γράφει ο Θανάσης Τσιριγώτης
Εισαγωγή: Πώς να αντιμετωπίζουμε την Ιστορία
Το τελευταίο διάστημα οι αστοί ιστορικοί και οι αναθεωρητικές σχολές προσπαθούν επίμονα και συστηματικά να ξαναγράψουν την ιστορία, θεωρώντας ότι οι «ηττημένοι», έχοντας ισχυρές προσβάσεις στο χώρο της διανόησης, έχουν θέσει και τα ιστορικά τους αποτυπώματα.
Εμείς αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα με το βλέμμα του ιστορικού υλιστή. Δηλαδή με ιστορικότητα (τοποθέτηση του γεγονότος στον χώρο-χρόνο), με το κριτήριο των αντιθέσεων και πάντα μέσα από το πρίσμα της πάλης των τάξεων. Αντίθετα οι ιδεαλιστές και οι παραφυάδες τους βλέπουν τα πράγματα ως απαρίθμηση γεγονότων (γραμμικά) και ως τυχαία, ενώ την ιστορία ως παρέλαση προσωπικοτήτων.
Τελευταία, το ρεύμα του λεγόμενου μεταμοντερισμού προσπαθεί να θεμελιώσει το λόγο του περνώντας από τη γενική ιστορία στις μικροϊστορίες (αφηγήσεις), χτυπώντας τη σχέση αιτίου-αποτελέσματος με τη θεωρία του τυχαίου-διαφορετικού και βάζοντας στη θέση των γενικών συνόλων του μαρξισμού (π.χ. τάξεις) ομάδες ανθρώπων (μαύροι, γυναίκες, περιθωριακοί κ.λπ.). Το μεταμοντέρνο είναι μία παραλλαγή του ιστορικού ιδεαλισμού και τη συνεισφορά του την είδαμε την τελευταία εικοσαετία δύο τουλάχιστον φορές.
Μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο αλλάζουν όλες οι γεωπολιτικές ισορροπίες στον πλανήτη. Τα κράτη σχηματοποιούνται κυρίως γύρω από τις ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, μπαίνοντας σ’ αυτό που ονομάστηκε Ψυχρός Πόλεμος. Η ΕΣΣΔ, που βγαίνει με αναβαθμισμένο πολιτικό κύρος από τη συντριβή του φασισμού, ακολουθεί εκφυλιστική πορεία με τρεις σταθμούς.
Πρώτον, το 20ο συνέδριο που βάζει τις βάσεις για την παλινόρθωση. Δεύτερον, την επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία όταν αναδεικνύεται σαν σοσιαλιμπεριαλιστικό κράτος. Τρίτον, την εποχή της περεστρόικας και την ολοκληρωτική διάλυσή της από τους Γκορμπατσώφ – Γέλτσιν.
Οι ΗΠΑ μετά την επίδειξη ισχύος σε Χιροσίμα – Ναγκασάκι (1945) καταλαμβάνουν τα σκήπτρα από τον αγγλικό ιμπεριαλισμό, ο οποίος, παρ’ ότι στο στρατόπεδο των νικητών, βγαίνει βαριά λαβωμένος από τον πόλεμο.
Τον Απρίλη του 1945 με πρωτοβουλία των ΗΠΑ ιδρύεται ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, στα χνάρια της κοινωνίας των Εθνών (ΚΤΕ), στον οποίο πρωτοσυμμετέχουν 50 χώρες (και η Ελλάδα). [Σήμερα ο ΟΗΕ περιλαμβάνει το σύνολο των χωρών του πλανήτη, έχοντας 15μελη Συμβούλιο Ασφαλείας στο οποίο μόνιμα μέλη με δικαίωμα veto είναι οι ΗΠΑ, Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία και Κίνα]. Γρήγορα οι ΗΠΑ, στη «λογική» του σχεδίου Τρούμαν και του δόγματος Μάρσαλ (βοήθεια στη Δυτ. Ευρώπη ως αντίβαρο της ΕΣΣΔ) ιδρύουν το ΝΑΤΟ (1948), ενώ αργότερα η ΕΣΣΔ απαντά με την ίδρυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας (1955) και της οικονομικής συνεργασίας με τις ανατολικές σοσιαλιστικές χώρες μέσω της ΚΟΜΕΚΟΝ.
