Στο ομώνυμο ποίημα που περιλαμβάνεται στα Μικροαστικά του Γ. Νεγρεπόντη οι στίχοι:
«Ανάπαυσις, Προσοχή, Διάτασις, Ανάτασις
το αυτό εις χρόνον γρηγορότερον»
αποτυπώνουν όλο το μέγεθος της μαύρης περιόδου για την ιστορία του τόπου μας. Απαγόρευση όλων των πολιτικών ελευθεριών, διώξεις, βασανιστήρια στην ασφάλεια και εξορίες για κάθε πολίτη που δεν υπάκουσε στον τρόμο της σιωπής.
Το «μορφωτικό» κεφάλαιο της δικτατορίας των συνταγματαρχών βρίσκει τις αφετηρίες του στην προηγούμενη σκοτεινή περίοδο: τη δικτατορία του Ι. Μεταξά. Στα τέλη Νοεμβρίου του 1938 ο Ι. Μεταξάς αναλαμβάνει το Υπουργείο Παιδείας για να επιβάλει την ιδεολογική συμμόρφωση. Τέλος του επόμενου έτους στα αναγνωστικά της Β΄ Δημοτικού αναφέρεται: «ο Διευθυντής… είπε: πρέπει να κάνετε το χρέος σας, από σήμερα είστε μικροί στρατιώτες». Στο ίδιο πλαίσιο ελέγχου και διώξεων προς παραδειγματισμό κινείται και η επτάχρονη σκλαβιά του λαού μας. Αρχικό μέτρο αποτελεί ο διαχωρισμός των εκπαιδευτικών σε «πειθήνιους και νομιμόφρονες» και στους άλλους: τους «αντεθνικούς».
Η νομική διευθέτηση της εθνικής δράσης και του εθνικού χρέους στην εκπαίδευση παρέχεται από τους νόμους 129/1967 και 651/1970. Έτσι στην αρχή της δικτατορίας απολύονται τριακόσιοι (300) εκπαιδευτικοί και ακολουθούν πολλοί ακόμα που εμφορούνται από «κομμουνιστικάς ή αντεθνικάς ιδέας». Χέρι βοηθείας στους παραπάνω νόμους παρέχει και ο νόμος 375/1936 που περιλαμβάνει την κατηγορία της κατασκοπίας.
«Τα λαμόγια στο χακί» εκτός από τις απολύσεις εκπαιδευτικών που είχαν αριστερό φρόνημα, εφάρμοσαν ως μέτρο για το διορισμό νέων εκπαιδευτικών το πιστοποιητικό των πολιτικών φρονημάτων. Η λέξη κόκκινο ήταν απαγορευμένη στη σχολική τάξη γιατί παρέπεμπε στον κομμουνισμό. Η ιεροσυλία στην σχολική καθημερινότητα, υποχρέωνε τους μαθητές που έγραφαν με το αριστερό χέρι να γράψουν με το δεξί, επειδή η γραφή με το «απαγορευμένο» χέρι παρέπεμπε σε συνειδησιακή ροπή προς τον κομμουνισμό! Η μαθητιώσα νεολαία υπέφερε από τις αναγκαστικές ομιλίες και τους διαγωνισμούς εκθέσεων που υμνούσαν τη χούντα.
Στα όπλα του καθεστώτος ανήκε και η λογοκρισία επικίνδυνων συγγραφέων όπως ο Τσέχωφ και ο Ντοστογιέφσκι των οποίων τα έργα κατάσχονταν γιατί το επώνυμό τους ανέδυε… μνήμες Σοβιετικής Ένωσης ή παρέπεμπε στον κομμουνισμό. Καμύ, Έλιοτ και Σαρτρ είχαν την ίδια τύχη ενώ από τη λογοκρισία δε γλίτωσε… ούτε ο Αριστοτέλης!
Απαγορεύονταν τα πάντα εκτός από τους χαφιέδες. Αυτή τη συνείδηση του καταδότη επεδίωκαν μέσα και από τις ποινές στους μικρούς μαθητές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που αντλείται από σχολικό ποινολόγιο της εποχής (31/5/1968) όπου στον επιμελητή της τάξης «επιβάλλεται η ποινή της διημέρου αποβολής, διότι δεν ανέφερεν… τους φωνασκούντας μαθητάς». Δε λείπουν και τα ευτράπελα στα οποία υποκλίνεται η γελοιότητα. «Απαγορεύεται το θαμίζειν εις κέντρα κακόφημα, το συσφαιρίζειν, και βωμολοχεύεσθαι μετά πολιτών…». Απαγορεύεται ακόμη και το… «συνομπρελίζεσθαι», στα προαύλια, ανεξαρτήτως καιρού, όπως ανέφερε ο εσωτερικός κανονισμός των παιδαγωγικών ακαδημιών, όπως και το «μινιφουστοφορειν» για τις υποψήφιες δασκάλες ως πράξη που σκορπίζει αηδία!
