200* χρόνια από την επιδημία πανώλους στη Νότια Κέρκυρα

ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΠΑΝΩΛΟΥΣ. 1815-1816

ΘΥΜΑΤΑ-ΦΘΟΡΕΣ-ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ.

                                                                             Πορφύριος Οδ. Πανδής

  Συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από το Νοέμβρη του 1815.Πολλά χωριά της Νότιας Κέρκυρας επλήγησαν από την πανώλη. (30.11.1815 – 15-5-1816)

   «Η πανώλη είναι βαρύτατη λοιμώδης ασθένεια, αιτία θανατηφόρων επιδημιών η οποία οφείλεται στον βάκιλο του Γερσέν και προσβάλλει λεμφαδένες(βουβωνική πανώλης) ή το αναπνευστικό σύστημα (πνευμονική πανώλης), προκαλώντας υψηλό πυρετό, δύσπνοια, αιμόπτυση, θόλωση της διάνοιας, παραλήρημα» (Γ. Μπαμπινιώτης).

   Η πανούκλα εκδηλώθηκε αρχικά στο Μαραθιά και απλώθηκε σε είκοσι και πλέον χωριά της Νότιας Κέρκυρας, υποχώρησε δε το Μάη του 1816.

   Α΄ ΘΥΜΑΤΑ. Τα θύματα ήσαν πολλά. Ο ιστορικός του Ιονίου Κράτους Παναγιώτης Χιώτης (1814-1896) ανεβάζει τους νεκρούς σε 414, τους μολυσμένους σε 1031, ο πρωθιερέας Αθανάσιος Τσίτσας(1929-2001) κάνει λόγο για 300 νεκρούς και η εφημερίδα Gazzetta Ionia για 385. Από πίνακα απογραφών του πληθυσμού το 1781 και 1824 τεκμαίρεται μείωση του αριθμού των κατοίκων: στις Αναπλάδες 12%, στο Σπαρτερό 21%, στο Νεοχώρι 21%, στο Χλωμό 59%, στις Αργυράδες 52%, στο Μαραθιά 68%, στο Νεοχώρι albanezi 72% και στις Ρουμανάδες 85%.

   Αλλά και σε άλλα χωριά εξαπλώθηκε η πανώλη.

Στην πανώλη 1815-1816 τα κελιά του Μοναστηριού, έκαναν χρέη σπιτάλιου, νοσοκομείου. Χρέη σπιτάλιου έκανε και η εκκλησία Αγία Πελαγία. Σε αυτά μετέφεραν άτομα που είχαν προσβληθεί από την αρρώστια.

Στάχτη σαν τον Μαραθιά ... ΦΩΤΟ CORFU HISTORY

  Β΄ ΦΘΟΡΑ. Τα θύματα ήσαν πολλά, αλλά και οι φθορές του Μοναστηριού μεγάλες. Οι φθορές του Μοναστηριού συνάγονται από έκκληση του ηγουμένου Ιερώνυμου της Ζωαρχικής Τριάδος προς τον Πρόεδρο της των Κερκυραίων Γερουσίας το 1818 Μαρτ. 30 ε.π. «ίνα γένει και εις αυτό- το Μοναστήρι- ελεήμονας ως και εις διαφόρους τόπους έγινε…». Συνάγονται επίσης από κατάστιχο των φθορών της Μονής λόγω πυρκαγιάς όντας νοσοκομείο στη περίσταση της πανώλης. Στο τέλος του κατάστιχου (κατάλογου) διαβάζουμε: Ο προεστός του χωριού Αργυράδων Αναστάσιος Λιούμπας βεβαιώνω, Δημήτρης Καβαδιάς βεβαιώνω. 1818 Ιουλ. 30 ε.π.

   Στο μακρύ κατάλογο των φθορών διαβάζουμε: εφθάρη η βιβλιοθήκη της Μονής… τα ιερά σκεύη, ριζάρια ελιές καημένες(αριθμός δυσανάγνωστος), πρόβατα μεγάλα και μικρά όπου τα έφαγαν, μελίσσια … κρασί βαρέλες 50, ξέστες λάδι 99… βουτζιά 12, το λουτρουβειό και άλλα πολλά κινητά αντικείμενα του Μοναστηριού.

