Αξιολόγηση σχολείων Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ η απόφαση για την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολείων, την οποία υπογράφει η υφυπουργός Παιδείας κ. Ζέττα Μακρή
ΦΕΚ: Συλλογικός προγραμματισμός, εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο.
Η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας γίνεται σε επίπεδο θεματικού άξονα, σε τετράβαθμη κλίμακα:
1 = μη επαρκής λειτουργία, με αρκετά σημεία προς βελτίωση,
2 = επαρκής λειτουργία με κάποια σημεία προς βελτίωση,
3 = καλή λειτουργία, με ελάχιστα σημεία προς βελτίωση,
4 = εξαιρετική λειτουργία.
Ο Σύλλογος Διδασκόντων αξιολογεί το έργο του σχολείου ως προς κάθε λειτουργία και θεματικό άξονα, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της σχολικής μονάδας, τις διαθέσιμες υποδομές, και τις ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας της.
Διαδικασίες Συλλογικού Προγραμματισμού της σχολικής μονάδας
Ο Συλλογικός Προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου αφορά:
α) στην καθημερινή λειτουργία της σχολικής μονάδας, στο πλαίσιο της παροχής του εκπαιδευτικού της έργου, και
β) στη συστηματική διαδικασία καθορισμού στόχων βελτίωσης, ιεράρχησης προτεραιοτήτων, επιλογής θεματικών αξόνων εστίασης και κατάρτισης Σχεδίων Δράσης.
Στην αρχή του σχολικού έτους και, σε κάθε περίπτωση πριν την 10η Οκτωβρίου, συγκαλείται, με ευθύνη του/ της Διευθυντή/τριας, ειδική συνεδρίαση του Συλλόγου Διδασκόντων για τον ετήσιο Συλλογικό Προγραμματισμό του έργου της σχολικής μονάδας.
Στη συνεδρίαση, εκτός από τον οικείο Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου (Σ.Ε.Ε.) Παιδαγωγικής Ευθύνης, είναι δυνατόν να προσκληθούν στελέχη του ΠΕ.Κ.Ε.Σ., του Κ.Ε.Σ.Υ., του Κ.Π.Ε., καθώς και μέλη ΔΕΠ, Ερευνητές από Ερευνητικά Κέντρα και επιστήμονες άλλων εποπτευόμενων από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων φορέων.
Στο πλαίσιο της αρχικής Συνεδρίασης, ο Σύλλογος Διδασκόντων, αξιοποιώντας:
α) την Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης του προηγούμενου σχολικού έτους,
β) τις παρατηρήσεις ή προτάσεις του/της Σ.Ε.Ε. Παιδαγωγικής Ευθύνης,
γ) τις απόψεις του Σχολικού Συμβουλίου για θέματα της αρμοδιότητάς του, εφόσον έχουν υποβληθεί πριν την ειδική συνεδρίαση, βάσει των προβλεπόμενων διαδικασιών, και
δ) τις νέες συνθήκες λειτουργίας ή τις ενδεχόμενες αλλαγές που έχουν επέλθει, προβαίνει:
(i) στον προγραμματισμό του έργου της σχολικής μονάδας όσον αφορά στην καθημερινή λειτουργία της, και
(ii) στο σχεδιασμό δράσεων για τη βελτίωση της ποιότητας των τριών βασικών λειτουργιών της σχολικής μονάδας, βάσει της ιεράρχησης των προτεραιοτήτων της και της εκτίμησης των δυνατοτήτων της.
Για τον σκοπό αυτό, τα μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων καταθέτουν προτάσεις για Σχέδια Δράσης που θα αναλάβουν ομάδες 2-5 συνεργαζόμενων εκπαιδευτικών, οι οποίες επιλέγονται τεκμηριωμένα και οριστικοποιούνται με σχετική απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων.
Κάθε εκπαιδευτικός δηλώνει συμμετοχή σε δύο τουλάχιστον Ομάδες Δράσης (Α και Β): Δράση Α. Η υλοποίηση Σχεδίου Δράσης στο πλαίσιο του πρώτου θεματικού άξονα, «Διδασκαλία, μάθηση και αξιολόγηση» (άρθρο 3) είναι υποχρεωτική για όλους τους εκπαιδευτικούς. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε Ομάδα Δράσης μπορεί να συγκροτείται από: – εκπαιδευτικούς που διδάσκουν κοινά γνωστικά αντικείμενα.
