• Αργυράδες - Κέρκυρας
  • Thursday , Feb 1 , 2018

Πρόσωπα

Μίλτος Σαχτούρης: Γεννήθηκε σαν σήμερα 29 Ιουλίου 1919 - ΒΙΝΤΕΟ

July 29, 2022 444

 

Σημαντικός νεοέλληνας ποιητής. Εντάσσεται στην πρώτη μεταπολεμική γενιά, που διαδέχθηκε τους νεωτερικούς ποιητές του μεσοπολέμου.

Με καταγωγή από την Ύδρα, γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου του 1919 στην Αθήνα και ήταν δισέγγονος του ναυάρχου του '21 καπετάν Γιώργη Σαχτούρη. Το 1937 εγγράφηκε με προτροπή του πατέρα του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά μετά το θάνατό του την εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί ψυχή τε και σώματι στην ποίηση. Δεν άσκησε ποτέ του κανένα βιοποριστικό επάγγελμα και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που δεν απόκτησε οικογένεια. Οι γονείς δίσταζαν να δώσουν το χέρι της κόρης τους στον γαμπρό Μιλτιάδη Σαχτούρη. «Όχι, γιατί ποιητής δεν είναι επάγγελμα» του έλεγαν και του έκλειναν την πόρτα.

 

Το 1943 γνωρίστηκε με τον Nίκο Eγγονόπουλο, μια συνάντηση που στάθηκε καθοριστική για τον ποιητή Σαχτούρη. Τον επόμενο χρόνο εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με ποίημά του στο περιοδικό «Τα Νέα Γράμματα». Στη συνέχεια συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Τα Νέα Ελληνικά», «Τραμ», «Το Δέντρο», «Η Λέξη» και «Νέα Εστία».

Το έργο του καθαρά ποιητικό και έχει κυκλοφορήσει στις συλλογές: «Οι Λησμονημένοι» (1945), «Παραλογαίς» (1948), «Με το πρόσωπο στον τοίχο» (1952), «Όταν σας μιλώ» (1956), «Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο» (1958), «Ο περίπατος» (1960), «Τα στίγματα» (1962), «Σφραγίδα ή όγδοη Σελήνη» (1964), «Το σκεύος» (1971), «Ποιήματα 1945-1971», «Χρωμοτραύματα» (1980), «Εκτοπλάσματα» (1986), «Καταβύθιση» (1990), «Εκτοτε» (1996) και «Ανάποδα γύρισαν τα ρολόγια» (1998).

Τιμήθηκε με τρία βραβεία: Το 1956 με το Α' Βραβείο του διαγωνισμού «Νέοι Ευρωπαίοι Ποιητές» της RAI για τη συλλογή του «Όταν σας μιλώ», το 1962 με το Β' Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Τα Στίγματα» και το 1987 με το Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Εκτοπλάσματα».

Ο Σαχτούρης είναι ποιητής του κλειστού χώρου, αντιηρωικός, εκφραστής και απολογητής της κατακερματισμένης και καθημαγμένης ανθρώπινης ύπαρξης. Απορρίπτει την παραδοσιακή γραφή και στρέφεται στον συμβολισμό και τον υπερρεαλισμό. Διαφοροποιείται από τους σύγχρονους ομοτέχνους του, επειδή οικοδομεί το έργο του με εφιαλτικές εικόνες και σύμβολα, που πλησιάζουν περισσότερο τον εξπρεσιονισμό.

Υπερτονίζει το παράλογο, ενώ από τον Υπερρεαλισμό από τον οποίον ξεκίνησε, κρατά τη φαντασία και την παραίσθηση, όχι όμως και τη συνειρμική εκφορά του λόγου. Είναι ποιητής του ατομικού άγχους, αλλά μέσα στο έργο του είναι διάσπαρτος ο απόηχος του άγχους μιας ολόκληρης εποχής. Κι όμως, η ποίησή του δεν είναι απαισιόδοξη. Ο δημιουργός της ομολογεί «Πάντα θα 'χουμε ανάγκη από ουρανό».

