Τον υπερδιπλασιασμό των προσφύγων και μεταναστών που έχουν χάσει την ζωή τους στη θάλασσα στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη, αποκαλύπτει η τελευταία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ), αναδεικνύοντας για ακόμη μία φορά τη ζοφερή κατάσταση που επικρατεί στις θαλάσσιες οδούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο ΔΟΜ, τουλάχιστον 1.146 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους στη θάλασσα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021, με τον αριθμό των απωλειών να παρουσιάζει ραγδαία αύξηση σε σύγκριση με τις απώλειες του 2020 και του 2019 για την ίδια περίοδο, που οι καταγεγραμμένοι θάνατοι ήταν 513 (2020) και 674 (2019). Την ίδια ώρα, 3.165 θάνατοι έχουν διαπιστωθεί από την έναρξη της πανδημίας, τον Μάρτιο του 2020, με την Μεσόγειο Θάλασσα να αποτελεί το κύριο πεδίο αυτών των θανάτων.
Ειδικότερα, ο ΔΟΜ επισημαίνει ότι από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2021, 896 άτομα έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω της συγκεκριμένης θαλάσσιας οδού, αριθμός που αντιπροσωπεύει μια αύξηση της τάξης του 130% σε σύγκριση με το 2020. Οι περισσότερες απώλειες καταγράφηκαν στις διαδρομές της Κεντρικής (741) και της Δυτικής (149) Μεσογείου, ενώ έξι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου από την Τουρκία προς την Ελλάδα. Συνολικά 23.720 άνθρωποι έχει τεκμηριωθεί ότι έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο από το 2014, που ξεκίνησε η συστηματική καταγραφή θανάτων και εξαφανίσεων.
Την ίδια ώρα, ο Οργανισμός επισημαίνει την αδυναμία των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο και τον Ατλαντικό, που έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα ανεπαρκείς να ανακόψουν την εκθετική αύξηση των συνεχιζόμενων απωλειών στις θαλάσσιες οδούς μετανάστευσης προς την Ευρώπη. «Οι μη στρατιωτικοί οργανισμοί έρευνας και διάσωσης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια, με την πλειονότητα των πλοίων τους να μένουν αγκυροβολημένα σε ευρωπαϊκούς λιμένες λόγω κατασχέσεων από διοικητικές αρχές και εκκρεμών ποινικών και διοικητικών διαδικασιών κατά μελών του πληρώματος» σημειώνει ο Οργανισμός, συμπληρώνοντας ότι «αυτό οδήγησε σε περιορισμένη ή και καθόλου ανάπτυξη μη στρατιωτικών πλοίων αναζήτησης και διάσωσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021. Τις περισσότερες φορές, μόνο ένα σκάφος ήταν παρόν στη θάλασσα, ενώ εννέα μπλοκαρίστηκαν σε λιμένες εν αναμονή δικαστικών διαδικασιών».
Μάλιστα, ο ΔΟΜ υπογραμμίζει την αδράνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι έχει τεκμηριωθεί πληθώρα επαναπροωθήσεων σκαφών που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη από τα κράτη, που έχουν αναλάβει να περιπολούν τα χωρικά τους ύδατα, ενώ την ίδια ώρα εμπορικά σκάφη «βοηθούν στις αποστολές έρευνας και διάσωσης κατά παραγγελία των ναυτιλιακών αρχών».
«Η παραπάνω έκθεση υπογραμμίζει τα σημαντικά κενά στα δεδομένα που σχετίζονται με την παράνομη θαλάσσια μετανάστευση στην Ευρώπη» αναφέρει ο ΔΟΜ, επισημαίνοντας ότι η πανδημία έχει δυσχεράνει περαιτέρω τη συλλογή πληροφοριών ιδίως εν μέσω της έλλειψης δημόσιων επίσημων στατιστικών στοιχείων, καθώς η πρόσβαση σε επιζώντες και σε άλλες πηγές πληροφοριών ήταν περιορισμένη.
«Η πληρέστερη γνώση και καταγραφή λειτουργεί βοηθητικά προς τα κράτη, προκειμένου να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους στο πλαίσιο του στόχου 8 του Παγκόσμιου Συμφώνου Μετανάστευσης που προβλέπει τη διάσωση ζωών και τη συντονισμένη διεθνή προσπάθεια για την εύρεση των αγνοούμενων μεταναστών» υπογραμμίζει ο ΔΟΜ, συμπληρώνοντας ότι «ταυτόχρονα, μπορεί να βοηθήσει τα κράτη να αντιμετωπίσουν τη δέσμευσή τους στον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 10.7, που καλεί τα κράτη να “διευκολύνουν την ομαλή, ασφαλή, τακτική και υπεύθυνη μετανάστευση”, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην καταφεύγουν σε επικίνδυνες λύσεις προκειμένου να φτάσουν σε άλλες χώρες».
Την ίδια ώρα, ο Οργανισμός υπενθυμίζει ότι παράλληλα με αυτές τις δεσμεύσεις, τα κράτη υποχρεούνται να τηρούν τις διεθνείς τους υποχρεώσεις προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Αυτό περιλαμβάνει την υποχρέωση προστασίας του δικαιώματος στη ζωή και της αποτελεσματικής διερεύνησης των θανάτων όταν υπάρχουν ανεπιβεβαίωτα αίτια, καθώς και την ανάκτηση και τον εντοπισμό του θανόντος και την ενημέρωση των οικογενειών τους» σημειώνεται στην έκθεση, με τον ΔΟΜ να υπογραμμίζει ότι «όλες οι υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να τηρούνται χωρίς διακρίσεις, ανεξάρτητα από τη φυλή, την εθνικότητα, καταγωγή, φύλο ή άλλους παράγοντες».
Καταλήγοντας, ο ΔΟΜ επισημαίνει την αναγκαιότητα διεθνούς συνεργασίας, σημειώνοντας ότι η απώλεια χιλιάδων ζωών σε θαλάσσια δρομολόγια προς την Ευρώπη αποτελεί αποτυχία των κρατών να τηρήσουν τις παραπάνω υποχρεώσεις.
