παιδί της καταιγίδας.
Σκαρφάλωσα στους ουρανούς
να κλέψω απ' άγιους και θεούς
το φως της ηλιαχτίδας.
("Της Φωτιάς ο γιος", Πάνος Τζαβέλας)
Συμπληρώνονται 14 χρόνια απ’ την ημέρα που έχασε την μάχη με την επάρατη νόσο ένας μεγάλος καλλιτέχνης και κομμουνιστής. Ο Πάνος Τζαβέλας.
Για όλη την διαδρομή αυτού του μεγάλου επαναστάτη που από τα 18 του χρόνια βρέθηκε αντάρτης του ΕΛΑΣ, μετέπειτα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας και αργότερα δεσμώτης της χούντας, του καλλιτέχνη που σημάδεψε με τα τραγούδια του τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, ακούστε το μεγάλο αφιέρωμα που έγινε από τον διαδικτυακό μας ραδιοσταθμό και το οποίο επιμελήθηκε και παρουσιάζει η Σ.
Αναφέρεται αναλυτικά για τον μεγάλο αυτόν κομμουνιστή και καλλιτέχνη, που με το όπλο και την κιθάρα του πολέμησε τον ξένο κατακτητή, τους ντόπιους δοσίλογους και ταγματασφαλίτες, τον μοναρχοφασιστικό στρατό και την Απριλιανή δικτατορία.
Αγώνες που τους πλήρωσε όμως χιλιάδες άλλοι κομμουνιστές και αντιφασίστες με κακουχίες, φυλακές, εξορίες και βασανιστήρια.
Δείτε κι αυτό:
Πάνος Τσαβέλλας γεννήθηκε το 1925 στην Κοζάνη και από 15 χρόνων, μαθητής ακόμα, οργανώνεται στους παράνομους μηχανισμούς της Αριστεράς. Δηλώνει εθελοντής «δεύτερης γραμμής» και φτάνει έως την Κορυτσά μετά την κατάληψη της από τον ελληνικό στρατό.
Μετά την κατάρρευση της επιστρέφει στην Κοζάνη, όπου οργανώνεται στην ΕΠΟΝ. Το 1945 συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε έναν χρόνο φυλάκιση και μεταφέρεται στις φυλακές Κοζάνης.
Αργότερα εντάσσεται στον ΕΛΑΣ. Σε μία αποστολή το 1947 έπεσε σε ενέδρα του Εθνικού Στρατού και τραυματίστηκε βαριά. Τον καταδίκασαν δις σε θάνατο σε μια δίκη παρωδία και, ενώ τελικά δεν εκτελέστηκε και πέρασε από ψυχολογικά βασανιστήρια, στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε του έκοψαν το πόδι. Από εκεί τον μετέφεραν στις φυλακές της Κεφαλλονιάς το 1949 και στη συνέχεια μαρτύρησε σε διάφορες φυλακές συνολικά για 20 χρόνια περίπου.
Ο Πάνος λάτρευε από μικρός τη μουσική και ακόμα και μέσα στη φυλακή, με ό,τι εργαλεία και αντικείμενα βρήκε, κατασκεύασε μια κιθάρα για να παίζει.
Το 1958 αρρώστησε βαριά και τον πέταξαν έξω από τη φυλακή, σε ένα νοσοκομείο, και από εκεί, με τη βοήθεια του ΚΚΕ, νοσηλεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση επί τρία χρόνια, όπου του δόθηκε η ευκαιρία να σπουδάσει μουσική.
Με την επιστροφή του στην πατρίδα, ήταν αναγκασμένος να τραγουδάει στα καπηλειά, στα καμπαρέ, στις ταβέρνες και όπου αλλού για ένα κομμάτι ψωμί. Είχε την τύχη να γνωριστεί με τον Μάνο Λοΐζο και τον Χρήστο Λεοντή και να αρχίσει να κάνει εμφανίσεις στην Πλάκα στις μπουάτ και στα στέκια των νέων («Εννέα Μούσες», «Κατακόμβη», «Εσπερίδες» κ.λπ.), όπου τότε χτυπούσε η καρδιά της καλλιτεχνικής Αθήνας.
Με τη δικτατορία των συνταγματαρχών συνελήφθηκε πάλι και οδηγήθηκε στις φυλακές Αβέρωφ και ύστερα στον Κορυδαλλό. Στην Ασφάλεια τον λιανίζουν με τα βασανιστήρια, αλλά εκείνος δεν λύγισε ποτέ.
Το 1971 γνωρίζεται με τη σύντροφο του στη ζωή και στο τραγούδι Νατάσα Παπαδοπούλου και αποφυλακίζεται προσωρινά λόγω «ανήκεστου βλάβης».
