• Αργυράδες - Κέρκυρας
  • Thursday , Feb 1 , 2018

Πρόσωπα

Κερκυραϊκός ελαιώνας: Από το λαμπάντε στο ελαιόλαδο με ισχυρισμό υγείας

May 22, 2022 4490

Ελιές αιωνόβιες που φτάνουν ακόμα και τα 20 με 25 μέτρα «κληρονομιά» από την Ενετοκρατία που συχνά έχουν καλλωπιστικό χαρακτήρα παρά παραγωγικό, αποτελώντας πια κομμάτι της αισθητικής του τοπίου.

Ο κερκυραϊκός ελαιώνας έχει τη δική του ενδιαφέρουσα ιστορία, κρύβοντας παράλληλα μια ιδιότητα που την γνωρίζουν λίγοι: η κερκυραϊκή λιανοελιά είναι μια από τις ποικιλίες που μπορεί να δώσει τις υψηλότερες πολυφαινόλες παράγοντας ελαιόλαδα υψηλής προστιθέμενης αξίας με ισχυρισμό υγείας.

Και δεν είναι υπερβολή αν λέγαμε ότι τα 4 εκατ. δέντρα του νησιού αποτελούν ένα αναξιοποίητο δυναμικό, έναν πραγματικό γίγαντα που κοιμάται, που πρέπει σιγά - σιγά να "ξυπνήσει" διεκδικώντας τη θέση που του αρμόζει.

 

Η ιστορία του ελαιώνα

Ο κερκυραϊκός ελαιώνας είναι έργο των Ενετών, οι οποίοι εισήγαγαν στο νησί την καλλιέργεια της λιανοελιάς. Η Ενετική γερουσία με διάταγμα του 1623 επέβαλε στους υποτελείς της την υποχρεωτική καλλιέργεια της ελιάς, όπως επισημαίνει η Όλγα Παχή στο "Ιστορικό της δημιουργίας του κερκυραϊκού ελαιώνα".

Στις περιοχές που δεν υπήρχαν ελαιόδεντρα οι κάτοικοι ήταν υποχρεωμένοι να φυτέψουν 8 δέντρα ανά 1.200 μέτρα και επίσης να μπολιάσουν τις αγριελιές για να τις κάνουν παραγωγικές. ΄Οσοι δεν συμμορφωνόντουσαν με το διάταγμα είχαν να αντιμετωπίσουν βαριές ποινές.

Σκοπός των Ενετών ήταν να μεταφέρονται όλες οι ποσότητες ελαιόλαδου εκτός του νησιού και να πωλούνται στο εξωτερικό, κατά κύριο λόγο για να καλύψουν τις ανάγκες φωτισμού.

Τα κέρδη τους ήταν μεγάλα και για το λόγο αυτό απαγόρευαν στους ντόπιους -πάλι με την απειλή αυστηρών ποινών- την ξύλευση των ελαιόδεντρων καθώς και τις εξαγωγές. Στο νησί υπήρχαν τότε οι αγριλιές και οι ήμερες όπως η λιανολιά, η καλοκαιρίδα, η γλυκολιά, η στριψολιά και η χονδρολιά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δέντρα είχαν αφεθεί να φτάσουν σε πολύ μεγάλο ύψος κι αυτό γιατί η συγκομιδή δεν γινόταν με το χέρι, αλλά με δίχτυα. Οι καρποί έπεφταν στο έδαφος και μαζευόντουσαν από εκεί, με αποτέλεσμα το λάδι να έχει μεγάλη οξύτητα και να μην είναι κατάλληλο ως τρόφιμο.

 

Λόγω του φεουδαρχικού χαρακτήρα του συστήματος παραγωγής, ο αγροτικός πληθυσμός ήταν εξαθλιωμένος και κατέφευγε σε εξεγέρσεις.

Το 1773 η διπλή φορολογία που επιβλήθηκε στην παραγωγή, ο φόρος εξαγωγής και η δεκάτη του ελαίου, έφερε σε δεινή οικονομική θέση τους Κερκυραίους καλλιεργητές.