Οι χώρες που βρίσκονται δυτικά της ΕΣΣΔ (Πολωνία, Ουγγαρία, Ανατολική Γερμανία, Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία, Αλβανία και Βουλγαρία), καθώς και η Μογγολία μετατράπηκαν σε Λαϊκές Δημοκρατίες. Η Γερμανία χωρίστηκε στα δύο και το Βερολίνο χωρίστηκε σε 4 τομείς κατοχής
Αγγλία, ΗΠΑ, Γαλλία και ΕΣΣΔ
Η έναρξη της ψυχροπολεμικής εικοσαετίας αρχίζει με τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα, όπου ο μιλιταρισμός των ΗΠΑ παίρνει τη σκυτάλη από την Αγγλία, και τελειώνει γύρω στο ’70 με την ολοκληρωτική ήττα των Αμερικανών σε όλες τις χώρες της Ινδοκίνας.
Ενώ στην αρχή του 20ου αιώνα είχαμε τοπικές εξεγέρσεις αγροτικού χαρακτήρα και τοπικής εμβέλειας, αργότερα φούντωσαν τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, ως αποτέλεσμα πολλών παραγόντων της αποσύνθεσης της παλιάς αποικιοκρατίας, της ενδυνάμωσης του σοσιαλιστικού ρεύματος και της ανάπτυξης εθνικής συνείδησης στις χώρες του γ΄ κόσμου.
Ο Γ΄ κόσμος
Ήδη από το 1920 άρχισαν να αναπτύσσονται τα ΚΚ, ιδιαίτερα στην Ασία. Προηγείται η Κίνα και ακολουθούν η Ινδονησία, το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες, η Κορέα. Παράλληλα με το Κομμουνιστικό Κίνημα αναπτύσσονται κόμματα μικροαστικά ή αγροτικά, καθώς και διάφορες συνδικαλιστικές οργανώσεις που επηρεάζονται από σοσιαλιστικές ιδέες. Δίπλα στις επαναστατικές λαϊκές δυνάμεις δρουν διάφοροι σύμμαχοί τους από τα αγροτικά και μικροαστικά στρώματα.
Μετά τη λήξη του β΄ παγκόσμιου πολέμου και την αλλαγή φρουράς από τον εγγλέζικο στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, καθώς και μετά την ταπεινωτική ήττα των γιαπωνέζων, τεράστιες αλλαγές συμβαίνουν στο γ΄ κόσμο.
Η νίκη της κινέζικης επανάστασης διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο. Όχι μόνο γιατί οι Κινέζοι κομμουνιστές κατάφεραν να συντρίψουν το γιαπωνέζικο μιλιταρισμό και την αντιδραστική κλίμα του Τσανγκ Κάι Σεκ, αλλά και γιατί –κυρίως– το ΚΚ Κίνας και ο Μάο Τσε Τουνγκ αποδείχτηκαν οι συνεπέστεροι υποστηρικτές των επαναστατικών, αντιϊμπεριαλιστικών και εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων.
Η εικοσαετία 1950-1970 σημαδεύεται από τα παρακάτω γεγονότα υψίστης σημασίας:
• Από την αντιπαράθεση ΗΠΑ-ΕΣΣΔ για το μοίρασμα των σφαιρών παγκόσμιας επιρροής.
• Από το φούντωμα των εθνικών απελευθερωτικών αγώνων, με βασικές εστίες αυτές της Μέσης Ανατολής και την Ινδοκίνα.
• Από τη διάσπαση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου (ΕΣΣΔ/Κίνα) και την Πολιτιστική Επανάσταση (1966) ως απάντηση στην καπιταλιστική παλινόρθωση.
• Από το ξέσπασμα των νεολαιΐστικων κινημάτων στη Δυτ. Ευρώπη και του κινήματος των μαύρων στις ΗΠΑ.
Το 1950-53 διεξάγεται ο πόλεμος στην Κορέα, στον οποίο πήραν μέρος και ελληνικά στρατεύματα. Η αποφασιστική στάση της Κίνας του Μάο Τσετούνγκ αναγκάζει τους δυτικούς ιμπεριαλιστές σε συμβιβασμό/ανακωχή.
Το 1953 πέθανε ο Ι. Β. Στάλιν και η ομάδα Χρουτσώφ ετοιμάζει το γνωστό πραξικόπημα/στροφή στο 20ο συνέδριο του 1956.
Το 1955 ιδρύεται το Σύμφωνο της Βαρσοβίας ως στρατιωτική απάντηση στο ΝΑΤΟ (1949) κι ένα χρόνο αργότερα το 1956 ο εθνικιστής Νάσερ διώχνει τους ξένους από το Σουέζ και οι Αγγλογάλλοι επιχειρούν αποτυχημένη επέμβαση.
