«Εγώ ποτέ δεν θα γίνω πολιτικός. Είμαι επαναστάτης, γιατί δεν υπάρχει αληθινός ποιητής που να μην είναι επαναστάτης».
Φ. Γκ. Λόρκα
Ήταν ξημερώματα 19ης Αυγούστου του 1936, όταν ο μεγάλος Ισπανός ποιητής, ζωγράφος και θεατρικός σκηνοθέτης Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, δολοφονήθηκε από παραστρατιωτικούς οπαδούς του Φράνκο στο Βίθναρ της Ισπανίας.
Στο αθάνατο έργο του, όρθωσε το ανάστημά του σε κάθε μορφή αδικία, και τα ποιήματα του μελοποιήθηκαν και τραγουδήθηκαν σε δεκάδες χώρες του κόσμου.
Ήταν 38 ετών και η χώρα του βίωνε τις πρώτες μέρες του Εμφυλίου Πολέμου, που κράτησε ως το 1939. Έργα του, όπως το Σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα, Γέρμα και Ματωμένος Γάμος έχουν κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση κι έχουν ανέβει επανειλημμένα και στη χώρα μας. Το μείζον ποιητικό του έργο Ρομανθέρο Χιτάνο (Ρομανσέρο Γκιτάνο, όπως είναι γνωστό στα ελληνικά) έχει μεταφρασθεί (εν μέρει) από τον Οδυσσέα Ελύτη και έχει μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ο τάφος του Λόρκα δεν βρέθηκε ποτέ και αποτελεί ένα μυστήριο μέχρι σήμερα. Πολλοί ερευνητές υποθέτουν ότι πρέπει να είναι θαμμένος στον τόπο της εκτέλεσής του στα περίχωρα της Γρανάδας. Οι μέχρι τώρα ανασκαφές δεν έχουν αποδώσει. Στα τέλη του 2008 ο γνωστός Ισπανός δικαστής Μπαλτάθαρ Γκαρθόν άνοιξε το φάκελο Λόρκα και προχώρησε στις αναγκαίες ανακριτικές πράξεις για τη διαλεύκανση της δολοφονίας του.
Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο Λόρκα γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου του 1898 στην Ανδαλουσία.Σχετικά γρήγορα εγκατέλειψε τις σπουδές του στη νομική για να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία, τη μουσική και τη ζωγραφική. Το 1919, εγκαταστάθηκε στη Φοιτητική Κατοικία του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης, που τότε λειτουργούσε ως ανοιχτό πανεπιστήμιο, πολιτιστικό κέντρο. Εκεί συνάντησε τον Σαλβαδόρ Νταλί, τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ, τον ποιητή Ραφαέλ Αλμπέρτι και τον Χιμένεθ. Την ίδια περίοδο συνέθεσε τα πρώτα του ποιήματα που κυκλοφόρησαν το 1921, με τίτλο Βιβλίο Ποιημάτων. Λίγο νωρίτερα, το 1918, είχε δημοσιεύσει το έργο Εντυπώσεις & Τοπία περιδιαβαίνοντας την Καστίλη.
Το 1922, συνεργάστηκε με τον συνθέτη Μανουέλ ντε Φάγια στο Φεστιβάλ Λαϊκής Μουσικής, στη Γρανάδα. Στις παραδόσεις της λαϊκής και τσιγγάνικης μουσικής, πίστευε πως βρίσκει τη βάση των ποιητικών και πνευματικών του ενορμήσεων. Δημιούργημα του, εκείνη την εποχή, ήταν το Ποίημα Του Κάντε Χόντο, λαϊκό τραγούδι της Ανδαλουσίας, που τραγουδιέται από τσιγγάνους με συνοδεία κιθάρας και λίγο αργότερα, το 1924, ξεκίνησε να γράφει το Ρομανθέρο Χιτάνο, έργο που ολοκλήρωσε τελικά το 1927, σύνθεση 18 ποιημάτων με σταθερή στιχουργική μορφή, έκφραση μιας από τις αρχαιότερες μορφές ισπανικής ποίησης. Την ίδια περίοδο συνέθεσε και την Ωδή Στον Σαλβαντόρ Νταλί ενώ παράλληλα έγραψε το θεατρικό έργο Μαριάνα Πινέδα, που πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βαρκελώνη, την ίδια χρονιά, σε σκηνογραφία Νταλί, σημειώνοντας επιτυχία.