Τα μέλη της Ομάδας προγραμματίζουν τη διδασκαλία τους, λαμβάνοντας υπόψη τα Προγράμματα Σπουδών και τις ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας της σχολικής μονάδας, σχεδιάζουν κοινές διδακτικές πρακτικές, επιλέγουν ή διαμορφώνουν από κοινού συμπληρωματικό εκπαιδευτικό υλικό, εφαρμόζουν εναλλακτικές πρακτικές αξιολόγησης των μαθητών και μαθητριών τους κ.λπ., – εκπαιδευτικούς διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων, που διδάσκουν σε κοινά τμήματα.
Τα μέλη της Ομάδας προβαίνουν στο σχεδιασμό διδακτικών και παιδαγωγικών πρακτικών, με σκοπό τη βελτίωση της μάθησης των μαθητών και μαθητριών τους, την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αναγκών ή δυσκολιών κατά τη διδασκαλία τους, την υλοποίηση διαθεματικών δραστηριοτήτων κ.λπ., – εκπαιδευτικούς της σχολικής μονάδας που θα σχεδιάσουν Δράση για την εφαρμογή καινοτόμων διδακτικών/παιδαγωγικών πρακτικών, δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη των ήπιων δεξιοτήτων, διαθεματικών προσεγγίσεων, πρακτικών αξιολόγησης κ.λπ. σε διαφορετικά τμήματα και γνωστικά αντικείμενα.
Οι εκπαιδευτικοί θέτουν στη δοκιμασία των πραγματικών συνθηκών της τάξης τους
(α) τον προγραμματισμό τους για τη διδασκαλία του γνωστικού τους αντικειμένου,
(β) την εφαρμογή του κοινού προγραμματισμού σε πλαίσιο συνδιδασκαλίας ή/και ετεροπαρατήρησης, όταν είναι εφικτό, και
(γ) τα συμπεράσματα από τη μεταξύ τους ανατροφοδότηση.
Διευκρινίζεται ότι οι συνεργαζόμενοι εκπαιδευτικοί προβαίνουν στον κοινό προγραμματισμό, σε συνδιδασκαλίες και συναντήσεις ανατροφοδότησης, στο χρονικό πλαίσιο του υπηρεσιακού τους ωραρίου.
Ο Διευθυντής ή η Διευθύντρια της σχολικής μονάδας φροντίζει ώστε το ωρολόγιο πρόγραμμα να παρέχει τις σχετικές χρονικές διευκολύνσεις.
Δράση Β.
Κάθε εκπαιδευτικός εντάσσεται σε μία τουλάχιστον επιπλέον Ομάδα Δράσης, επιλέγοντας ένα δεύτερο θεματικό άξονα (άρθρο 3) με βάση τις ανάγκες, τις προτεραιότητες και τους στόχους της σχολικής μονάδας, καθώς και τα δικά του/της ενδιαφέροντα.
Ο/Η Διευθυντής/τρια και ο Σύλλογος Διδασκόντων φροντίζουν να υπάρχει, κατά το δυνατό, ισοκατανομή Ομάδων Δράσης στις τρεις λειτουργίες της σχολικής μονάδας.
Επισημαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί που είναι τοποθετημένοι σε περισσότερα από ένα σχολεία συμμετέχουν σε μία τουλάχιστον Δράση (Α ή Β) της σχολικής μονάδας όπου υπηρετούν τις περισσότερες ώρες.
Για τη δεύτερη Δράση τους παρέχεται η δυνατότητα επιλογής του σχολείου στο οποίο θα δηλώσουν συμμετοχή. Ο Συλλογικός Προγραμματισμός, η καταγραφή δηλαδή των στόχων βελτίωσης για την εκάστοτε σχολική χρονιά, ανά θεματικό άξονα, και των τίτλων των Σχεδίων Δράσης που θα αναλάβουν οι Ομάδες, καταχωρίζεται στην ειδική ψηφιακή εφαρμογή του Ι.Ε.Π., μετά από έγκριση του Συλλόγου Διδασκόντων και αναρτάται στην ιστοσελίδα του σχολείου.
Οι Ομάδες Δράσης, στη συνέχεια, προβαίνουν στον αναλυτικό σχεδιασμό των Δράσεων, τον οποίο επίσης αποτυπώνουν στην ψηφιακή εφαρμογή του Ι.Ε.Π., αναφέροντας τους στόχους, το περιεχόμενο, τα μέσα υλοποίησης, τα κριτήρια αξιολόγησης κ.λπ. Ο Σ.Ε.Ε. Παιδαγωγικής Ευθύνης διατυπώνει παρατηρήσεις και προτάσεις επί του σχεδιασμού των Δράσεων στην ψηφιακή εφαρμογή του Ι.Ε.Π.
