγματιστή. Εδώ αναπτύσσεται η αντίθεση ανάμεσα στην ποιότητα της δουλειάς του και την κοινωνική απαίτηση και ιστορία από τη μια και στον στενό πραγματισμό, τεχνοκρατισμό και υπαλληλοποίηση που θέλει η νέα τάξη πραγμάτων, από την άλλη. Αν ο/η φιλόλογος θέλει να διδάξει πχ «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, δηλαδή την εναντίωση στην εξουσία, και ταυτόχρονα η ζωή του είναι ταυτισμένη με την παραίτηση, την αποστράτευση και την υποταγή, τι ακριβώς νοηματοδοτεί στα πνευματικά του παιδιά;

Η αντίθεση ανάμεσα στις απαιτήσεις της παρακμασμένης αστικής ζωής και τη σφριγηλότητα του παραδείγματος μέσα στους αγώνες απαντιέται με δύο διδακτικούς μύθους, του Προμηθέα και του Ανταίου. Να δώσουμε τα πάντα στον κόσμο ακόμα και με ατομικό τίμημα, να παίρνουμε δύναμη από το λαό ενάντια στον φαινομενικά ανίκητο Ηρακλή. Από την άποψη αυτή ο Ν. Τεμπονέρας,  που υπεράσπισε το δημόσιο σχολείο με τη ζωή του, είναι οδηγός.

Να το πούμε καθαρά : Εδώ «πριονίζονται ρίζες ! Και όποιος, χωμένος στις συστάδες των θάμνων που τον περιβάλλουν χάνει το δάσος από το οπτικό του πεδίο, καλό είναι να κάνει ένα βήμα στα πλάγια για να δει καθαρότερα μπροστά του.

Οι επιτελείς του Υπουργείου, χέρι χέρι με τους διανοούμενους της αυλής και της οθόνης, ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες, βιάζονται να υποδυθούν  το ρόλο αυτού που γελά καλά επειδή γελά τελευταίος. Ωστόσο, κι αν τα βουνά μοιάζουν ακίνητα, οι γεωλόγοι ξέρουν καλά πως ζούμε σε μια θάλασσα στεριάς.

Οι εκπαιδευτικοί έχουν πίσω τους την παράδοση του Δημήτρη Γληνού, του Μιχάλη Παπαμαύρου, της Έλλης Αλεξίου, της Ρόζας Ιμβριώτη, των μεγάλων δασκάλων του λαού μας, τη θυσία του Λαμπράκη, του Πέτρουλα και του Τεμπονέρα. Η Υπουργός Παιδείας έχει πίσω της την καρικατούρα των παιδονόμων με το χάρακα που περιγράφει ο Ντίκενς στη βιομηχανική Αγγλία του 19ου αιώνα.

Το να μείνει κάποιος αήττητος σημαίνει το να μείνει στη μνήμη. Και ο Δάσκαλος με Δ κεφαλαίο, όπως οι κάμπιες που όταν εκπληρώσουν το σκοπό τους δεν πεθαίνουν αλλά μεταμορφώνονται σε πεταλούδες, έτσι και αυτός αρχίζει να πετάει όταν παραμένει Δάσκαλος.

Χρήστος Κάτσικας