Το τέλος της Βενετοκρατίας βρήκε τους αγρότες του νησιού σε άθλια κατάσταση, με τις καλλιέργειες να βρίσκονται σε τροχιά εγκατάλειψης.

Ένα τεράστιο ζήτημα για το νησί ήταν τα «προστύχια», όπως αναφέρει η κ. Παχή. Τα προστύχια ήταν η προαγορά της σοδειάς του λαδιού από εύπορους ανθρώπους που έβρισκαν τους αγρότες σε μεγάλη ανάγκη και τους έδιναν τη μισή τιμή για να πάρουν τη σοδειά τους. Στη συνέχεια τη μεταπωλούσαν σε διπλάσια τιμή.

Το 1864 έγινε η Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα και άρχιζαν να ψηφίζονται νόμοι για την προστασία των καλλιεργητών, όμως πραγματική τομή υπήρξε ο νόμος του 1894 που ψηφίστηκε χάρη στο βουλευτή Γ. Θεοτόκη και προέβλεπε την απόδοση των φέουδων στους καλλιεργητές.

Μετά την εξέλιξη αυτή η ελαιοκαλλιέργεια γνώρισε πολύ μεγάλη ανάπτυξη στο νησί για να αρχίσει να φθίνει τη δεκαετία του 70 όταν ξεκίνησε η τουριστική ανάπτυξη της Κέρκυρας.

Σήμερα στο νησί υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότερα από 4 εκατ. ελαιόδεντρα, τα περισσότερα από τα οποία μένουν ανεκμετάλλευτα. Η πρώτη συγκομιδή ξεκινάει το Νοέμβριο με το χέρι.

Ακολουθεί η δεύτερη συγκόμιδη που γίνεται με δίχτυα, με τον καρπό να πέφτει από τον αέρα και τη βροχή, δίνοντας παραγωγή χαμηλότερης ποιότητας με υψηλές οξύτητες.

Όπως είπε στο agro24.gr ο ελαιοπαραγωγός Θόδωρος Μπούκας «τα δέντρα στο νησί είναι τεράστια, πολλά φτάνουν ακόμα και τα 25 μέτρα. Η καλλιέργεια –όπου γίνεται- είναι με το παλιό σύστημα, δηλαδή στήνονται τα δίχτυα και μαζεύουν ό,τι πέσει.

Ελιές μαζεύονται μέχρι τον Ιούνιο. Το κερκυραϊκό ελαιόλαδο δεν φημίζεται για κάτι λόγω του τρόπου συλλογής. Στο νησί οι κλήροι είναι μικροί και πολλές φορές διάσπαρτοι κι αυτό δυσκολεύει όσους θέλουν να ασχοληθούν με το ελαιόλαδο.

Πάντως παρά το γεγονός ότι οι γηραιότεροι έχουν εγκαταλείψει τα δέντρα, με τη μαζική εγκατάλειψη να ξεκινάει τη δεκαετία του 70 λόγω της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, υπάρχει μια μερίδα νεότερων παραγωγών που θέλουν να ασχοληθούν με την ελαιοκαλλιέργεια και βλέπουμε ότι προσπαθούν να «κατεβάσουν» τα δέντρα για να είναι πιο εύκολη η συγκομιδή».

Το γλωσσάρι του κερκυραϊκού ελαιώνα

Στη σελίδα corfu-museum.gr ο ‎Γιάννης Καλαϊτζόγλου‎ παραθέτει ένα κερκυραϊκό γλωσσάρι που σχετίζεται με τα ελαιόδεντρα και τις ελιές του νησιού.

Ο Εκτιμητής. Ήταν αυτός που είχε την ικανότητα να υπολογίζει την ποσότητα του καρπού με το μάτι.

Το Μουτζρύρι. Ήταν το μέτρο της ποσότητας του καρπού που υπήρχε πάνω στο δένδρο.

Το Πάκτο. Ήταν το νοικίασμα του καρπού από το ιδιοκτήτη σε άλλον αγρότη.