Έργα του έχουν μεταφραστεί στη γαλλική, αγγλική, ιταλική, γερμανική, πολωνική και βουλγαρική. Ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από τους Μάνο Χατζιδάκι, Αργύρη Κουνάδη, Γιάννη Σπανό, Κυριάκο Σφέτσα και Νίκο Ξυδάκη.

Ο Μίλτος Σαχτούρης έφυγε από τη ζωή στις 29 Μαρτίου του 2005.

Τὸ κεφάλι τοῦ ποιητῆ
– Ἔκοψα τὸ κεφάλι μου
τό ῾βαλα σ᾿ ἕνα πιάτο
καὶ τὸ πῆγα στὸ γιατρό μου
– Δὲν ἔχει τίποτε, μοῦ εἶπε,
εἶναι ἁπλῶς πυρακτωμένο
ρίξε το μέσα στὸ ποτάμι καὶ θὰ ἰδοῦμε
– τό ῾ριξα στὸ ποτάμι μαζὶ μὲ τοὺς βατράχους
τότε εἶναι ποὺ χάλασε τὸν κόσμο
ἄρχισε κάτι παράξενα τραγούδια
νὰ τρίζει φοβερὰ καὶ νὰ οὐρλιάζει
τὸ πῆρα καὶ τὸ φόρεσα πάλι στὸ λαιμό μου
γύριζα ἔξαλλος τοὺς δρόμους
– μὲ πράσινο ἑξαγωνομετρικὸ κεφάλι ποιητῆ

«Το σκεύος» (1971)

Η ποίηση είναι για τον Σαχτούρη μια υπόθεση δύσκολη, τυραννική, στιγμή προσωπικού μαρτυρίου και αλλοφροσύνης, αρρώστια και λύτρωση μαζί.

«Ο ποιητής είναι άχρηστος. Είναι είδος πολυτελείας. Βοηθάει ορισμένους μόνο ευαίσθητους ανθρώπους να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που έχει αυτή η
ζωή(..) εγώ ήμουν ανέκαθεν τρελός, επαναστατημένος. Το πλήρωσα ακριβά
αυτό, αλλά δεν μετάνιωσα ποτέ
»1

 

Τα θέματά του είναι εμπνευσμένα από την καθημερινή ζωή, αλλά και από τα δύσκολα χρόνια του Εμφυλίου και της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Ο φανταστικός κόσμος μέσα στον οποίο κινείται η ποίησή του, έχει ως υπόστρωμα τον ταραγμένο κόσμο της εφιαλτικής εποχής του.

Η πληγωμένη άνοιξη
Η πληγωμένη Άνοιξη τεντώνει τα λουλούδια της
οι βραδινές καμπάνες την κραυγή τους
κι η κάτασπρη κοπέλα μέσα στα γαρίφαλα
συνάζει στάλα στάλα το αίμα
απ’ όλες τις σημαίες που πονέσανε
από τα κυπαρίσσια που σφαχτήκαν
για να χτιστεί ένα πύργος κατακόκκινος
μ’ ένα ρολόι και δυο μαύρους δείχτες (…)

[Παραλογαίς, 1948]

 

Στην ποίησή του διακρίνουμε επιδράσεις κυρίως από τον υπερρεαλισμό, τον εξπρεσιονισμό και τον υπαρξισμό.

Ο Μ. Σαχτούρης ανήκει στους νεοϋπερρεαλιστές, δηλ. σε όσους ποιητές αναζητούν με επαναστατικά μέσα την ανανέωση της ποίησης. Από τον υπερρεαλισμό κρατά την τολμηρή φαντασία και την παραίσθηση, αποκτώντας μια καθαρά προσωπική φωνή. Δήλωνε ο ίδιος:

«Το έχω τονίσει επανειλημμένα, ο υπερρεαλισμός έδρασε πάνω μου σαν καταλύτης. Με λευτέρωσε στην ποίηση και στη ζωή, αλλά δεν μπορώ να πω ότι η ποίησή μου είναι υπερρεαλιστική. Η ποίησή μου είναι ιδιότυπα δραματική και λυρική».

(περιοδικό Τέταρτο, Μάρτιος 1987)

Το 1943 γνωρίστηκε με τον Νίκο Εγγονόπουλο, μια συνάντηση που στάθηκε καθοριστική για τον ποιητή. Τα εικαστικά στοιχεία στην ποίησή του είναι κυρίαρχα.

