Ο Άρης Αλεξάνδρου (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Αριστοτέλη Βασιλειάδη) γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου το 1922 στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη). Ήταν γιος του –καταγόμενου από την Τραπεζούντα– Βασίλη Βασιλειάδη και της, εσθονικής καταγωγής, ρωσίδας Πολίνα Άντοβνα Βίλγκεμσον. Τα ρωσικά ήταν η μητρική του γλώσσα.
Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1928, ενώ το 1930 μετακόμισε στις προσφυγικές εστίες της Αθήνας. Φοίτησε σε δημοτικό σχολείο της Αθήνας, όπου έμαθε ελληνικά, και το 1933 γράφτηκε στο Βαρβάκειο Γυμνάσιο, όπου γνώρισε τον Αντρέα Φραγκιά. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά οι δυο τους, μαζί με τους Γεράσιμο Σταύρου, Χρίστο Θεοδωρόπουλο και Λεωνίδα Τζεφρώνη, σύστησαν μια ομάδα με ιδεολογικές αναφορές στον μαρξισμό, η οποία συνέχισε τη δράση της και στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Το 1940 ο Αλεξάνδρου έδωσε ανεπιτυχώς εξετάσεις στο Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1941 γράφτηκε στην Ανωτάτη Εμπορική, εγκατέλειψε όμως τις σπουδές του λίγους μήνες αργότερα. Συγχρόνως προσχώρησε σε κομμουνιστική οργάνωση που σχετιζόταν με την ΟΚΝΕ (Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας), από την οποία όμως αποχώρησε σύντομα. Δεν οργανώθηκε ποτέ ξανά, μολαταύτα συνέχισε την αγωνιστική του δράση. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών (1944) συνελήφθη από τους Άγγλους και στάλθηκε στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα στη Βόρειο Αφρική, από όπου απελευθερώθηκε το 1945. Στη διάρκεια του Εμφυλίου εκτοπίστηκε διαδοχικά στο Μούδρο (1948-1949), τη Μακρόνησο (1949), τον Άγιο Ευστράτιο (1950-1951). Καταδικάστηκε για ανυποταξία από το Στρατοδικείο Αθηνών, και παρέμεινε στις φυλακές Αβέρωφ, Αίγινας και Γυάρου έως το 1958. Μετά την απελευθέρωσή του, παντρεύτηκε την Καίτη Δρόσου.
Στις αρχές της δεκαετίας του 60, ο Αλεξάνδρου και η Δρόσου ίδρυσαν τον εκδοτικό οίκο 1961, που όμως ναυάγησε οικονομικά. Το 1962 τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης στο Φεστιβάλ της Μόσχας. Όταν επιβλήθηκε η δικτατορία των συνταγματαρχών, ο Αλεξάνδρου αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι όπου βιοπορίστηκε ποικιλοτρόπως∙ μεταξύ άλλων εργάστηκε ως συντάκτης στο λεξικό Robert και, παράλληλα, καταπιάστηκε εκ νέου με το μεταφραστικό του έργο, που τον απασχόλησε ήδη από την εποχή της Κατοχής.
Πέθανε στις 2 Ιουλίου του 1978 από αλλεπάλληλα καρδιακά εμφράγματα σε ηλικία 56 χρόνων.
Ως μεταφραστής, ο Αλεξάνδρου συνεργάστηκε επί σειρά ετών με τις εκδόσεις Γκοβόστη. Συνεργάστηκε και με άλλους Έλληνες εκδότες, καθώς επίσης με τα περιοδικά Ελεύθερα Γράμματα (1946) και Εποχές (1963). Κείμενά του δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά Καλλιτεχνικά Νέα, Καινούρια Εποχή, Επιθεώρηση Τέχνης, Εποχές, Η συνέχεια.
Έχει μεταφράσει έργα των: Ο Νηλ, Ντοστογιέφσκι, Περλ Μπακ, Ουάιλντ, Τουργκένιεφ, Αραγκόν, Τσέχωφ, Γκόρκι, Κάλντγουελ, Μωπασάν, Φώκνερ, Σίνκλαιρ Λιούις, Γκόγκολ, Μαγιακόφσκι και άλλων πολλών. Η συμβολή του στη διάδοση του έργου των μεγάλων της ρωσικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα ήταν καθοριστική.