Το σχολείο έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει το σχεδιασμό του με βάση την ανατροφοδότηση αυτή. Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους και όποτε κρίνεται αναγκαίο, ο/η Διευθυντής/τρια συγκαλεί το Σύλλογο Διδασκόντων σε συνεδριάσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται, με οποιοδήποτε πρόσφορο τρόπο και τουλάχιστον μια φορά ανά δίμηνο, προκειμένου να εξετάσουν
1. Κατά το τρέχον σχολικό έτος, δεν προβλέπεται η εφαρμογή των διαδικασιών Συλλογικού Προγραμματισμού του άρθρου 4. Κατά συνέπεια, οι Εκθέσεις Εσωτερικής και Εξωτερικής Αξιολόγησης θα υποβληθούν σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα της παρούσης, χωρίς την αναφορά των σημείων που αφορούν σε θέματα του Συλλογικού Προγραμματισμού και στην υλοποίηση Σχεδίων Δράσης
2. Για την προετοιμασία της πρώτης Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης της σχολικής μονάδας (σχολικού έτους 2020-2021): –
Ο/Η Διευθυντής/τρια του σχολείου, μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2021, συγκαλεί ειδική συνεδρίαση για την ενημέρωση του Συλλόγου Διδασκόντων σχετικά με το νέο σύστημα εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης σχολικών μονάδων, όπως περιγράφεται στα άρθρα της παρούσης.
– Συγκροτούνται ομάδες εκπαιδευτικών, οι οποίες αναλαμβάνουν τη διερεύνηση του έργου του σχολείου σε σχέση με τους 14 θεματικούς άξονες του άρθρου 3, με σκοπό να προετοιμάσουν μέχρι το τέλος Μαΐου 2021
Ένα πρώτο σχόλιο
Το «αδειανό» πουκάμισο της συμμετοχής και ο νεοεπιθεωρητισμός
Από τη συζήτηση της αυτοαξιολόγησης εξοβελίζεται το ερώτημα «ποιος έχει την εξουσία» στην εκπαίδευση και την κοινωνία, ποιος καθορίζει τα αναλυτικά προγράμματα και τα βιβλία, ποιος οργανώνει τις εξετάσεις, ποιος φτιάχνει την εκπαιδευτική νομοθεσία, ποια είναι η συμμετοχή των εκπαιδευτικών σε όλα αυτά. Ουσιαστικά η αυτοαξιολόγηση δημιουργεί την εντύπωση ότι η κυβέρνηση δε γνωρίζει τα προβλήματα της εκπαίδευσης και οι καθηγητές θα τις τα γνωστοποιήσουν μέσα από τις φόρμες που θα συμπληρώσουν.
Η «αυτοαξιολόγηση» της σχολικής μονάδας είναι μια καρικατούρα συμμετοχής των εκπαιδευτικών και των άλλων φορέων στη λειτουργία του ταξικού σχολείου και των μηχανισμών αξιολόγησης. Ένα «αδειανό πουκάμισο», μια ψευδαίσθηση συμμετοχής που νομιμοποιεί την κρατική εξουσία και τον έλεγχο. H κλασική συνταγή της σοσιαλδημοκρατίας για τη συνδιοίκηση των κοινωνικών και εκπαιδευτικών θεσμών, που συμπυκνώνουν την κυριαρχία των κυρίαρχων τάξεων και στρωμάτων, χρησιμοποιείται και αξιοποιείται απ’ τη νεοφιλελεύθερη πολιτική και τους «αριστερούς» εκσυγχρονιστές – υποστηρικτές της στην κοινωνία και την εκπαίδευση
Είναι φανερό ότι οι σχολικές μονάδες θα είναι σε καθεστώς «διαρκούς αξιολόγησης». Θα τίθενται στόχοι, θα υλοποιούνται, θα αξιολογείται η πληρότητα της επίτευξής τους και θα επανακαθορίζονται. Οι σχολικές μονάδες θα ποσοτικοποιούν στόχους όπως η μείωση της μαθητικής διαρροής, η βελτίωση του ποσοστού των μαθητών που λαμβάνουν το ελάχιστο αναγκαίο μαθησιακό αποτέλεσμα κάθε μαθήματος ή σχολικής δράσης, η αντιμετώπιση φαινομένων σχολικής βίας, η αύξηση του αριθμού των αρίστων και η καλλιέργεια το ήθους. «Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται διαρκής εγρήγορση των εκπαιδευτικών και αυτό θα αυξήσει ραγδαία την αποδοτικότητά τους»
Άμεσος στόχος, που αποκρύπτεται επιμελώς, είναι καταρχήν η εξεύρεση πόρων για την εκπαίδευση έξω από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό οδηγεί στην προσαρμογή του επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης, στις οικονομικές δυνατότητες της τοπικής κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα μειώνει ακόμη πιο πολύ την κρατική επιχορήγηση και καταργεί σταδιακά τον όποιο ενιαίο και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Δηλαδή, ανοίγει διάπλατα τις πόρτες για ένα πιο φτωχό και διαφοροποιημένο περιεχόμενο σπουδών και αναλυτικό πρόγραμμα (ιδιωτικοποίηση – κατηγοριοποίηση σχολείων και εκπαιδευτικών).