Σε όλη την Ελλάδα, οι Γενικές Επιθεωρήσεις Μέσης Εκπαιδεύσεως με εγκυκλίους παραγγέλλουν:
Απαγορεύεται εις τους μαθητάς:
1) Να συχνάζουν στα σφαιριστήρια, καφενεία κ.λπ . κέντρα. Σε περίπτωσιν λήψεως γεύματος ή αναψυκτικού (γλυκίσματος ή λεμονάδας και γενικώς ποτού μη οινοπνευματούχου) η παραμονή των εις το κατάστημα τούτο να είναι σύντομος και η στάση σεμνή.
2) Να μην παρακολουθούν έργα κινηματογράφου, ιδίως δε έργα ακατάλληλα τα οποία επιδρούν ολεθρίως εις το ήθος αυτών. Παρακολούθηση υπό μαθητών κινηματογραφικού έργου θα πραγματοποιείται κατόπιν εγκρίσεως του σχολείου, υπό ορισμένες προϋποθέσεις και κατά τας υποδείξεις των καθηγητών.
3) Να εμφανίζονται εκτός του σχολείου ακόσμως και να συμπεριφέρονται εν τη κοινωνία απρεπώς. Η εμφάνιση των μαθητριών εν τη κοινωνία θα είναι καθ’ όλα σεμνή, ευπρεπής, και απλή και ουχί περίεργος και εξεζητημένη, πάσα τοιαύτη εμφάνιση μαθητού συνεπάγεται επιβολήν κυρώσεων.
4) Να οργανώνονται συγκεντρώσεις διασκεδάσεων (πάρτυ) και δη νυκτερινές.
5) Να καταλαμβάνουν εις τα λεωφορεία τας θέσεις καθημένων καθ’ ην στιγμή εντός αυτών ταξιδεύουν πρόσωπα, προς τα όποια πας τις ιδία δε ο νέος και ο μαθητής, υποχρεούται εκ σεβασμού να παραχωρεί την θέση του.
6) Μαθηταί και μαθήτριαι καταγγελλόμεναι ή συλλαμβανόμεναι να περιφέρονται εις διάφορα σημεία της πόλεως εις ώρας λειτουργίας του σχολείου απουσιάζοντες των μαθημάτων θα τιμωρούνται αυστηρώς.
7) Η συμπεριφορά και εμφάνιση μαθητών και μαθητριών να είναι άψογος, τιμώσα αυτούς, την οικογένεια των, την μαθητικήν των ιδιότητα και το σχολείον των.
8) Ο εκκλησιασμός πρέπει να γίνεται κατά Κυριακήν.[1]
Η ανάγνωση λοιπόν εκείνης της εποχής στην αποτίμησή της, επιβεβαιώνει ότι η ροή της ζωής αλλάζει για όσους υπηρέτησαν συλλογικά διλλήματα. Ο Γιάννης Νεγρεπόντης με τους στίχους του τα απαντά με απόλυτο τρόπο. Η κομμένη στροφή του στο ποίημα «Κολλήγα γιος» από την επιτροπή λογοκρισίας στη χούντα αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Μια ζωή μετρημένη πικρή
ό,τι πέτυχα μ’ αίμα κι ιδρώ
τέλος πάντων τι θέλουν αυτοί
που τα βάζουν με το καθεστώς».
Η μέρα της μαύρης «επετείου» ας αποτελέσει επιβεβαίωση του χρέους των συλλογικών αγώνων για τη διεύρυνση των πολιτικών ελευθεριών και των εργασιακών και εκπαιδευτικών διεκδικήσεων. Γιατί οι ανθρωποφύλακες σε κάθε ιστορική περίοδο καιροφυλαχτούν…
- Σ. Α. Μπακοβασίλκης, «Απαγορεύεται εις τους μαθητάς…»
ΠΗΓΗ: e-lesxi.gr