Στην Πλάκα στήνει το «λημέρι» τους. Τώρα το τραγούδι παίρνει άλλη μορφή, γίνεται αντιστασιακός αγώνας, τονώνει το ηθικό του κόσμου, δίνει φως και ελπίδα. Ο «Κυρ-Παντελής» γίνεται ύμνος που ξεσηκώνει και εμψυχώνει τις καρδιές του κόσμου.
Στην μπουάτ «Λήδρα» γράφτηκε ζωντανά ο πρώτος δίσκος «Τα τραγούδια από το Αντάρτικο Λημέρι».
Ο Πάνος έγραφε από καρδιάς γιατί πίστευε, όπως έλεγε, ότι: «Ζούμε σ' έναν κόσμο απάνθρωπο, όπου τα πάντα πουλιόνται και αγοράζονται. Ακόμα και η τέχνη και οι δημιουργοί. Κι έρχεται μια κορυφαία στιγμή στην καριέρα σου όπου πρέπει ν' αποφασίσεις: με τις πολυεθνικές, να γράφεις κατά "παραγγελία και να γίνεσαι εμπόρευμα στα χέρια τους, ή περιθώριο, να γράφεις με το αίμα της καρδιάς σου και να τραγουδάς τα ντέρτια σου και τους καημούς σου; Χίλιες φορές στο περιθώριο».
Με τη σύντροφο του Νατάσα Παπαδοπούλου έζησαν μαζί 38 χρόνια και γύρισαν όλη την Ελλάδα τραγουδώντας τα αντάρτικα τραγούδια. Μεγάλη επιτυχία είχε η περιοδεία τους στη Σουηδία το 1983. Το 1984 έλαβαν μέρος στο Φεστιβάλ θεσσαλονίκης με το τραγούδι «Ειρήνη».
Κείμενο της συντρόφου του Π. Τζαβέλλα Νατάσσας Παπαδοπούλου
* Λυρικά, όπως τον δίσκο «Πορεία μεσ" τη νύχτα», σε στίχους του Χιώτη ποιητή Φώτη Αγγουλέ, καθώς επίσης κι άλλα τραγούδια σε δικούς του στίχους.
* Λαϊκά, όπως ο δίσκος «θρήνοι και Αναστάσιμα», με τη φωνή της Καίτης Γκρέυ. Με τον Γιώργο Νταλάρα κυκλοφόρησε το 1972 σε δισκάκι 45 στροφών τα τραγούδια «Πάρε με φεγγάρι μου» και «Ροδακινιά Ξανθή» και κυκλοφορεί στο CD του Νταλάρα «Για τα τραγούδια κι εγώ φταίω».
* Επίσης ακυκλοφόρητα, όπου υπάρχουν «Ο Στέλιος» για τον Καζαντζίδη, «Λαμόγια» και άλλα.
* Κοινωνικο-πολιτικά, όπως τα «Κυρ-Παντελής», «Ξυπνήστε», «Ο Έλληνας», «Τα πρόβατα», «Η τηλεόραση».
* Δημοτικά, τα οποία βρίσκονται στον δίσκο «θρήνοι κι Αναστάσιμα», καθώς επίσης στον δίσκο «Από το Αντάρτικο Λημέρι», και το «Μάη μ', Μάη μ'», το οποίο τραγουδάει η Χαρούλα Αλεξίου.
* Ροκ, όπως «Ο προφήτης της πλατείας» για τον 'Ασιμο, «Είσαι του εαυτού σου», «Κατμαντού» και άλλα.
* Ακόμα έχει γράψει μια λαϊκή όπερα βασισμένη στο έργο του Μποστ «Μαμά η Ελληνίς»
* Το 1992 εκδίδει το βιβλίο του «Ανταρτο-ροκ», εκδόσεις Ελεύθερος Διάλογος.
Με τον Πάνο Τζαβέλλα και τη Νατάσα Παπαδοπούλου κατά καιρούς στο «Αντάρτικο λημέρι του» και στην μπουάτ «Λήδρα» στην Πλάκα συνεργάστηκαν ο Γιώργος Ζωγράφος, ο ηθοποιός Ηλίας Λογοθέτης, επίσης στα πρώτα τους βήματα οι Νικόλας Άσιμος, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Γιάννης Ζουγανέλης, Ισιδώρα Σιδέρη, Σάκης Μπουλάς, Γιώργος Μεράνζας, Νίκος Μητσοβολέας, Νίκος Λώλης, Χρήστος Ζούκας, Γιάννης Θωμόπουλος.
Πέθανε υπερήφανος και ασυμβίβαστος στις 27 Γενάρη 2009.
Πηγή: "Ποντίκι"