Με την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας, οργάνωσε μία θεατρική ομάδα υπό την ονομασία La Barroca, η οποία με τη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας, έδωσε παραστάσεις κλασσικών έργων σε χώρους εργατών κι αγροτικές περιοχές. Το 1936 υποδέχθηκε τον Αλμπέρτι, καθώς επέστρεψε από τη Μόσχα. Συνέταξε μια διακήρυξη συγγραφέων κατά του φασισμού κι ξεκίνησε να γράφει μια σειρά θεατρικών σκηνών με μορφή επιθεώρησης, ωστόσο τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος.
Ο Λόρκα σκοτώθηκε μετά από εντολή του Φράνκο
Στο φως έρχεται για πρώτη φορά έγγραφο που αποδεικνύει ότι ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα δολοφονήθηκε με επίσημη εντολή από το καθεστώς της ισπανικής χούντας, έναν μόλις μήνα μετά το ξέσπασμα του ισπανικού εμφυλίου το καλοκαίρι του 1936.
Το έγγραφο, που συντάχθηκε το 1965 στα κεντρικά της αστυνομικής διεύθυνσης της Γρανάδας, επί δικτατορίας του Φράνκο, παρουσίασε κατ' αποκλειστικότητα το δίκτυο Σερ.
Έρχεται να ρίξει φως στο μυστήριο που κάλυπτε τις ακριβείς συνθήκες θανάτου του ποιητή, όπως και την τύχη της σορού του, όπως αναφέρουν Τα Νέα.
Σύμφωνα με το έγγραφο, ο Λόρκα δολοφονήθηκε μαζί με ένα ακόμη άτομο μετά τη σύλληψή του σε φιλικό σπίτι όπου κρυβόταν και μεταφέρθηκε με αυτοκίνητο στο Βιθνάρ, περιοχή βόρεια της Γρανάδας, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται η ακριβής τοποθεσία ταφής.
Η αθάνατη ποίηση του Λόρκα κεντήθηκε στον καμβά του έρωτα, των ανθρώπινων πόθων, των παραδόσεων, της τρυφερότητας, τον καυτηριασμό της κοινωνικής αδικίας.
Το έργο του ποιητή το γνωρίσαμε από τα χρόνια της Απριλιανής δικτατορίας όταν ο Γιάννης Γλέζος μελοποιεί στίχους του που είχε αποδώσει στα ελληνικά ο Λευτέρης Παπαδόπουλος με αποτέλεσμα τον καταπληκτικό δίσκο «12 τραγούδια του Λόρκα», που περιλαμβάνει τραγούδια όπως «Το τραγούδι του καβαλάρη», «Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαριά», «Κόρντοβα» κ.ά.
Ο ίδιος συνθέτης μελοποιεί το 1974 ένα ακόμη έργο του Λόρκα, το «Αντόνιο Τόρες Χερέδια», με ερμηνεύτρια την Μαρία Δημητριάδη («Η μέρα γέρνει αργόπρεπα», «Τα μαχαίρια» κ.ά.).
Μετά από την δικτατορία κυκλοφορεί και το «Romancero Gitano», ένα δισκογραφικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη σε στίχους του Φ. Λόρκα με τον Οδυσσέα Ελύτη να αποδίδει ελεύθερα επτά ποιήματα του Ισπανού ποιητή για να γίνουν τραγούδια. «Του ανέμου και της παινεμένης», «Η καλόγρια η τσιγγάνα», «Η κυρά παντέρμη», «Ο Αντόνιο Τόρες Χερέδια στο δρόμο της Σεβίλιας», «Ο θάνατος του Αντόνιο Τόρες Χερέδια», «Του πικραμένου», «Χαμός από αγάπη». Ένας δίσκος που τον ακούσαμε αρχικά το 1975 με την φωνή της Μαρίας Φαραντούρη και το 1978 με την Αρλέτα. Αρκετά αργότερα, το 1986, ο Μ. Θεοδωράκης μελοποιεί το «Σαντιάγκο» σε ποίηση Λόρκα.
Στο παρακάτω βίντεο ένα αφιέρωμα του Χρήστου Αβραμίδη στον Φ. Λόρκα, με περισσότερες πληροφορίες για το έργο και την ζωή του.
