Print this page

8 Σεπτέμβρη 1943: Η Συνθηκολόγηση της Ιταλίας

September 08, 2021 711

 

Του Ανδρέα Δενεζάκη

Τετάρτη 8 Σεπτέμβρη 1943, στις 5:30 το απόγευμα (6.30 μ.μ. στην Ιταλία), από τον ραδιοφωνικό σταθμό του Αλγερίου,  Radio Algiers, ακούγεται η φωνή του στρατηγού Αϊζενχάουερ σε ένα συγκλονιστικό μήνυμα:

 «Εδώ στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, αρχιστράτηγος των Συμμαχικών Δυνάμεων. Η ιταλική κυβέρνηση παρέδωσε τις ένοπλες δυνάμεις της άνευ όρων. Οι εχθροπραξίες μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων των Συμμάχων Εθνών και της Ιταλίας τερματίζονται αμέσως. Όλοι οι Ιταλοί που τώρα βοηθούν έμπρακτα στην εκδίωξη του Γερμανού επιδρομέα από το ιταλικό έδαφος, θα έχουν την βοήθεια και την υποστήριξη των Συμμάχων Εθνών».

 

Αμέσως το ραδιοφωνικό αυτό μήνυμα άρχισε να αναμεταδίδεται από όλους τους συμμαχικούς ραδιοσταθμούς, ενώ ακολουθούσε και μετάφραση στα ιταλικά.

Μια ώρα αργότερα, περίπου στις 7:45 μ.μ. ώρα Ιταλίας, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό EIAR (Ente Italiano per le Audizioni Radiofoniche) μεταδίδεται το μήνυμα επιβεβαίωσης του επικεφαλής της κυβέρνησης της φασιστικής Ιταλίας, στρατάρχη Πιέτρο Μπαντόλιο:

«Η ιταλική κυβέρνηση, αφού αναγνώρισε την αδυναμία συνέχισης του άνισου αγώνα ενάντια στη συντριπτική αντίθετη εξουσία, προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω και σοβαρότερη ζημιά στο έθνος, ζήτησε μια ανακωχή από τον στρατηγό Eisenhower αρχιστράτηγο των Συμμαχικών Αγγλοαμερικανικών Δυνάμεων. Το αίτημα έγινε αποδεκτό. Κατά συνέπεια, κάθε πράξη εχθρότητας ενάντια στις αγγλοαμερικανικές δυνάμεις πρέπει να σταματήσει από τις ιταλικές δυνάμεις παντού. Ωστόσο, θα αντιδράσουν σε τυχόν επιθέσεις από οποιαδήποτε άλλη πηγή ».

Η μόνη διαφορά είναι ότι ο Αϊζενχάουερ μιλάει για «Παράδοση άνευ όρων» ενώ ο Μπαντόλιο για «Ανακωχή». Η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει, Ο φασιστικός Αξονας αποδυναμώνονταν αισθητά.

 

Λίγες ώρες αργότερα ξεκίνησαν οι συμμαχικοί βομβαρδισμοί στο Σαλέρνο. Η αμερικανοβρετανική  5η Στρατιά, κάτω από τις διαταγές του στρατηγού Μαρκ Κλαρκ αρχίζει την απόβαση στη νότια Ιταλία, συναντώντας την ισχυρή αντίσταση των γερμανικών δυνάμεων οι οποίες κατάφεραν να συγκρατήσουν τα συμμαχικά στρατεύματα. Τελικά οι συμμαχικές δυνάμεις επικράτησαν τον Μάη του 1944 και στις 4 Ιούνη 1944, δυο μέρες πριν από την απόβαση στη Νορμανδία, μπήκαν νικηφόρα στη Ρώμη.

Με την ανακοίνωση της Ανακωχής οι γερμανικές δυνάμεις, το ίδιο απόγευμα, επιτέθηκαν στις ιταλικές δυνάμεις. Το πρωί της 9ης Σεπτέμβρη, ο βασιλιάς Βίκτωρ Εμμανουήλ ΙΙΙ, η βασιλική οικογένεια, ο Πιέτρο Μπαντόλιο, υπουργοί, στρατηγοί και κεφαλαιοκράτες εγκαταλείπουν την Ρώμη, και καταφεύγουν στο Μπρίντιζι της Νότιας Ιταλίας.

Οι Γερμανοί, με μια εντυπωσιακή επιχείρηση Ειδικών Δυνάμεων Αλεξιπτωτιστών, στις 12 Σεπτέμβρη, απελευθερώνουν τον Μουσολίνι και τον μεταφέρουν στην πόλη Σαλό, στη βόρεια Ιταλία, όπου τον διορίζουν επικεφαλής της «Ιταλικής Δημοκρατίας του Σαλό» (Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία). Από τις 8 ως τις 12 Σεπτέμβρη οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν όλη την ιταλική επικράτεια που δεν είχε περάσει ακόμα κάτω από τον έλεγχο των συμμάχων, εκτός από τη Σαρδηνία και την Απουλία.

