Ο Γιάννης Ψυχάρης γεννήθηκε στις 15 Μαΐου 1854. Πρόκειται για έναν μεγάλο Έλληνα γλωσσολόγο, λογοτέχνη και καθηγητή της ελληνικής γλώσσας στο Παρίσι. Ένας άνθρωπος που έγινε γνωστός μέσα από το σημαντικό ρόλο του στο κίνημα του δημοτικισμού, για τον αγώνα που έδωσε ώστε να καθιερωθεί η δημοτική ως επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους. Ο Γιάννης Ψυχάρης πέθανε στις 29 Σεπτεμβρίου 1929.
Η βιογραφία του Ψυχάρη
Ο Ψυχάρης γεννήθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας, στις 15 Μαΐου του 1854. Γόνος εύπορης και αρχοντικής οικογενείας με όνειρο να γίνει φημισμένος λογοτέχνης. Ο πατέρας του ήταν ο εμποροτραπεζίτης Νικόλαος Ψυχάρης από την Χίο. Η μητέρα του προερχόταν από την οικογένεια Μπιάζη-Μάβρο και ονομαζόταν Φροσύνη. Η οικογένεια του τον φώναζε «Βάνια» και ήταν μοναχοπαίδι. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν μόλις 18 μηνών και από εκεί και έπειτα ο πατέρας του δεν ξαναπαντρέυτηκε. Μετά το θάνατο της μητέρας του, τη φροντίδα του ανέλαβε η γιαγιά του. Ανατράφηκε και μεγάλωσε στην Πόλη σε «αριστοκρατικό» κύκλο. Με τον πατέρα του μιλούσε συχνά Γαλλικά, ενώ η μητρική του γλώσσα ήταν τα Ρώσικα. Από τα 15 του χρόνια και έπειτα έφυγε για την Μασσαλία. Εκεί έμεινε μαζί με κάποιο θείο του, μέχρι να ολοκληρώσει την φοίτηση του στο Γυμνάσιο.
Το 1871, μετά το Γαλλογερμανικό πόλεμο, πήγε στη Βόννη για να σπουδάσει Νομικά. Τις εν λόγω σπουδές στη νομική, δεν τις ολοκλήρωσε ποτέ, παρά την αρνητική στάση που είχε ο πατέρας του. Αργότερα, σπούδασε φιλοσοφία, φιλολογία και γλωσσολογία, Αρχαία Λατινική και Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης στο Παρίσι. Στην Γερμανία σπούδασε γερμανική φιλολογία, καθώς και μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία στο πανεπιστήμιο της Βόννης στην Γερμανία.
Το 1884 έγινε ανώτατος ακαδημαϊκός της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας στην Πρακτική Σχολή Ανωτέρων Σπουδών του Παρισιού. Ενώ το 1886 άρχισε την περιοδεία του στην Ελλάδα και την Ανατολή. Το 1904 διορίστηκε καθηγητής της Γλωσσολογίας στην Σχολή των Ανατολικών Γλωσσών «Ecole des langues orientales vivantes». Το 1925 έκανε διαλέξεις για την Ελληνική Γλώσσα σε Αθήνα, Κρήτη, Μυτιλήνη κλπ. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατείχε από το πατριαρχείο τον τίτλο του μεγάλου χαρτοφύλακος, ενώ υπήρξε και Πρόξενος της Τουρκίας στο Παλέρμο της Ιταλίας.
Ο Ψυχάρης έκανε δυο γάμους. Ο πρώτος του γάμος με την Νοεμί Ρενάν, κόρη του γάλλου φιλοσόφου Ερνέστ Ρενάν, με την οποία απέκτησε αρκετά παιδιά. Και ο δεύτερος του γάμος με την Ιρένε Μπομ.
Το 1929 άφησε την τελευταία του πνοή μετά από την μακροχρόνια ασθένεια του διαβήτη, από την οποία έπασχε και τον ταλαιπωρούσε.
Η προσφορά του στην Ελληνική Γλώσσα
Η προσφορά του Ψυχάρη στην ελληνική γλώσσα είναι μεγάλη και βαρυσήμαντη, καθώς ήταν γνωστός υπερασπιστής και αγωνιστής για την καθιέρωση της δημοτικής ελληνικής γλώσσας ως επίσημης, της περιφρονημένης τότε γλώσσας του λαού.
Ο Ψυχάρης, με τα μέσα και τα εχέγγυα που του πρόσφερε απλόχερα η επιστήμη της γλωσσολογίας, την οποία και σπούδασε, μελέτησε με υπομονή και επιμονή σε βάθος την τότε ακαλλιέργητή ακόμη ελληνική μητρική γλώσσα και ξεχώρισε τα πραγματικά εθνικά στοιχεία από τα επιβλημένα, τα ντόπια απ’ τα κοινά, βρήκε τους φθογγολογικούς, τους γραμματικούς και συντακτικούς της κανόνες κλπ. και ύστερα αφού προετοιμάστηκε άρδην έγραψε και παρουσίασε για πρώτη φορά μια κοινή «κανονισμένη Ελληνική γλώσσα» (μια γλώσσα που εμπίπτει σε γλωσσικούς κανόνες), με όλα τα απαραίτητα στοιχεία που χρειάζονταν, ώστε να μπορέσει να καθιερωθεί ως γραπτή και προφορική επίσημη γλώσσα.
