• Αργυράδες - Κέρκυρας
  • Thursday , Feb 1 , 2018

Ιστορια

Η στάση των κατοίκων της Λευκίμμης κατά την περίοδο της Επτανήσου Πολιτείας

January 17, 2021 603
 
 
Του Σπύρου Σκλαβενίτη
 
Από το περιοδικό Πορτόνι, τ. 8 Μάιος 2019
 
Στη βιβλιογραφία καταγράφεται μια εξέγερση στη Λευκίμμη κατά την περίοδο της Επτανήσου Πολιτείας, χωρίς ωστόσο να είναι γνωστές οι λεπτομέρειές της. Στο άρθρο που ακολουθεί, θα δώσουμε με αδρές γραμμές το περίγραμμα της υπόθεσης με τη βοήθεια αρχειακών πηγών, ενώ λεπτομερέστερη ανάλυσή της προτιθέμεθα να δημοσιεύσουμε προσεχώς.
Το βράδυ της 18ης Νοεμβρίου 1802 σημειώθηκε ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ της δύναμης του Τελωνείου που έδρευε στην περιοχή της Λευκίμμης και λαθρεμπόρων. Το λαθρεμπόριο στην περιοχή της Λευκίμμης και οι βίαιες διαθέσεις των λαθρεμπόρων δεν ήταν σπάνια φαινόμενα.
Όταν το περιστατικό έγινε γνωστό, ο διοικητής της Κέρκυρας αποφάσισε να αποστείλει στη Λευκίμμη τον Κεφαλλονίτη Νικόλαο Κρασσά ως πολιτικό απεσταλμένο με έκτακτες εξουσίες προκειμένου να διερευνήσει την υπόθεση και να τιμωρήσει τους ενόχους. Συνοδευόταν από σώμα 200 ανδρών του επτανησιακού πεζικού. Το κόστος διαμονής και διατροφής των στρατευμάτων στη διάρκεια της αποστολής θα βάρυνε τους κατοίκους της περιοχής. Οι κυβερνητικές δυνάμεις έφτασαν στη Λευκίμμη το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου. Την επομένη, και αφού έγινε γνωστή η υποχρέωση των κατοίκων να παρέχουν τα μέσα συντήρησης των στρατευμάτων, εκδηλώθηκε γενική άρνηση εκτέλεσης μιας τέτοιας διαταγής. Έτσι εμφανίστηκε μεγάλη μάζα ανθρώπων που από διαφορετικά σημεία κατευθυνόταν προς το αρχηγείο του Ν. Κρασσά. Τα στρατεύματα έλαβαν θέση μάχης και εμπόδισαν την προσέγγιση του πλήθους, καθώς, παρόλο που αυτό ήταν άοπλο, δεν ήταν γνωστές οι προθέσεις του, ενώ ταυτόχρονα υπήρχε ο φόβος επίθεσης από τυχόν κρυμμένους ενόπλους.
Το πλήθος φώναζε: «Δεν έχουμε να δώσουμε τίποτα, δεν θέλουμε να δώσουμε τίποτα».
Πέντε χωρικοί μετέβησαν στον Ν. Κρασσά προκειμένου να εκφράσουν τις απόψεις του πλήθους. Οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν μία ώρα. Τα επιχειρήματα των εκπρόσωπων των κατοίκων ήταν απλά αλλά πολύ σαφή. Η άρνησή τους να συνεισφέρουν στη συντήρηση των στρατευμάτων οφειλόταν αφενός στη δυσχερή οικονομική τους κατάσταση, και αφετέρου στην αντίθεσή τους προς την κυβερνητική προσταγή που συνιστούσε νεωτερισμό.
Ο Ν. Κρασσάς προειδοποίησε τους εκπροσώπους των χωρικών ότι η στάση τους θα προξενούσε την οργή της κυβέρνησης και θα οδηγούσε σε μεγαλύτερες επιβαρύνσεις. Αυτοί θεωρούσαν γενική την απροθυμία συμμόρφωσης, ωστόσο συμφώνησαν να ενημερώσουν το πλήθος για τις διαπραγματεύσεις και να επιστρέψουν σε τέσσερις ώρες με τις τελικές τους απαντήσεις. Όταν επέστρεψαν στους συγχωριανούς τους, η απάντηση ήταν άμεση και με μια φωνή: «Δεν δίνουμε τίποτα».
Κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης του πλήθους υπήρξαν στιγμές έντασης οι οποίες ξεκίνησαν με λογομαχίες μεταξύ κατοίκων και στρατιωτικών και κορυφώθηκαν με τη στιγμιαία σύλληψη του Θοδωρή Γαρδικιώτη, ο οποίος καλούσε τους κατοίκους να λάβουν τα όπλα, επιδεικνύοντας προκλητική στάση απέναντι στους στρατιώτες. Ωστόσο οι συγχωριανοί του τον απελευθέρωσαν. Επιπλέον, σύμφωνα με μαρτυρίες των αξιωματικών, κάποιοι σήκωσαν πέτρες από το έδαφος, αλλά τελικά δεν τις έριξαν στους στρατιώτες.