Ο Πακτονάρης ή και σέμπρος. Ήταν αυτός που νοίκιαζε τον καρπό από τον ιδιοκτήτη.

Το Καρατέλο. Ήταν το βαρέλι που έβαζαν το λαδί και το μετέφεραν για πώληση.

Το Καρτούτσο. Ήταν το μέτρο μέτρησης του ελαιολάδου.

Το Καρτεζί. Ηταν το ένα τέταρτο του καρτούτσου.

Η Πήλα. Ήταν η πέτρινη μεγάλη δεξαμενή μέσα στο σπίτι που αποθήκευαν το λαδί.

Το Μπουλούκι. Ήταν οι γυναίκες που με αμοιβή λίγο λάδι, μάζευαν τον καρπό από την γη.

Ο Μπουλουκάρης. 'Ηταν αυτός που εύρισκε τις γυναίκες, άδειαζε τα κοφίνακια τους με τις ελιές στα σακούλια και γενικά επέβλεπε την εργασία τους.

Η Μπουκουβάλα. Ήταν μια γωνία φρέσκο ψωμί που το γέμιζαν με λάδι βάζοντας το κάτω από την βρύση του ελαιοδιαχωριστήρα.

Το Λουτρουβειό. Ήταν το ελαιοτριβείο.

Τα Λιθάρια. Τα πιθάρια. Οι στρόγγυλες μεγάλες πέτρες που άλεθαν τις ελιές.

Τα Γιόστα. Ήταν το προϊόν που έμενε μετά το ζήψιμο του λαδιού .Τα μετέφεραν στην ελαιουργία για συνέχιση της εξαγωγής ελαιολάδου.

Τα Γιόφυλλα . Ήταν τα φύλλα της ελιάς που τα χρησιμοποιούσαν (τα πετούσαν ) στο χωράφι για λίπασμα.

Η Σφυρίδα. 'Ηταν τα στρογγυλά ελαιοπανα από κάναβη που έβαζαν μέσα τον πεπιεσμένο καρπό και στην συνέχεα τα έβαζαν στο πιεστήριο του ελαιοτριβείου.

Η Λίσα. Ήταν είδος μακρόστενου κάρου που μεταφέροντα τα σακιά με τις ελιές στο ελαιοτριβείο και τα βαρέλια (καρατέλα) με το λάδι για πώληση.

Η Κουφάλα. Ήταν η μεγάλη τρύπα στην βάση του ελαιόδεντρου. Πολλές φορές έμπαιναν μέσα για να προφυλαχτούν από την βροχή.

 

Πηγές: "Το ιστορικό της δημιουργίας του κερκυραϊκού ελαιώνα και ο τρόπος εκμετάλλευσής του ως τις αρχές του 20ου αιώνα" - Όλγα Παχή

Κερκυραϊκός Ελαιώνας, του Γιάννη Καλαϊτζόγλου

Φωτογραφίες: Θόδωρος Μπούκας, corfusecret.gr

ΠΗΓΗ: agro24.gr

Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Illusion Hair Studio

Boschetto (Άγιος Γεώργιος Αργυράδων)

MAMA 'S MARKET

Corfu Office Systems

PRANZO CHANIOTI

 

Καφέσας ψαροταβέρνα

Cosy finger food bar

Lord Travel Group

Blue sea hotel

Ιονική

 

Calendar

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Argyrades - News

argyrades.gr

Σελίδες για τη ζωή, την ιστορία, τον πολιτισμό, στην Κέρκυρα. Με κριτική ματιά στην επικαιρότητα.

drepani.gr

Μια από τις ονομασίες με τις οποίες ήταν γνωστή η Κέρκυρα στην αρχαιότητα ήταν και η Δρεπάνη. Όνομα που χρησιμοποιήθηκε λόγω του σχήματός της. Η Δρεπάνη ταυτίζεται με το όπλο με το οποίο ο Κρόνος σκότωσε τον πατέρα του τον Ουρανό.

logo

© 2018 Your Company. All Rights Reserved. Designed By Your Company

Search