Το νομοσχέδιο Βορίδη που γυρίζει την τοπική αυτοδιοίκηση αρκετές δεκαετίες πίσω, πέρασε από αρμόδια επιτροπή της Βουλής, βάζοντας ταφόπλακα στα όποια στοιχεία απλή αναλογικής διασφάλιζε ο προηγούμενος νόμος. Παντοδύναμος τοπικός άρχοντας ο δήμαρχος και ο περιφερειάρχης πλέον με 43% συν μία ψήφο εξασφαλίζοντας τα τρία πέμπτα του συμβουλίου, αντιδημοκρατικός κόφτης για τις μικρές παρατάξεις της αντιπολίτευσης στο 3%.

Το νομοσχέδιο κατατέθηκε μόλις το απόγευμα της Τρίτης στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, και με fast track διαδικασίες εγκρίθηκε μέσα σε λιγότερο από ένα 24ωρο, με τους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας να το υπερψηφίζουν μαζί με αυτούς του Κινήματος Αλλαγής και των βουλευτών του Βελόπουλου. Το νομοσχέδιο καταψήφισαν στην επιτροπή η αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25, με τη συζήτηση να συνεχίζεται επί των άρθρων, και στη συνέχεια να αναμένεται η εισαγωγή του στην Ολομέλεια της Βουλής.

Σύμφωνα με τις βασικές αλλαγές, ο νόμος Βορίδη εξασφαλίζει πως οι περιφερειακές και δημοτικές αρχές θα εκλέγονται με πλειοψηφία του 43% συν μία ψήφο, και μάλιστα από την πρώτη Κυριακή, με τον νικητή να ανακηρύσσεται σε παντοδύναμο τοπικό άρχοντα, που θα ελέγχει τα 3/5 των μελών του συμβουλίου, δημοτικού ή περιφερειακού.

Παράλληλα, με την επαναφορά του πλαφόν του 3% για την είσοδο ενός συνδυασμού στο δημοτικό συμβούλιο επανέρχεται ένα πρώτης τάξεως εμπόδιο σε πλήθος μικρών πολιτικών συνδυασμών. Ακόμα, προβλέπεται οι εκλογές για τις περιφέρειες και τους δήμους να γίνονται ανά πενταετία και όχι ανά τετραετία, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα., αρχής γενομένης από τις εκλογές της 8ης Οκτωβρίου του 2023.

Ακόμα, μεταξύ των διατάξεων του νομοσχεδίου, περιλαμβάνεται αυτή που προβλέπει την εκλογή συμβουλίων ή προέδρων δημοτικών κοινοτήτων ανά την επικράτεια χωρίς εξαιρέσεις, και πιο συγκεκριμένα, σε κοινότητες πληθυσμού μικρότερου των 300 κατοίκων, ο κάθε συνδυασμός δύναται να έχει παραπάνω από έναν υποψήφιο πρόεδρο, ενώ πρόεδρος εκλέγεται ο πρώτος σε σταυρούς από τον πρώτο γύρο, ανεξαρτήτως συνδυασμού.

Συμπεράσματα και ορισμένες προτάσεις διεκδίκησης

Το νομοσχέδιο που φέρνει η κυβέρνηση της ΝΔ έχει τα εξής χαρακτηριστικά. Διατηρεί όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά των προ­ηγούμενων νόμων, καταργεί όποια διάταξη είχε ψήγματα δημοκρατικότητας και ενισχύει το συγκεντρωτικό, δημαρχοκεντρικό χαρα­κτήρα στην αυτοδιοίκηση.

Ο δήμαρχος παραμένει απόλυτα κυρίαρχος και κανείς δεν μπορεί να τον αμφισβητήσει και να τον καθαιρέσει παρά μόνο με διοικητικές πράξεις της κυβέρνησης για πιθανά εγκλήματα και όχι για λόγους που αφορούν το δημοτικό συμβούλιο.

Ο περιορισμός του αριθμού των δημοτικών συμβούλων μειώνει τον πλουραλισμό στην έκφραση, καταργεί κάθε σκέψη απλής ανα­λογικής και μετατρέπει τα δημοτικά συμβούλια σε διακοσμητικά όργανα αφού δεν έχουν καθόλου ουσιαστικές αρμοδιότητες.

Φυσικά δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις για τα όρια λειτουργίας των δημοτικών αρχών στη χώρα. Μια χώρα με ιδιαίτερα συγ­κεντρωτικό και αυταρχικό κράτος προφανώς δεν θα επέτρεπε την αποκέντρωση αρμο­διοτήτων στον πρώτο και δεύτερο βαθμό αυτοδιοίκησης. Μάλιστα, ο ασφυκτικός ε­ναγκαλισμός του κράτους ασκείται με τέτοιο τρόπο, που δεν επιτρέπει στη δημοτική αρχή να πάρει ούτε τις πιο απλές αποφάσεις χωρίς τον έλεγχο και την έγκριση απ’ τα κεντρικά όργανα του κράτους. Δεν ισχύει βέβαια το ίδιο και για τις αρμοδιότητες που έχουν μεταφερθεί στους δήμους, χωρίς όμως την αντίστοιχη χρηματοδότηση. Έτσι οι δημοτικές αρχές -με τις τόσες ασφυκτικές δεσμεύσεις- τελικά ή υποβαθμίζουν την ποιότητα στις υπηρεσίες που παρέχουν ή αυξάνουν δημοτικά τέλη και φόρους για να καλύψουν τις ανάγκες τους (ανταποδοτικά τέλη).

Στην πραγματικότητα, η κατάσταση που επικρατεί σήμερα είναι ότι ο πρώτος και δεύτερος βαθμός αυτοδιοίκησης έχουν με­τατραπεί σε παράρτημα της κεντρικής δι­οίκησης, με πολύ μικρό βαθμό αυτονομίας, με αποτέλεσμα να έχουν χάσει τα χαρα­κτηριστικά της αυτοδιοίκησης και φυσικά να έχουν πάψει να αποτελούν κύτταρα λαϊκής παρέμβασης εδώ και πολλά χρόνια.