Το 1962 εκδηλώνεται η «κρίση των πυραύλων» της Κούβας. Ο Φ. Κάστρο προσεγγίζει τη Μόσχα, δέχεται σοβιετικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές, οι ΗΠΑ αποκλείουν την Κούβα και ο Χρουτσώφ έρχεται σε συμβιβασμό με τον Κένεντυ, αφού οι ΗΠΑ απέτυχαν παταγωδώς να κυριεύσουν την Κούβα (Απόβαση στον κόλπο των Χοίρων).
Η ηγεσία της ΕΣΣΔ (Χρουτσώφ) προβάλλει τη θεωρία της ειρηνικής συνύπαρξης με τις ανερχόμενες ΗΠΑ.
Αμέσως μετά τη συμφωνία ΗΠΑ-ΕΣΣΔ που συνοδεύτηκε από θεατρική κίνηση απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών, το ΚΚ Κίνας δημοσιεύει τις προτάσεις για τη γενική γραμμή του Διεθνούς Κομμουνιστικούς Κινήματος (14/6/1963) με τις οποίες επισημοποιείται η ρήξη Κίνας – ΕΣΣΔ.
(Το βιβλίο κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις Ιστορικές Εκδόσεις, σε μετάφραση του αείμνηστου Ισαάκ Ιορδανίδη).
Αν στην αρχή του 20ου αιώνα και μέσα από τις φλόγες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου συγκροτείται το πρώτο αντιαποικιακό ρεύμα που φέρνει την ανεξαρτησία σε δεκάδες χώρες, τα λεγόμενα «30 ένδοξα χρόνια» (1950-1980) οι ιμπεριαλιστές δέχονται ισχυρά πλήγματα στον Γ΄ κόσμο. Η αντίθεση λαός/Ιμπεριαλισμός αναδείχνεται κυρίαρχη ανάμεσα στις τρεις υπόλοιπες σοσιαλισμός/ καπιταλισμός, ενδοϊμπεριαλική, αστική τάξη/εργατική τάξη. Λίγο νωρίτερα στο Βελιγράδι (1961) Γιουγκοσλαβία, Αίγυπτος, Ινδία συγκροτούν το λεγόμενο Κίνημα των Αδεσμεύτων με το Μακάριο της Κύπρου να βρίσκεται στη δεξιά πτέρυγα, τους Τίτο/Νάσερ στο κέντρο και τον Σουκάρνο της Ινδονησίας στ’ αριστερά.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι από το 1960 οι χώρες του γ΄ κόσμου έχουν πλειοψηφία στον ΟΗΕ, αλλά αφ’ ενός οι αποφάσεις είναι συμβουλευτικές, αφ’ ετέρου οι δυτικές χώρες δολοπλοκούν και μηχανορραφούν ασύστολα.
Ήδη Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο υπογράφουν το 1957 τη σύσταση της Ευρ. Κοινότητας Χάλυβα (ΕΚΑΧ) που αποτελεί τον προπομπό της Ευρ. Ένωσης και ισχυρό πολιτικό πονοκέφαλο στις ΗΠΑ, αφού οξύνει παραπέρα τον ενδοϊμπεριαλιστικό ανταγωνισμό.
Αλλά το βασικό αντιαμερικανικό όπλο είναι το εθνικο-απελευθερωτικό αντιϊμπεριαλιστικό κίνημα στο γ΄ κόσμο. Ο Μάο Τσετουνγκ συνοψίζει το νέο σύνθημα, που συμπληρώνει το γνωστό, «προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε», ως εξής: «Τα κράτη θέλουν ανεξαρτησία. Τα έθνη θέλουν απελευθέρωση και οι λαοί την επανάσταση».
Και το ΚΚ Κίνας ανοίγει με σφοδρότητα και αναλυτικότητα την αντιπαράθεση με το συμβιβασμένο ρεβιζιονισμό της ΕΣΣΔ, αλλά και τον εκφυλισμένο ευρωκομμουνισμό, στα εξής σημεία:
• Επανάσταση ή ειρηνικό πέρασμα (επαναστατικός ή κοινοβουλευτικός δρόμος).
• Ειρηνική συνύπαρξη με τον ιμπεριαλισμό ή συνεπής αντιϊμπεριαλιστική πάλη.
• Παλλαϊκό κράτος στο σοσιαλισμό ή δικτατορία του προλεταριάτου.
• Συνέχιση της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό ή παλινόρθωση της αστικής δικτατορίας.