   Γ΄ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ. Στο πέρασμά της η επιδημία έσπειρε τον τρόμο, τον πανικό. Στην είσοδο των ναών του Αγίου Σπυρίδωνα στο Πανωχώρι, στο Μεσοχώρι, της Παναγίας στο Χλωμό, της Παναγίας στο Περιβόλι και αλλού διαβάζουμε:

   «ΤΑΦΟΣ ΠΑΝΟΚΛΙΑΣΜΕΝΩΝ ΑΠΕΧΕΤΕ».

  Στα τέλη του περασμένου αιώνα ο Δημ. Πανδής Θεμ.  (Γιάννακα) ανηφορίζοντας προς το Μοναστήρι από τη μεριά του Φρατσουγά μίλησε για νεκροκεφαλές που κείτονται μισοχωμένες σε ρέμα. Αλλά και ο Γεώργ.Πανδής.Οδυς.. (Τζωντζής) μίλησε με επίταση ότι στη θέση Μνήματα κάτω από το Μοναστήρι διακρίνονται οστά ανθρώπων και απάνω -απάνω πέτρες. Για Μνήματα μιλούν στο Χλωμό και στο Περιβόλι… μάρτυρες επιδημιών.

  Δ΄ ΤΑ ΚΕΛΙΑ. Το 1941-1944, στην ιταλογερμανική κατοχή, στα κελιά του Μοναστηριού, στο Ναό της Αγίας Τριάδας και του Αγίου Σπυρίδωνα στο Πανωχώρι στεγάστηκαν μαθητές του Δημοτικού Σχολείου. Το δάπεδο των κελιών στο ανώγειο μέρος, ήταν σε  δύο επίπεδα, το ένα λίγα σκαλιά πιο πάνω από το άλλο. Σε αυτό έκαναν μάθημα οι Γ’ Δ’ τάξεις. Σε γουνίστρα στην ίδια αίθουσα ετοιμαζόταν η πουλέντα για τους μαθητές. Οι τοίχοι ήταν καπνισμένοι, τα παράθυρα μικρά ο φωτισμός περιορισμένος… Σε άλλη αίθουσα, στον οντά έκαναν μάθημα οι Ε’ ΣΤ’ τάξεις και στον Άγιο τον Πανωχωρίτη οι  Α’ Β’ τάξεις… (Σήμερα τα κελιά έχουν μετατραπεί σε ξενώνα επιβλητικό χάρη στο μεράκι και τη δραστηριότητα του πρωτοπρεσβύτερου και αρχιερατικού στην περιφέρεια επιτρόπου Αριστείδη Κουλούρη).

 Ε΄ Το ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ.

Άλλα στοιχεία για το Μοναστήρι στις μέρες μας βλέπε στο βιβλίο μας: Νοταριακές Πράξεις από το Κώδικα της Αγίας Τριάδας… σελίδα 49 και επόμενες.

                                                           ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

Το παλαιότατον Μοναστήριον*: εματακαινίστη το 1691.

Έγιναν και άλλα κελία πολλότατα και κτιστά το 1708.

Έκανε χρέη σπιτάλιου το 1815- 1816, στην περίσταση της πανώλης.

Ο ιερός ναός ανεκαινίσθη το δεύτερον το 1912. (;)

Τα κελιά μετεξελίχτηκαν σε αίθουσες δημοτικού σχολείου το 1941 -1944,

μετεσκευάστηκαν δε για το Γυμνάσιο Αργυράδων  το 1977….       

 …Λυκειακές τάξεις λειτουργούν από το 1989-90 στο διδακτήριο του Γυμνασίου.

*Όπως φαίνεται και εις το ιστρουμέντο (έγγραφο) του παπά Στάθη Κοσκινά το 1612 Μαρτ. 18

 *Το άρθρο δημοσιεύτηκε το 2016 στη "Φωνή των Αργυραδιτών", αρ. φύλλου 133, Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2016