Ενός κακού, μύρια έπονται. Μετά την πρώτη φετινή συγκλονιστική συζυγοκτονία, ακολούθησε κι άλλη, κι άλλη, κι άλλη… Κι αμέτρητες κακοποιήσεις γυναικών, θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, που τα ποσοστά της γιγαντώθηκαν μέσα στις δύσκολες συνθήκες της επιδημίας του κορωνοϊού, παίρνοντας μορφή επιδημίας κι αυτές.

Το ένα - πρώτο - κακό της παραπάνω ρήσης δεν είναι η πρώτη στη σειρά των γυναικοκτονιών στυγνή, καθ’ ομολογία δολοφονία της νεαρής μητέρας. Έρχεται από τα βάθη του χρόνου και μας ακολουθεί από τότε, που δημιουργήσαμε σχέσεις και κοινωνίες και συνειδητοποιήσαμε τη δύναμη και τις ανάγκες μας. Στην πορεία του μεταμφιέζεται ή μεταλλάσσεται, μα στην ουσία του παραμένει πάντα ίδιο, επικίνδυνο κι απειλητικό, ως το αντίπαλο δέος του καλού. Και δεν ευθύνεται γι’ αυτό ούτε ο Όφις, ούτε ο Διάβολος.

Άντρες και γυναίκες είμαστε δημιουργήματα των συνθηκών της εποχής μας και θύματα των αναχρονιστικών αντιλήψεων της κοινωνίας μας, που αναπαράγονται από γενιά σε γενιά. Μέσα όμως στη συζυγική και συντροφική σχέση - και όχι μόνον - , το θύμα γένους αρσενικού συχνά γίνεται και θύτης, ενώ το θύμα γένους θηλυκού, συνήθως παραμένει μόνον θύμα.

Η επί αιώνες πατριαρχική και ανδροκρατούμενη κοινωνία, με βασικούς πυλώνες την οικογένεια, το σχολείο, την εκκλησία και την εργασία, δεν έχει αποβάλει ακόμα αυτό το χαρακτήρα, όσο κι αν η ανθρωπότητα έχει κάνει άλματα πολιτισμού και προόδου. Με εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, εξακολουθεί να προετοιμάζει και να διαμορφώνει τον άντρα και τη γυναίκα, για να παίξουν τους «παραδοσιακούς» τους ρόλους, με όρους κυριαρχίας και υποταγής υπέρ του αντρικού φύλου.

Μαθαίνει στον άντρα από μικρό ότι αυτός είναι ο ισχυρός, ο αρχηγός, ο ανώτερος, ο ατρόμητος, ο σκληρός, ο δυνατός, ο ανθεκτικός, ο κυνηγός, ο πολεμιστής, ο προορισμένος για «αντρικές» δουλειές, η κολόνα της οικογένειας, αυτός που μπορεί να βρίζει, να δέρνει, να βιάζει, ακόμα και να σκοτώνει…

Μαθαίνει στη γυναίκα από μικρή ότι αυτή είναι η αδύναμη, η κατώτερη, η υποταγμένη, η πειθαρχική, η ανεκτική, η ευαίσθητη, η ενάρετη, η όμορφη, η ελκυστική, το αντικείμενο του σεξ, η αναπαραγωγική μηχανή, η νοικοκυρά, η προορισμένη για «γυναικείες» δουλειές, αυτή που θα ταχτοποιηθεί με ένα «καλό» γάμο…

Αν ο άντρας ξεφύγει απ’ τον προδιαγεγραμμένο ρόλο του, κινδυνεύει να χαρακτηριστεί ανίκανος, προβληματικός, ανεπαρκής, θηλυπρεπής.

Αν η γυναίκα ξεφύγει απ’ τον προδιαγεγραμμένο ρόλο της και διαμαρτυρηθεί, διεκδικήσει, «σηκώσει κεφάλι», «βγάλει γλώσσα», κινδυνεύει να χαρακτηριστεί παρανοϊκή κι επικίνδυνη, αποδοκιμάζεται και κατακρίνεται, και είναι ζήτημα αν θα καταφέρει να κερδίσει, ακόμα και νεκρή, τον οίκτο και τη συμπάθεια της κοινής γνώμης. Κατά κανόνα, η ευθύνη επιρρίπτεται σε αυτήν - η Εύα δεν έδωσε το μήλο της γνώσης στον Αδάμ;

Αυτή η αντίληψη εξυπηρετεί αιώνες τώρα την εκμετάλλευση του ενός φύλου από το άλλο, του «ασθενούς» από το «ισχυρό», σε όλο το πλέγμα των ανθρώπινων σχέσεων. Πόσο μάλλον, που και οι επικρατέστερες παγκοσμίως θρησκείες, ο χριστιανισμός και ο μουσουλμανισμός, στη Βίβλο και στο Κοράνι αντίστοιχα και γενικά στα ιερά τους κείμενα, παρουσιάζουν τη γυναίκα υποδεέστερη από τον άντρα. Σύμφωνα μάλιστα με την Παλαιά Διαθήκη, η γυναίκα δημιουργήθηκε δεύτερη, από το πλευρό του άντρα. Τι κι αν η νύφη αντιδρώντας το διακωμωδεί ή το αμφισβητεί, πατώντας το πόδι του γαμπρού τη στιγμή που η εκκλησία επιτάσσει «ἡ δέ γυνή ἵνα φοβῆται τόν ἄνδρα»!