Στις 13 Οκτώβρη του 1943, η κυβέρνηση Μπαντόλιο κήρυξε τον πόλεμο κατά της Γερμανίας και οι Σύμμαχοι αναγνώρισαν την Ιταλία ως σύμμαχη χώρα.

 

3 Σεπτέμβρη: Η υπογραφή της Συνθηκολόγησης της Ιταλίας

Ο Ιταλός στρατηγός Τζουζέπε Καστελάνο με τον στρατηγό Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, σε χειραψία μετά την υπογραφή της Ανακωχής στο Κασίμπιλε, στις 3 Σεπτέμβρη 1943. Αριστερά του ο στρατηγός Γουόλτερ Μπέντελ Σμιθ.

Η άνευ όρων Συνθηκολόγηση της Ιταλίας, που ανακοινώθηκε στις 8 Σεπτέμβρη του1943, είχε υπογραφεί 5 μέρες νωρίτερα, σε έναν ελαιώνα, στην Σικελία, κοντά στις Συρακούσες, στην περιοχή Κασίμπιλε. Συμφωνήθηκε όμως να κρατηθεί μυστική μέχρις ότου αρχίσει η κύρια απόβαση των συμμάχων στην ηπειρωτική Ιταλία, στο Σαλέρνο, νότια της Νεάπολης.

Ο στρατηγός Giuseppe Castellano υπογράφει την ανακωχή στο Cassibile. Ο στρατηγός Walter Bedell Smith (όρθιος δεξιά) και ο αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών Franco Montanari (αριστερά).

 

Στις 2 του Σεπτέμβρη ο στρατηγός Τζουζέπε Καστελάνο (Giuseppe Castellano) έφτασε στο Cassibile, σε μυστική αποστολή, για να υπογράψει εκ μέρους της Ιταλίας μια συμφωνία Ανακωχής με τους αμερικανοβρετανούς συμμάχους.

Στις 5:00 μ.μ. της 3ης Σεπτέμβρη 1943, μετά από ένα τηλεγράφημα του Μπαντόλιο, με το οποίο εξέφραζε τη συμφωνία του με το κείμενο της Ανακωχής και την εξουσιοδότηση του Καστελάνο, ο Ιταλός στρατηγός υπέγραψε εκ μέρους του Πιέτρο Μπαντόλιο, από τη μία, και ο Αμερικάνος στρατηγός Γουόλτερ Μπέντελ Σμιθ (Walter Bedell Smith), ο οποίος αργότερα διορίστηκε διευθυντής της CIA, εκ μέρους του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Η Ιταλία είχε ουσιαστικά και τυπικά παραδοθεί άνευ όρων στους δυτικούς συμμάχους.

Την υπογραφή της Συνθηκολόγησης οι Γερμανοί, παρόλο που το υποψιάζονταν, το πληροφορήθηκαν μαζί με τον υπόλοιπο κόσμο, το απόγευμα της 8 Σεπτέμβρη.

Παραπλανημένοι οι Γερμανοί είχαν ρίξει όλη τους την προσοχή στην εξόντωση του ΕΛΑΣ στην Ελλάδα πιστεύοντας ότι η επικείμενη απόβαση των Συμμάχων θα γινόταν από την Πελοπόννησο.

Στον ελαιώνα του Cassibile, δίπλα στη σκηνή όπου μόλις υπογράφηκε η ανακωχή μεταξύ του Βασιλείου της Ιταλίας και των Συμμαχικών Δυνάμεων, οι πρωταγωνιστές ποζάρουν για μια φωτογραφία. Από τα αριστερά, ο ταξίαρχος Kenneth Strong, ο Ιταλός στρατηγός Giuseppe Castellano, ο στρατηγός των ΗΠΑ Walter Bedell Smith (ο μετέπειτα διευθυντής της CIA) και ο Ιταλός αξιωματούχος του Υπουργείου Εξωτερικών Franco Montanari, διερμηνέας του Castellano. Cassibile (Συρακούσες), 3 Σεπτέμβρη 1943.

Η Ιταλία ήταν ήδη στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Οι εξελίξεις στα διάφορα μέτωπα άρχισαν να προδιαγράφουν την ήττα του φασιστικού συνασπισμού.