Το βράδυ της 26ης προς το πρωί της επομένης ακούγονταν από διάφορα σημεία πυροβολισμοί από τους κατοίκους, κίνηση που εκλήφθηκε ως προσπάθεια εκφοβισμού και πρόκλησης των κυβερνητικών στρατευμάτων, τα οποία παρέμεναν σε επιφυλακή.
Όταν ο διοικητής της Κέρκυρας πληροφορήθηκε τα γεγονότα, έσπευσε να ενημερώσει τον πρόεδρο της Γερουσίας και τον πληρεξούσιο της Ρωσίας. Έτσι αποφασίστηκε η άμεση αποστολή ρωσικού αποσπάσματος δύο λόχων και μιας τουρκικής φρεγάτας, η οποία θα αγκυροβολούσε ανοικτά της Λευκίμμης και θα ήταν σε ετοιμότητα, αν κρινόταν απαραίτητη η συνδρομή της. Ο Ν. Κρασσάς επιφορτιζόταν με την υποχρέωση να αναζητήσει τους πρωταίτιους της στάσης με σκοπό να τιμωρήσει τους ενόχους.
Η ανακριτική διαδικασία διήρκεσε πέντε ημέρες και τελικά καταδικάστηκαν 23 άτομα, τα οποία είτε είχαν συλληφθεί είτε είχαν διαφύγει, με ποινές κατά περίπτωση: κατεδαφίσεις σπιτιών, φυλακίσεις, χρηματικά πρόστιμα και μαστιγώσεις.
Το ανακριτικό υλικό μάς επιτρέπει να προσεγγίσουμε τις απόψεις των ανθρώπων της Λευκίμμης και του τρόπου σκέψης τους. Η κεντρική τους θέση ήταν: «Δεν έχουμε να δώσουμε τίποτα, δεν θέλουμε να δώσουμε τίποτα». Από αυτήν τη διπλή δήλωση αξίζει να σταθούμε περισσότερο στο δεύτερο σκέλος, καθώς αυτό που πραγματικά είναι αξιοπρόσεκτο δεν είναι η επίκληση της φτώχειας τους, αλλά η δήλωση της άρνησής τους να ακολουθήσουν μια κυβερνητική εντολή που συνιστούσε νεωτερισμό. Οι δηλώσεις κάποιων κατοίκων όπως καταγράφονται στο κατηγορητήριο εναντίον τους διαφωτίζουν περισσότερο αυτήν την αντίληψη: «Αυτά είναι τυραννίες και αδικίες», «Οι στρατιώτες να καλύψουν τα έξοδά τους από τους μισθούς τους, όπως γινόταν την περίοδο των Βενετών». Κατά την άποψή μας, η χρήση πολιτικά φορτισμένων όρων και η αναφορά στο παρελθόν δεν δηλώνει κάποια αναπόληση παλαιότερων καθεστώτων, ούτε εκφράζει αντίθεση στην αλλαγή που επήλθε με την ίδρυση της Επτανήσου Πολιτείας. Εδώ θα πρέπει να αναγνώσουμε μια νοοτροπία που συνδέεται με την άρνηση αλλαγών που τροποποιούν τα καθιερωμένα και επιφέρουν νέες επιβαρύνσεις, ανεξαρτήτως του πολιτικού πλαισίου ή του σκοπού για τις οποίες αυτές γίνονται. Παρόλο που δεν μπορούμε να τεκμηριώσουμε κάποια πρόθεση αμφισβήτησης του καθεστώτος της Επτανήσου Πολιτείας σε πολιτικό επίπεδο, ωστόσο διαπιστώνουμε ότι στην πράξη οι δηλώσεις κάποιων από τους πρωταγωνιστές συνιστούσαν αμφισβήτηση της εξουσίας και της δύναμής της εν συνόλω.
Θα αναφερθούμε σε κάποια χαρακτηριστικά περιστατικά. Όταν κάποιος αξιωματικός επικαλείται τη δύναμη των όπλων προειδοποιώντας τους κατοίκους των Αναπλάδων ότι η διοίκηση έχει τη δυνατότητα να φέρει στην περιοχή ένα σώμα χιλίων Ρώσων και να κατεδαφίσει όλα τα σπίτια τους, λαμβάνει την απάντηση «Δεν φοβόμαστε τίποτα». Ο Θ. Γαρδικιώτης απαντά στις απειλές ότι θα συλληφθεί προκαλώντας τους αξιωματικούς να το πράξουν. Τέλος, άλλος Λευκιμμιώτης δεν αρκείται να δηλώσει ότι αρνείται να δώσει τρόφιμα, αλλά λέει στους στρατιώτες: «Να φάτε κέρατα!». Ο συμβολισμός της απάντησης, που εμπεριέχει σεξουαλικό υπονοούμενο, στοχεύει στην προσβολή της ανδρικής τιμής και στην ταπείνωση του αντιπάλου, αμφισβητώντας εν τέλει τη δύναμή του.