«Η ζωγραφική με βοήθησε πολύ στην ποίησή μου. Ορισμένα ποιήματα μου βγήκαν από οράματα ζωγράφων που είχα δει, και από εικόνες εν γένει. Αλλά αγαπώ και τη ζωγραφική σαν ζωγραφική. Αν δεν ήμουν ποιητής, θα ήθελα να είμαι ζωγράφος. Αυτά που ζωγραφίζω εγώ είναι ποιήματα, δεν είναι ζωγραφιές(…) Πολλές πικρίες ξεπέρασα με την εκτόνωση που κάνω γράφοντας αυτά τα ποιήματα».

(Τέταρτο, Μάρτιος 1987)

Η χρωματολογία του λειτουργεί στο κλίμα του πολέμου, της κατοχής και του εμφυλίου. Αυτή η ποικιλία και η κινούμενη χρωματική «άμμος» αποδίδει την ασταθή και δύσκολη εποχή, το ματωμένο διάλογο του ποιητή στον αγώνα του για δικαίωση!

Ο ελεγκτής
Ένας μπαξές γεμάτος αίμα
είν’ ο ουρανός
και λίγο χιόνι
έσφιξα τα σκοινιά μου
πρέπει και πάλι να ελέγξω
τ’ αστέρια
εγώ
κληρονόμος πουλιών
πρέπει
έστω και με σπασμένα φτερά
να πετάω.

(Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο, 1958)

Η αγρυπνία
Ὅλοι κοιμοῦνται
κι ἐγὼ ξαγρυπνῶ
περνῶ σὲ χρυσὴ κλωστή
ἀσημένια φεγγάρια
καὶ περιμένω νὰ ξημερώσει
γιὰ νὰ γεννηθεῖ
ἕνας νέος ἄνθρωπος
μέσ᾿ στὴν καρδιά μου
τὴν παγωμένη
ἀπὸ ἄγρια φαντάσματα
καὶ τόση μαύρη πίκρα.

(«Ανάποδα γύρισαν τα ρολόγια», 1998).

Άλλα ιδιαίτερα στοιχεία στην ποίησή του είναι η κατάργηση των φυσικών ορίων, της λογικής και μια προσπάθεια εξορκισμού του θανάτου. Αυτό δίνεται μέσα από την εικονοποιία του, η οποία είναι γεμάτη από παραμορφωμένους χαρακτήρες, περίεργα ονειρώδη πλάσματα
και άλλες φρικώδεις καταστάσεις.

Εικόνες
Φοβερή ιστορία
η μανία
του βοριά
πάνω στο παράθυρο
σταύρωσε
μια παιδούλα

Ένα φύλλο έπεσε
από το δέντρο
το βράδυ
κι άρχισε
να πηδάει
πάνω στο χώμα
ουρλιάζοντας

(Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο, 1958)

Από τον εξπρεσιονισμό δανείζεται τον ελεύθερο στίχο, την εκτεταμένη χρήση της μεταφοράς και της εικόνας, την απεικόνιση του κόσμου, όπως την συνέλαβε με τη φαντασία και τα προσωπικά βιώματά του. Αντλεί την έμπνευσή του, όπως όλοι οι εξπρεσιονιστές, από το θέμα του πόλεμου και την απόγνωση του ανθρώπου από τις μηχανές.

Κυριακή
Κύματα Κυριακής τα μάτια μου
κύματα μοναξιάς τα χέρια μου
τρίζουν από ύπνο αθώο
τα δόντια μέσα στην καρδιά μου
το πεθαμένο το παιδί
δεν ξενιτεύεται
πάει κρατώντας ένα
κόκκινο σκυλάκι
μέσα στο μαντίλι
τέρατα περπατούν
ανάποδα στα όνειρα (…)

(Σφραγίδα ή η όγδοη σελήνη, 1964)