Με τον τρόπο αυτό, μόνο ο Ψυχάρης μαζί με το κίνημα του δημοτικισμού κατάφερε ότι οι προγενέστεροι του δεν κατόρθωσαν. Να αντιταχθεί στους υποστηρικτές της καθαρεύουσας και να καθιερώσει την δημοτική ως επίσημη γλώσσα. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι από τις παραμονές κιόλας της επανάστασης του 1821, ο Βηλαράς, ο Καταρτζής, ο Χριστόπουλος κ.α. προσπάθησαν να καθιερώσουν την δημοτική, χωρίς κανένα αποτέλεσμα.
Το ταξίδι του στην Ελλάδα και το έργο του
Το συγγραφικό έργο του Ψυχάρη είναι πλούσιο, καθώς απαρτίζεται από πολλά ποιήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα, μυθιστορήματα και δοκίμια που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με το γλωσσικό ζήτημα της νεοελληνικής γλώσσας. Την καθιέρωση δηλαδή της δημοτικής.
Εκείνο που πραγματικά έκανε γνωστό και ανέδειξε τον Ψυχάρη, ήταν η σπουδαία του μελέτη, την οποία εξέδωσε το 1886 και φέρει τον τίτλο «Δοκίμιο νεοελληνικής ιστορικής γραμματικής». Ένα έργο χωρισμένο σε δύο τόμους και βραβευμένο απ’ το «Institut de France» με το βραβείο «Volney». Ένα εγχειρίδιο που χαρακτηρίζεται για την σημαντικότητα του σε ότι αφορά την σπουδή της Ελληνικής γλώσσας.
Από το ταξίδι που πραγματοποίησε το 1886, στην ελεύθερη, αλλά και την τότε σκλαβωμένη από τους Τούρκους, Ελλάδα, ο Ψυχάρης εμπνεύστηκε μέσα από τις εμπειρίες και τα βιώματα του, το πεζογράφημα «Το ταξίδι μου», το οποίο έγραψε το 1888. Πρόκειται για ένα έργο που αποτέλεσε σταθμό στην μεγάλη προσπάθεια των δημοτικιστών, ώστε να καθιερώσουν την δημοτική. Ένα έργο, το οποίο τυπώθηκε στη Γαλλία, και έχει μεγάλη σημασία εξαιτίας του ότι είναι το πρώτο ελληνικό πεζογράφημα που γράφτηκε βασισμένο σε όλους τους κανόνες της νεοελληνικής γραμματικής. Το εν λόγω έργο, όπως ήταν αναμενόμενο, αποκόμισε πολλές και ιδιαίτερα αρνητικές κριτικές από τους υπερασπιστές της καθαρεύουσας και γενικά των συντηρητικών κύκλων.
Τα έργα του Ψυχάρη
Μετά από το πεζογράφημα «Το ταξίδι μου», ο Ψυχάρης δημοσίευσε μια σειρά από διηγήματα και μυθιστορήματα και 6 τόμους με αναμνήσεις, κριτικές και επιστημονικές μελέτες, κάτω από τον γενικό τίτλο «Ρόδα και μήλα».
Η εργογραφία του Ψυχάρη συνοψίζεται ως εξής:
- Το ταξίδι μου (πεζογράφημα) 1888 (δεύτερος πρόλογος το 1896 και δεύτερη έκδοση το 1905) [1] και (το κείμενο)
- Ζούλια (διήγημα) (1891)
- Το όνειρο του Γιαννίρη (μυθιστόρημα) (1897)
- Ζωή κι αγάπη στη μοναξιά (μυθιστόρημα) (1904)
- Τα Δύο Αδέλφια (μυθιστόρημα) (1910)
- Στον ίσκιο του πλατάνου (διήγημα) (1911)
- Αγνή (μυθιστόρημα) (1913 -η έκδ. του 1930, με προλογικό σημείωμα του Δημήτρη Γληνού)
- Αδελφή Ασελμίνα (μυθιστόρημα) (1919)
- Ρόδα και μήλα (δοκίμια) (1920)
- Δοκίμιο της Ιστορικής Νεοελληνικής Γραμματικής (Essais De Grammaire Historique Neogrecque) μεταφρασμένο στα Γαλλικά] (δοκίμιο) (1886)
- Μεγάλη Ρωμαϊκή Επιστημονική Γραμματική Α΄ Τόμος (1929)
- Μεγάλη Ρωμαϊκή Επιστημονική Γραμματική Β΄ Τόμος (1929)
- Μεγάλη Ρωμαϊκή Επιστημονική Γραμματική Γ΄ Τόμος (1937)
- Μελέτες Νεοελληνικής Φιλολογίας – Etudes De Philologie Neogrecque μεταφρασμένο στα Γαλλικά (δοκίμιο)(1892)
- Δίτομος Τόμος με Μερικές Εργασίες για την Ελληνική Γλώσσα, Φιλολογία και για την Λογοτεχνία (Quelques Travaux De Linguistique),
- De Philologie Et De Litterature Helleniques μεταφρασμένο στα Γαλλικά σε Δύο Τόμους) (δοκίμιο)(1884-1924)
Πιο κάτω ακολουθεί μια ομιλία του Συλλόγου Αργείων Ο ΔΑΝΑΟΣ, από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Φιλολόγων Αργολίδας, κ. Νικόλαου Μπουμπάρη, σε μια προσπάθεια ανάδειξης της συμβολής του Γιάννη Ψυχάρη στη διαμόρφωση της νεοελληνικής γλώσσας.
Πηγές
el.wikipedia
el.wikisource
sarantakos.com
metapedia.org
Αναδημοσίευση www.maxmag.gr