Η στροφή του πολέμου σηματοδοτήθηκε από τη νίκη των σοβιετικών στο Στάλινγκραντ τον Φλεβάρη  και την προέλαση του κόκκινου στρατού στο Κουρσκ τον Ιούλη του 1943. Στις αρχές του 1943 η 8η Ιταλική Στρατιά που πολεμούσε ενάντια στη Σοβιετική Ενωση εκμηδενίστηκε. Η ήττα των ιταλικών στρατευμάτων στην Αφρική στοίχησε την απώλεια των αποικιών της Ιταλίας και μαζί της αποστέρησε τις παραδοσιακές πηγές ανεφοδιασμού της, πετρέλαιο, καουτσούκ, σιτηρά και ξυλεία. Σοβαρότατες ήταν και ήττες του στόλου της στη Μεσόγειο.

Η οικονομική κατάσταση και οι συνθήκες ζωής της ιταλικής εργατικής τάξης και αγροτιάς χειροτέρευσαν δραματικά.  

Από τον Μάη του 1942 το λαϊκό κίνημα, με πρωτοπορία το ΚΚ Ιταλίας, αναπτύσσεται.  Αρχισαν να οργανώνονται οι πρώτες απεργιακές κινητοποιήσεις. Το ιταλικό αντιφασιστικό κίνημα άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία του με δυναμικές ενέργειες και στην πρώτη γραμμή τους παρτιζάνους του ΚΚΙ. Στις αρχές του Μάρτη του 1943, με την καθοδήγηση των Κομμουνιστών, απεργούν οι εργάτες της Φίατ. Η απεργία σύντομα αγκαλιάζει τα πολεμικά εργοστάσια στο Μιλάνο και σε λίγο αγκαλιάζει όλη τη βόρεια Ιταλία.  Στις 2 Απρίλη η φασιστική κυβέρνηση υποχρεώνεται να ικανοποιήσει κάποια οικονομικά αιτήματα των απεργών.

Και ενώ το εργατικό και αντιφασιστικό κίνημα ανέβαινε, το φασιστικό κόμμα του Μπενίτο Μουσολίνι άρχισε να κλονίζεται. Η αστική τάξη της Ιταλίας ανησύχησε.

Η απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Σικελία, στις 10 Ιούλη του 1943, και η κατάκτηση του Παλέρμο στις 22 Ιούλη, έδωσε την ευκαιρία και το σύνθημα για την ανατροπή του Μουσολίνι.

Στις 24 Ιούλη συνεδρίασε το «Μεγάλο Φασιστικό Συμβούλιο»,  υπό την προεδρία του γαμπρού του Μουσολίνι, Γκαλεάτσο Τσιάνο, και σε συνεννόηση με τον βασιλιά Εμμανουήλ ΙΙΙ, αποφάσισε την αντικατάσταση του Μουσολίνι από τον επίσης φασίστα Πιέτρο Μπαντόλιο και την σύλληψη του πρώην δικτάτορα.

 

Η εφημερίδα La Stampa ανακοινώνει τις αποφάσεις του Μεγάλου Φασιστικού Συμβουλίου, την καθαίρεση του Μουσολίνι και την ανάληψη της ηγεσίας της Ιταλίας από τον Πιέτρο Μπαντόλιο.

Η «Πέτρα της Ειρήνης» — Cassibile (Συρακούσες) που δωρίστηκε από το Γενικό Επιτελείο του Αϊζενχάουερ στη βαρόνη Aline Grande.

Ο στρατάρχης Μπαντόλιο θεωρήθηκε από την αστική τάξη της Ιταλίας, ως ο καταλληλότερος για να υπογράψει Συνθήκη Ανακωχής με τους Αμερικανοβρετανούς, χωρίς να το αντιληφθούν οι Γερμανοί.

Η κυβέρνηση του Μπαντόλιο άρχισε μυστικές διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας με εκπρόσωπό της το στρατηγό Τζιουζέπε Καστελάνο. Ο Καστελάνο ξεκίνησε τις τελικές διαπραγματεύσεις  στις 15 Αυγούστου του 1943 στη Μαδρίτη, συνεχίστηκαν στη Λισαβόνα και ολοκληρώθηκαν στις 3 Σεπτέμβρη με την υπογραφή της συμφωνίας Armistizio di Cassibile (Η Ανακωχή του Κασίμπιλε). Η Συμφωνία προέβλεπε την διακοπή των πολεμικών επιχειρήσεων από τη μεριά της Ιταλίας, ο αφοπλισμός της ιταλικής αεροπορίας και του ιταλικού πολεμικού ναυτικού, τον επαναπατρισμό των αιχμαλώτων και την ανεμπόδιστη χρήση από τα στρατεύματα της Βρετανίας και των ΗΠΑ όλων των ιταλικών αεροδρομίων και ναυτικών βάσεων.

ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣ 6 Σεπτέμβρη 2020

Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.