Ο πυρετός της χαράς
Ηλεχτρικές κουρτίνες σ’ άλλη εποχή
ηλεχτρικοί πολυέλαιοι
δυο πρωινά παράθυρα
δυο μάτια φωτισμένα
η σκιά τ’ ανθρώπου διαβαίνει
μέρα να ’ναι για νύχτα
κι η φωνή: Μην τρέχεις μη φεύγεις
σ’ αγαπώ
La voix du rêve

(Η Λησμονημένη, 1945)

Επίσης, έχει επηρεαστεί από το δημοτικό τραγούδι, μορφικά και στιχουργικά, από τη θρησκεία, με πρόσωπα ιδωμένα από το ειδικό ποιητικό του φίλτρο και από λαϊκούς μύθους.
Όταν σας μιλώ
Φεγγάρι πεθαμένο μου
γιὰ ξαναβγὲς καὶ πάλι
θέλω νὰ δῶ τὸ αἷμα σου
δὲν ἔκαιγες λυχνάρι
φώτιζες
τὸ φοβισμένο πρόσωπο
θέλω νὰ δῶ
τὸ φοβισμένο πρόσωπο
τώρα
πάλι καὶ πάλι….

(Η Λησμονημένη, 1945)

Τα αδέρφια μου
Τ᾿ ἀδέρφια μου ποὺ χάθηκαν ἐδῶ κάτω στὸν κόσμο
εἶναι τ᾿ ἀστέρια ποὺ τώρα ἀνάβουν ἕνα ἕνα στὸν οὐρανό
καὶ νὰ ὁ μεγαλύτερος
μὲ μιὰ ἀνοιξιάτικη μαύρη γραβάτα
ποὺ χάθηκε μέσα σὲ σπηλιὲς θεόστραβες
καθὼς κυλοῦσε παίζοντας
πάνω σὲ ἀνεμῶνες κόκκινες
γλίστρησε
μέσ᾿ τοῦ θηρίου τ᾿ ἄγριου τὸ ματωμένο στόμα (…)

(Παραλογαίς, 1948)

Αντλεί από τον υπαρξισμό την αγωνία για τη ζωή και τη θέση του ποιητή σε
έναν κόσμο εφιαλτικό. Με την ποίησή του αναζητά την αλήθεια, την αυθεντική ζωή, την απελευθέρωση από «πάθη και παθήματα», δίνοντας την εντύπωση ότι ως κλόουν «μετεωρίζει και μετεωρίζεται» αναζητώντας το νόημα της ύπαρξης.

Όπως τονίζει η Ν. Αναγνωστάκη, ο Σαχτούρης, αν και μοναχικό άτομο, είχε
αναπτυγμένη κοινωνική συνείδηση η οποία δεν εκφράζεται κραυγαλέα, αλλά τόσο «με υποβλητική σεμνότητα» όσο και με «οξύ και διαβρωτικό πόνο». Στον κλειστό κόσμο του ποιητή υπήρχε πάντα ένα «ευαίσθητο αυτί», που αφουγκραζόταν, αλλά και ένα «άγρυπνο μάτι», που έβλεπε ό,τι συνέβαινε στην κοινωνία2.

Υιοθετεί μία ρεαλιστική απεικόνιση της καθημερινής πραγματικότητας. Παραμένει αντιηρωικός ποιητής, εκφραστής και απολογητής της κατακερματισμένης ύπαρξης.

Κοιτάμε με τα δόντια
Δε φταίει το φεγγάρι για την πίκρα μας
καθώς στριφογυρνάει δαιμονισμένα
μέσα στο φωσφόρο
σκορπώντας δεξιά κι αριστερά τα κόκαλά του
καθώς και μεις στριφογυρνούμε στο σκοτάδι μας
σκορπώντας δεξιά κι αριστερά τα κόκαλά μας
δε φταίει το φεγγάρι για τους λεμονανθούς
δε φταίει το φεγγάρι για τα χελιδόνια
δε φταίει το φεγγάρι για την Άνοιξη και τους σταυρούς
δε φταίει αν πάνω στα μάτια μας φύτρωσαν δόντια

(Σφραγίδα ή η όγδοη σελήνη – 1964)

Υπάρχουν, ωστόσο, και λίγες στιγμές στο έργο του Σαχτούρη, που ο ποιητής
δεσμεύεται να καταγράψει τη φωτεινή πλευρά της πραγματικότητας, αυτή που αντιπροσωπεύει την ομορφιά, το φως και τον έρωτα. Το ποιητικό εγώ γίνεται τότε εξωστρεφές και εξοικειώνεται με τον κοινωνικό του ρόλο.