[Σημαντικό για όποιον θέλει να παρακολουθήσει τις ουσιαστικές αντιπαραθέσεις είναι το βιβλίο «Διαφορές ανάμεσα στο κομμουνιστικό κίνημα» (εξαντλημένη έκδοση), καθώς επίσης για το ζήτημα της «Ειρηνικής συνύπαρξης» το ανάλογο βιβλίο του ΚΚ Κίνας – Άρθρο της εφημ. Κόκκινη Σημαία 11/12/1963.]
Το αντιϊμπεριαλιστικό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα στις χώρες της «ζώνης των θυελλών» (δεν είναι τυχαίο ότι όλα τα κινήματα ονομάζονται FLN δηλαδή Μέτωπο Εθνικοαπελευθερωτικό σαν το ΕΑΜ) «συμπληρώθηκαν» στην καρδιά των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κρατών από τις εξεγέρσεις των φοιτητών, με κορύφωση το λεγόμενο Γαλλικό Μάη. Τα κινήματα των μαύρων (όπως οι Μαύροι Πάνθηρες στις ΗΠΑ), γυναικών, φοιτητών που στρέφονταν ενάντια στον αλαφιασμένο βιομηχανικό καπιταλισμό, τις κοινωνικές διακρίσεις και την ακραία καταπίεση όλων των τάξεων και στρωμάτων, των έγχρωμων, των αλλοδαπών, των «μη κανονικών» εμπνεύστηκαν τόσο από τον γ΄ κόσμο, όσο και από την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα.
Μπορεί να έμειναν μετέωρα και λειψά, πρώτον γιατί έλειπε το μαζικό κομμουνιστικό κόμμα και δεύτερον γιατί απέτυχαν να συγχωνευθούν με την εργατική τάξη των χωρών τους. Ωστόσο το τρίγωνο Κίνα – Γ΄ κόσμος – Κινήματα στη Δύση δημιούργησε φόβο τόσο στις άρχουσες τάξεις όσο και στο συμβιβασμένο και εκφυλισμένο ρεβιζονισμό σε ΕΣΣΔ και αναθεωρητές σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία. (Οι λεγόμενοι ευρωκομμουνιστές αργότερα… εξαερώθηκαν). Οι τελευταίοι με λύσσα και υποκρισία απύθμενη κατάγγειλαν το ΚΚ Κίνας και τα νεαρά μ-λ κόμματα για «εξαλλοσύνη», τυχοδιωκτισμό και εξτρεμισμό!
Στη χώρα μας η διορισμένη από το ΚΚΣΕ νέα ηγεσία του ΚΚΕ με τους Κολιγιάννη-Παρτσαλίδη έπραξε ακριβώς το ίδιο.
Οι ΗΠΑ αντιδρούν μανιασμένα. «Φυτεύουν» όπου μπορούν στρατιωτικές δικτατορίες ή κυβερνήσεις πολιτικών ανδρεικέλων. Η στρατιωτικοφασιστική αμερικανοκίνητη δικτατορία στις 21/4/67 μπορεί να εξηγηθεί ιστορικά για τους εξής λόγους:
• Πρώτον, οι ΗΠΑ θέλουν να ανταγωνιστούν τους Ευρωπαίους και τη Ρωσία «φυτεύοντας» στην καρδιά των Βαλκανίων μία χούντα υποτελών.
• Δεύτερον, ο παλαιοαστικός κόσμος, το παλάτι και το δίδυμο Καραμανλή – Παπανδρέου αδυνατούσε να ελέγξει το ογκούμενο λαϊκό κίνημα.
• Τρίτον, οι ΗΠΑ ήθελαν μια γερή βάση στην Ανατολική Μεσόγειο για να επιτεθούν στον αραβικό κόσμο. Τρεις μήνες μετά τη χούντα, το Ισραήλ εξαπολύει αιφνιδιαστικά τον «πόλεμο των 6 ημερών», καταλαμβάνοντας ταυτόχρονα τα υψώματα του Γκολάν από τη Συρία και τη Γάζα από την Αίγυπτο.
Αλλά η δεκαετία του ’70 τελειώνει με δραματικό και οδυνηρό τρόπο για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Οι ΗΠΑ αναγκάζονται να αποχωρήσουν ταπεινωτικά από Βιετνάμ – Καμπότζη – Λάος (όπως είκοσι χρόνια πριν οι Γάλλοι) και η κυβέρνηση Νίξον – Κίσινγκερ δέχεται ισχυρό πλήγμα. Ένας επαναστατικός αντιαμερικανικός αέρας σαρώνει τον πλανήτη. Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 επιτείνει τους σπασμούς στον ιμπεριαλιστικό κόσμο.
πηγή: αντιτετράδια, τ. 117