Το στερεότυπο του ισχυρού και του ασθενούς φύλου σε βάρος της γυναίκας, έρχεται από καιρό να καταρρίψει η επιστήμη, που θέτει το ζήτημα αυτό στη σωστή του διάσταση.

Σύμφωνα με τη βιολογία, η γυναίκα έχει σε απόλυτο αριθμό περισσότερο γενετικό υλικό απ’ τον άντρα, αφού το ζεύγος των χρωμοσωμάτων του φύλου στη γυναίκα διαθέτει 2Χ χρωμοσώματα (ΧΧ), ενώ στον άντρα 1Χ και 1Υ (ΧΥ), όπου το Χ χρωμόσωμα περιέχει 1000 περίπου γονίδια, ενώ το Υ 70 περίπου γονίδια.

Τα στοιχεία που περιέχει το Υ χρωμόσωμα δεν είναι συμβατά με την ζωή από μόνα τους, χωρίς το Χ χρωμόσωμα, έτσι αν χαθεί το Χ χρωμόσωμα, το έμβρυο αποβάλλεται, ενώ αν χαθεί το Υ, επιβιώνει με κάποιες ανωμαλίες.

Σύμφωνα με την επικρατούσα υπόθεση στην επιστήμη αυτή, το Υ χρωμόσωμα του άντρα, προήλθε από ένα ομόλογο (αρχαίο ή proto) Χ χρωμόσωμα πριν από εκατομμύρια χρόνια, που σταδιακά εκφυλίστηκε, δηλαδή τα χρωμοσώματα Χ και Υ έχουν κοινή καταγωγή. Από συγκριτικές μελέτες, μερίδα γενετιστών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το χρωμόσωμα Υ δεν έχει χάσει καθόλου γονίδια κατά τα τελευταία έξι εκατομμύρια χρόνια και έχει χάσει ένα μόλις γονίδιο εδώ και 25 εκατ., συνεπώς ότι η απώλεια γονιδίων έχει πιθανώς σταματήσει πλέον, άποψη περισσότερη πιθανή - και αισιόδοξη - από άλλων γενετιστών, που υποστήριξαν ότι το χρωμόσωμα Υ συνεχίζει να εκφυλίζεται και ότι θα εξαφανιστεί μετά από κάποια εκατομμύρια χρόνια.

Συνεπώς, ο κοινός πρόγονος του ανθρώπου, που είχε δύο αρχαία Χ χρωμοσώματα φύλου, είναι πιθανόν να μοιάζει περισσότερο με την γυναίκα, που περιέχει 2 ΧΧ χρωμοσώματα φύλου, παρά με τον άντρα που έχει μόνο ένα.

Στην πιθανότητα αυτή είναι πιο κοντά από την ισραηλινή «Γένεσι» της Παλαιάς Διαθήκης, ο μύθος που διατυπώνει ο Πλάτωνας δια στόματος Αριστοφάνη στο «Συμπόσιο» του. Σύμφωνα με αυτόν, υπήρχε το ανδρόγυνο γένος, που ήταν γέννημα της Σελήνης και αποτελούσε συνδυασμό του αρσενικού και του θηλυκού. Όταν από έπαρση τα έβαλε με τους ολύμπιους θεούς, ο Δίας θυμωμένος έκοψε τα ανδρόγυνα στη μέση κι από τότε το κάθε μισό αναζητά και ποθεί να ενωθεί με το άλλο μισό κομμάτι που του λείπει…

Κοντά στην πιθανότητα αυτή, βρίσκεται και η αφήγηση της βραβευμένης με Νόμπελ λογοτεχνίας Ντόρις Λέσιγκ στο βιβλίο της «Σχισμή», όπου οι «Σχισμές» είναι μια πανάρχαια κοινότητας γυναικών, που δεν γνωρίζουν το αντρικό φύλο ούτε το έχουν ανάγκη - όπως η παλίρροια που βρέχει τα πόδια τους, έτσι και η τεκνοποίηση καθορίζεται από τις φάσεις της σελήνης - , ενώ φέρνουν στον κόσμο μόνο θηλυκά παιδιά, μέχρι που γεννιέται απροσδόκητα ένα παράξενο, διαφορετικό βρέφος, ένα αγόρι, που προκαλεί αναστάτωση…

Επίσης, όπως προκύπτει από επιδημιολογικά δεδομένα, στατιστικές και βιολογικές γνώσεις, οι άντρες είναι πιο ευάλωτοι από τις γυναίκες.

Έχουν πιο αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και γι’ αυτό είναι πιο ευάλωτοι σε μια σειρά λοιμώξεων και ασθενειών, όπως αυτές που προκαλούνται από βακτήρια.