«Τα ποιήματά μου δεν είναι απαισιόδοξα. Απεναντίας, είναι σαν τα ξόρκια.
Ξορκίζουν το κακό. Μοιάζουν με μάσκες αφρικάνικες. Με μάσκες ζώων και προγόνων, για να ξορκιστεί ο θάνατος. Όπως συμβαίνει απαράλλαχτα και με τις μάσκες των ιθαγενών
»3

Οι απομείναντες
– Ὅμως ὑπάρχουν ἀκόμα
λίγοι ἄνθρωποι
ποὺ δὲν εἶναι κόλαση ἡ ζωή τους

– ὑπάρχει τὸ μικρὸ πουλὶ ὁ κιτρινολαίμης
ἡ Fraülein Ramser
καὶ πάντοτε τοῦ ἥλιου οἱ ἀπομείναντες
οἱ ἐρωτευμένοι μὲ ἥλιο ἢ μὲ φεγγάρι

ε ψάξε καλά
βρές τους, Ποιητή!
κατάγραψέ τους προσεχτικά
γιατί ὅσο πᾶν καὶ λιγοστεύουν
λιγοστεύουν

(Χρωμοτραύματα, 1980)

Και αλλού, η παιδική ψυχή που είναι αγνή και ανόθευτη, προσφέρει τα υλικά αγαθά για ένα άλλο κόσμο!

Το Ψωμί
Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα ζεστό ψωμί,
είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό,
ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι
έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω,
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος
κι αυτή μ’ ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε
κομμάτια γνήσιο ουρανό
κι όλοι τώρα τρέχαν σ’ αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί,
όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ουρανό!
Ας μην το κρύβουμε.
Διψάμε για ουρανό.

(Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο, 1958).

1.Στάθης Τσαγκαρουσιάνος, 21.3.2014
2.Οι δύσκολοι καιροί μέσα από την ποίηση του Μ. Σαχτούρη, σελ.21-43
3.Γ. Δάλλας, «Ο ποιητής Μ. Σαχτούρης » 

Εργογραφία

Ποιήματα 1945 - 1971 («Κέδρος»)

Ποιήματα 1980 - 1998 («Κέδρος»)

Δισκογραφία

O Mίλτος Σαχτούρης διαβάζει Σαχτούρη (Διόνυσος 1977)

ΠΟΛΥΜΕΣΑ

 Περισκόπιο (ΕΤ1) - Ο Ποιητής Μίλτος Σαχτούρης

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ

Εκτοπλάσματα

Ησυχάστε

Ο Μότσαρτ

Ο Νεκρός τις Γιορτές

Ο Στρατιώτης - Ποιητής

Ο Τρελός Λαγός

Το Επεισόδιο

Το Πρωί και το Βράδυ

Στοιχεία από το sansimera & Στέλλα Σπαχή: Αντιτετράδια, τ. 123

Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Illusion Hair Studio

Boschetto (Άγιος Γεώργιος Αργυράδων)

MAMA 'S MARKET

Corfu Office Systems

PRANZO CHANIOTI

 

Καφέσας ψαροταβέρνα

Cosy finger food bar

Lord Travel Group

Blue sea hotel

Ιονική

 

Calendar

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Argyrades - News

argyrades.gr

Σελίδες για τη ζωή, την ιστορία, τον πολιτισμό, στην Κέρκυρα. Με κριτική ματιά στην επικαιρότητα.

drepani.gr

Μια από τις ονομασίες με τις οποίες ήταν γνωστή η Κέρκυρα στην αρχαιότητα ήταν και η Δρεπάνη. Όνομα που χρησιμοποιήθηκε λόγω του σχήματός της. Η Δρεπάνη ταυτίζεται με το όπλο με το οποίο ο Κρόνος σκότωσε τον πατέρα του τον Ουρανό.

logo

© 2018 Your Company. All Rights Reserved. Designed By Your Company

Search