Η «αξιολόγηση» της σχολικής μονάδας, η οποία στην πιο ακραία έκφραση της θα συνδέεται με τις εξεταστικές επιδόσεις των μαθητών εκτός του ισοπεδωτικού της χαρακτήρα, θα χωρίζει τα σχολεία σε κατηγορίες, θα οξύνει τον μεταξύ τους ανταγωνισμό, δηλητηριάζοντας εκπαιδευτικές και κοινωνικές σχέσεις, διαφοροποιώντας τους τρόπους χρηματοδότησης, βάζοντας τους χορηγούς από το παράθυρο και τους γονείς να στηρίζουν οικονομικά τη λειτουργία, οδηγώντας πολλά σχολεία στο μαρασμό και τελικά στο κλείσιμο.
Οι επιδόσεις των μαθητών θα συνυπολογίζονται για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αλλά και την παραμονή τους στο σχολείο!
Διαπιστώνεται, λοιπόν, ότι η αυτοαξιολόγηση δεν είναι μόνο «ένα πουκάμισο άδειανό», αλλά ο προθάλαμος του Λαβύρινθου, ενός πολυδαίδαλου αυταρχικού συστήματος αξιολόγησης που οδηγεί στον Μινώταυρο δηλαδή στον εξανδραποδισμό των εκπαιδευτικών και στη διάλυση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης.
Πίσω από χίλιες δυο «αθώες» έννοιες κρύβεται μια «εκπαιδευτική έρημος». Αυτό δείχνει η διεθνής εμπειρία. Καθυστερημένα οι μαθητευόμενοι μάγοι της παιδείας αντιγράφουν αποτυχημένες συνταγές που αμφισβητούνται ακόμα και στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Καθυστερημένα οι μαθητευόμενοι μάγοι της παιδείας αντιγράφουν αποτυχημένες συνταγές που αμφισβητούνται ακόμα και στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.
Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία της Νταϊάν Ράβιτς, θεωρητικού της εκπαίδευσης, συγγραφέα και υφυπουργού Παιδείας του Τζορτζ Μπους: «.η αξιολόγηση μετατράπηκε σε εφιάλτη για τα αμερικανικά σχολεία .Η τρέχουσα έμφαση στην αξιολόγηση έχει δημιουργήσει στα σχολεία μια τιμωρητική ατμόσφαιρα. Η κυβέρνηση Ομπάμα φαίνεται πως πιστεύει πως τα σχολεία θα βελτιωθούν αν απολύουμε εκπαιδευτικούς και κλείνουμε σχολεία . Η εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθούμε αναστατώνει τις κοινότητες, κατεδαφίζει σχολεία, χωρίς να τα βελτιώνει. Το σημαντικότερο όμως είναι πως δεν παράγουμε μια γενιά μαθητών με περισσότερες γνώσεις.
Η ιστορία της εκπαίδευσης και η συγκριτική παιδαγωγική καταδεικνύουν ότι όπου εφαρμόστηκε η αξιολόγηση οδήγησε στην εξωτερική αξιολόγηση των μαθητών, δηλαδή σε εξετάσεις. Η γενίκευση της και η μετατροπή της σε βασική πηγή αξιολόγησης για τον εκπαιδευτικό (όπως συμβαίνει στις παραπάνω χώρες) θα μετατρέψει τα σχολεία σε φροντιστήρια εκγύμνασης εν όψει εξετάσεων και θα καταστρέψει όποια μορφωτική αξία έχει διατηρήσει το σχολείο.
Σε συνθήκες «αξιολογικής δικτατορίας» το παιδαγωγικό και διδακτικό έργο των εκπαιδευτικών μετατρέπεται σε ένα στεγνό διεκπεραιωτικό έργο επικύρωσης βαθμολογικών επιδόσεων. Η σχολική κοινότητα από χώρος συνεργασίας και συμβιωτικής προσπάθειας θα γίνει βαθμιαία χώρος απόκρυψης, προσωπικής προβολής και διαρκούς ανταγωνισμού.
Γιώργος Κ. Καββαδίας