Έχουν μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης παγκοσμίως, στις προηγμένες χώρες κατά έξι περίπου χρόνια. Η διαφορά αυτή οφείλεται στο ότι οι άντρες αρρωσταίνουν σε μικρότερη ηλικία από τις γυναίκες και πεθαίνουν από εμφράγματα (στεφανιαία νόσο και εγκεφαλικά) σε νεαρότερες ηλικίες, ενώ οι γυναίκες έχουν οιστρογόνα, που προστατεύουν τα αγγεία τους μέχρι την εμμηνόπαυση.

Η νεογνική θνησιμότητα είναι μεγαλύτερη στα αγόρια - η διαφορά είναι μικρή αλλά υπάρχει παγκοσμίως - και γι’ αυτό οι παλιοί γυναικολόγοι, όταν δεν υπήρχαν υπερηχογραφήματα και οι τοκετοί δε γίνονταν σε αίθουσες νοσοκομείων αλλά στο σπίτι, στην περίπτωση δύσκολου τοκετού εύχονταν το παιδί να είναι κορίτσι για να επιζήσει.

Σε όλο τον πλανήτη, σε όλες τις ηπείρους - εκεί που δεν υπάρχει ανθρώπινη παρέμβαση με εκτρώσεις κοριτσιών - γεννιούνται περισσότερα αγόρια, 49% κορίτσια και 51% αγόρια. Όμως στον πλανήτη υπάρχουν περισσότερες γυναίκες, γιατί οι άντρες πεθαίνουν πιο νωρίς κι από διάφορες αιτίες. Για το λόγο αυτό η φύση φροντίζει να φτιάξει περισσότερους. Παλιότερα, η κύρια αιτία μειωμένης επιβίωσης των αντρών ήταν οι θάνατοι από πολέμους και ατυχήματα, τώρα πλέον τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Αξίζει τέλος να σημειωθεί, πως για λόγους πιθανόν τόσο βιολογικούς όσο και κοινωνικούς, άντρες και γυναίκες επηρεάζονται διαφορετικά από τον Covid-19, αφού σύμφωνα με τις στατιστικές, στους άντρες τα κρούσματα και τα βαριά περιστατικά είναι περισσότερα και οι θάνατοι πολύ περισσότεροι.

Πέραν αυτών, σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες διαχειρίζονται ευκολότερα τις ασθένειες, το γήρας, την απώλεια του συντρόφου και άλλες δύσκολες καταστάσεις.

Συνεπώς, δεν υπάρχει «ισχυρό» και «ασθενές» φύλο, αλλά διαφορετικές λειτουργίες. Η μεγαλύτερη μυϊκή μάζα των αντρών, δεν τους προσδίδει ισχύ έναντι των γυναικών. Ωστόσο, υπάρχουν ισχυρότεροι

και ασθενέστεροι άνθρωποι - οικονομικά, βιολογικά, πνευματικά, ψυχολογικά κ.λπ. - είτε είναι άντρες είτε γυναίκες, με τους ισχυρότερους, συνήθως, να εκμεταλλεύονται, να απαξιώνουν και να κακομεταχειρίζονται παντοιοτρόπως τους ασθενέστερους. Και περισσότερο βέβαια τις γυναίκες, λόγω της εσφαλμένης αντίληψης για το «ασθενές φύλο», που επικρατεί ακόμα και σήμερα, γιατί δε συμφέρει η ισότητα, πόσο μάλλον το αντίθετο. Στον αγώνα κατά των ισχυρών-ισχυρότερων, αντρών και γυναικών ή άφυλων πολυεθνικών, τα δύο φύλα επιβάλλεται να είναι αλληλέγγυα, η ισχύς εν τη ενώσει.

Στις σύγχρονες κοινωνίες, το ζητούμενο είναι η ισότητα των φύλων σε όλα τα επίπεδα, με αξιοκρατία, ίσες ευκαιρίες, κατάργηση των διακρίσεων και των προκαταλήψεων. Η γυναίκα εδώ και πολλά χρόνια δίνει αγώνα για το δικαίωμά της στη μόρφωση, στην ψήφο, στην εργασία, στην κοινωνία, στο σώμα της. Ο άντρας, στη σχέση του με τη γυναίκα, ας χρησιμοποιεί την όποια μυϊκή του ρώμη, όχι για να την τρομοκρατεί, να την κακοποιεί, να τη βιάζει, ακόμα και να την δολοφονεί, αλλά για να την προστατεύει και να την υποστηρίζει, αν και όταν το χρειάζεται. Η αγάπη, ο σεβασμός, η κατανόηση, η εκτίμηση, η συμπαράσταση, όταν είναι αμοιβαία, εξασφαλίζουν ισχυρές βάσεις για το οικοδόμημα της συζυγικής και συντροφικής σχέσης. Τα σαθρά παλαιά υλικά, όπως αποδεικνύεται και στις μέρες μας, είναι βλαβερά κι επικίνδυνα, και γι’ αυτό η απόρριψή τους είναι μονόδρομος.-

ΕΛΕΝΗ ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ

Συν/χος δικηγόρος