Από όλα τα παραπάνω βλέπουμε ότι από πλευράς Λευκιμμιωτών σε επίπεδο ρητορικής έχουμε αφενός πλήρη απαξίωση των εκπροσώπων της διοίκησης, και αφετέρου έκφραση θάρρους και αποφασιστικότητας για οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, γεγονός που δείχνει περιφρόνηση και αμφισβήτηση της δύναμης και του κύρους του αντιπάλου.
Εύλογα λοιπόν οι εκπρόσωποι της εξουσίας εξέλαβαν όλες τις παραπάνω δηλώσεις, τόσο σε επίπεδο επιχειρηματολογίας όσο και σε επίπεδο συμβολισμού, ως απείθεια προς τη διοίκηση και ανοικτή αμφισβήτηση του κύρους και της αυθεντίας της. Η εμπέδωση ενός τέτοιου κλίματος σαφώς και θα προκάλεσε την οργή της. Η αμφισβήτηση αυτή θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να ισορροπηθεί για να υπάρξει αποκατάσταση της τάξης των πραγμάτων, όχι μόνο με την επιβολή του νόμου και της ισχύος των όπλων, αλλά και σε συμβολικό επίπεδο, στο επίπεδο της ρητορικής.
Ο επίλογος στην αναταραχή της Λευκίμμης γράφτηκε με τρία κείμενα: δύο προκηρύξεις του Ν. Κρασσά και μια δήλωση των προεστών και γερόντων της περιοχής. Οι προκηρύξεις υπενθύμιζαν στους κατοίκους ότι η συμπεριφορά κάποιων έφερε στην περιοχή τους τα κυβερνητικά στρατεύματα και είχε ως συνέπεια τις τιμωρίες των ενόχων. Σε περίπτωση νέων παραβατικών συμπεριφορών η κυβέρνηση είχε τη δύναμη να επιβληθεί ξανά. Γι’ αυτό και θα παρέμενε στην περιοχή ένα απόσπασμα 20 στρατιωτών. Τέλος, οι κάτοικοι καλούνταν να δηλώσουν με κάποιο δημόσιο τρόπο τη μετάνοια και την υποταγή τους. Η δεύτερη προκήρυξη απευθυνόταν στους επικεφαλής των οικογενειών, τους γέροντες και τους κληρικούς, οι οποίοι θα έπρεπε να είναι το παράδειγμα των συγχωριανών τους στην υπακοή και στην τήρηση των νόμων, όπως υπήρξαν και το παράδειγμα στην εξέγερση.
Σε εκτέλεση των προκηρύξεων, μια σειρά προσώπων από τα πέντε χωριά, προεστοί και γέροντες της περιοχής, υπέγραψαν μια δήλωση που προφανώς είχε υπαγορευτεί ή συνταχθεί από τη διοίκηση. Με αυτήν αποκήρυσσαν την παρακοή των διαταγών της, την αντίσταση κατά των στρατευμάτων και τις συμπεριφορές που έμπρακτα συνιστούσαν απείθεια στους νόμους και οικονομική ζημία του δημοσίου, ενώ τέλος υπόσχονταν τη συμμετοχή τους στην καταπολέμηση τέτοιων φαινομένων.
Κλείνοντας, πιστεύουμε ότι η στάση των κατοίκων της Λευκίμμης το 1802 αποτελεί μια ενδιαφέρουσα υπόθεση εργασίας για την προσέγγιση τόσο της ίδιας της αγροτικής κερκυραϊκής κοινωνίας των αρχών του 19ου αιώνα, όσο και των πολιτικών της αντιλήψεων και συμπεριφορών.
φωτο: Άντρας από τη Λευκίμμη, Joseph Cartright
Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Illusion Hair Studio

Boschetto (Άγιος Γεώργιος Αργυράδων)

MAMA 'S MARKET

Corfu Office Systems

PRANZO CHANIOTI

 

Καφέσας ψαροταβέρνα

Cosy finger food bar

Lord Travel Group

Blue sea hotel

Ιονική

 

Calendar

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Argyrades - News

argyrades.gr

Σελίδες για τη ζωή, την ιστορία, τον πολιτισμό, στην Κέρκυρα. Με κριτική ματιά στην επικαιρότητα.

drepani.gr

Μια από τις ονομασίες με τις οποίες ήταν γνωστή η Κέρκυρα στην αρχαιότητα ήταν και η Δρεπάνη. Όνομα που χρησιμοποιήθηκε λόγω του σχήματός της. Η Δρεπάνη ταυτίζεται με το όπλο με το οποίο ο Κρόνος σκότωσε τον πατέρα του τον Ουρανό.

logo

© 2018 Your Company. All Rights Reserved. Designed By Your Company

Search