Η πρώτη ποιητική συλλογή του Αλεξάνδρου Ακόμα τούτη η Άνοιξη εκδόθηκε το 1946 και εγγράφεται στη λογοτεχνία του τραύματος (που αποτυπώνει τα βιώματα της Κατοχής και της Αντίστασης). Το 1949 έγραψε το θεατρικό Αντιγόνη, το οποίο αναθεώρησε το 1951 εξορισμένος στον Aϊ-Στράτη (το έργο εκδόθηκε τελικά το 1960). Το 1952 ολοκλήρωσε την ποιητική συλλογή Άγονος γραμμή και το 1959 τη συλλογή Ευθύτης οδών, 1959, αμφότερες αγωνιώδεις αναπαραστάσεις του μετεμφυλιακού κόσμου. Τα ποιήματά του συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο το 1991 από τις εκδόσεις Ύψιλον.
Η εργογραφία του Αλεξάνδρου περιλαμβάνει επίσης τα σενάρια Ο καθηγητής Βαρχάιτ, Προδοσία και Ο λόφος με το συντριβάνι, το παραμύθι Τα ξυλοπάπουτσα, θεωρητικά κείμενα όπως τα Ο δραματουργός Ντοστογιέβσκη και Έξω από τα δόντια, καθώς και την ιστορική μελέτη Η Εξέγερση της Κροστάνδης, Μάρτιος 1921.
Όμως, το αριστούργημά του παραμένει Το κιβώτιο, που εκδόθηκε από τον Κέδρο το 1975 και μεταφράστηκε σε αρκετές γλώσσες. Ο Αλεξάνδρου άρχισε να δουλεύει το μοναδικό του μυθιστόρημα το 1966∙ χρειάστηκε περίπου εφτά χρόνια σκληρής δουλειάς για να το ολοκληρώσει, με την ηθική και συναισθηματική υποστήριξη του στενού του φίλου Γιάννη Ρίτσου. Στην αλληλογραφία του με τον Ρίτσο, ο Αλεξάνδρου σημειώνει: «Γιάννη μου, καλέ μου, αγαπημένε μου, πολύ με συγχωρείς που άργησα τόσες μέρες να σου απαντήσω, δεν έχω καμιά δικαιολογία και, το χειρότερο, και τώρα ακόμα δεν ξέρω τι να πω (δίχως τις παροτρύνσεις σου το Κιβώτιο δεν θάτανε ακόμα γραμμένο, το διάβασες, το βρήκες έξοχο, μου έδωσες την άδεια να το πω σε όποιον θέλω, και από πάνω μου λες και ευχαριστώ).»
Ανήκω στο ανύπαρκτο κόμμα των ποιητών. Σαν ανύπαρκτο που είναι, δεν χορηγεί ούτε κομματικές, ούτε λογοτεχνικές ταυτότητες […]. Θεωρώ περιττό να προσθέσω, ότι στο δήθεν ελεύθερο κόσμο, οι δήθεν δημοκρατικές κυβερνήσεις χορηγούν έμμεσα παρόμοιες «ταυτότητες» (τι άλλο είναι τα βραβεία, οι αγορές βιβλίων και οι άλλες ηθικές και υλικές ενισχύσεις;). Εγώ δεν είμαι μέλος καμμιάς Εταιρείας Λογοτεχνών και δεν πρόκειται, λόγου χάρη, να ζητήσω σύνταξη. Αν έτυχε να γράψω κάτι, αυτό είναι μια προσωπική μου υπόθεση και κανείς δε μου χρωστάει απολύτως τίποτα. Τη λογοτεχνική μου ταυτότητα εμένα μου τη χορήγησε τον Αύγουστο του 1972 η Γενική Ασφάλεια, απαγορεύοντας το βιβλίο μου Ποιήματα 1941-1971.
«Παράλληλος λόγος για το Κιβώτιο. Δημήτρης Ραυτόπουλος – Άρης Αλεξάνδρου», περ. Ηριδανός, τχ. 1 (Αύγ.-Σεπτ. 1975) 70.
