Κώστας Γεωργάκης: Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1948 ο Κερκυραίος φοιτητής που αυτοπυρπολήθηκε διαμαρτυρόμενος ενάντια στη Χούντα

Δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά από το να σκέφτομαι και να ενεργώ σαν ελεύθερο άτομο

Κώστας Γεωργάκης

Τα ξημερώματα της 19ης Σεπτεμβρίου 1970, η ομάδα οδοκαθαριστών που καθάριζε την πλατεία Ματεότι, στη Γένοβα, βρέθηκε μπροστά σε μια εικόνα που έμελλε να αποτελέσει την αρχή της διεθνούς αντίδρασης για τη χούντα στην Ελλάδα. Ένας νέος, τυλιγμένος στις φλόγες, έτρεχε μπροστά από το δικαστικό μέγαρο και φώναζε «Ζήτω η Ελλάδα, κάτω η δικτατορία». Αρνήθηκε την βοήθειά τους και πέθανε εννιά ώρες αργότερα, στο κοντινό νοσοκομείο. Το όνομά του ήταν Κώστας Γεωργάκης και γεννήθηκε, στις 23 Αυγούστου 1948

Ο Γεωργάκης καταγόταν από την Κέρκυρα και ήταν γιος ράφτη. Τελείωσε το σχολείο με άριστα και τον Αύγουστο του 1967, λίγους μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας, έφυγε για να σπουδάσει Γεωλογία στην Ιταλία. Το 1968, έγινε μέλος της ΕΔΗΝ, της νεολαίας της Ένωσης Κέντρου, ενώ στο αυτοκίνητο που οδηγούσε είχε κολλημένη μια φωτογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου.

Από την πρώτη στιγμή κατήγγειλε το καθεστώς και τις πρακτικές του. Τρεις μήνες πριν την αυτοκτονία του, αποκάλυψε ανώνυμα σε γενοβέζικο περιοδικό ότι άνθρωποι της Χούντας είχαν παρεισφρύσει στις ελληνικές φοιτητικές οργανώσεις στην Ιταλία. Λίγο καιρό αργότερα, δέχτηκε επίθεση από παρακρατικούς και, παρότι ενεργός φοιτητής, είχε πρόβλημα με την αναβολή της στρατιωτικής του θητείας. Παράλληλα, η οικογένειά του στην Κέρκυρα δεχόταν και αυτή τις πιέσεις του καθεστώτος.

Μέσα σε αυτό το κλίμα τρομοκρατίας, ο Γεωργάκης αποφάσισε πως έπρεπε να γίνει κάτι δραστικό, ώστε να ευαισθητοποιηθεί επιτέλους η Δύση για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. Χάρισε το αντιανεμικό του στην αρραβωνιαστικιά του, Ροζάνα, έγραψε μια επιστολή στον πατέρα του και, φορτώνοντας το αυτοκίνητό του με τρία μπουκάλια βενζίνη, ξεκίνησε για την πλατεία Ματεότι.

«Συγχώρεσε με γι' αυτό που έκανα και μην κλάψεις. Ο γιος σου δεν είναι ήρωας. Είναι άνθρωπος, όπως όλοι οι άλλοι, ίσως λίγο πιο φοβισμένος (...) Δεν θέλω να μπείτε σε κίνδυνο από τις πράξεις μου, αλλά δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, παρά να σκέφτομαι και να ενεργώ σαν ελεύθερο άτομο», γράφει ο ίδιος στο γράμμα του. Η κηδεία του έγινε στην Γένοβα στις 23 Σεπτεμβρίου.

Το αποχαιρετιστήριο γράμμα στον πατέρα του έγραφε:

«Αγαπημένε μου πατέρα συγχώρεσέ με για αυτή μου την πράξη, χωρίς δάκρυα. Ο γιος σου δεν είναι ήρωας. Είναι ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους ίσως λίγο περισσότερο φοβισμένος. Φίλα την γη μας για μένα. Μετά από τρία χρόνια βίας δεν μπορώ άλλο. Δεν θέλω να σας βάλω σε κίνδυνο εξαιτίας των δικών μου πράξεων. Αλλά δεν μπορώ να κάνω αλλιώς από το να πράττω σαν ελεύθερο άτομο. Κάτω οι τύραννοι, Ζήτω η Δημοκρατία. Η γη μας που γέννησε την Ελευθερία θα κατατροπώσει την τυραννία. Άμα μπορείς συγχώρεσέ με. Ο Κώστας σου.»

Ενώ σε έναν φίλο του είχε γράψει τα εξής επίκαιρα ειδικά σήμερα λόγια: «Είμαι σίγουρος ότι αργά ή γρήγορα οι άνθρωπο στην  Ευρώπη θα καταλάβουν ότι το φασιστικό καθεστώς στην Ελλάδα είναι απειλή για την αξιοπρέπειά μας σαν άνθρωποι αλλά και απειλή για την Ευρώπη. Δεν θέλω η πράξη μου να ληφθεί σαν ηρωική αλλά ότι δεν είχα άλλη επιλογή. Από την άλλη μπορεί κάποιοι άνθρωποι να ξυπνήσουν και να δουν σε τι καιρούς ζούμε.»

Επικαλούμενη λόγους ασφαλείας και φοβούμενη πως μια τελετή στην μνήμη του θα γινόταν αφορμή για συλλαλητήριο, η Χούντα καθυστέρησε τέσσερις μήνες την επιστροφή της σωρού του. Στις 18 Ιανουαρίου του 1971, μέσα σε άκρα μυστικότητα έφτασε στην ιδιαίτερη πατρίδα του και τελικά θάφτηκε στο Α' δημοτικό Νεκροταφείο. Η θυσία του αναγνωρίστηκε στην Μεταπολίτευση, μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Στην Κέρκυρα υπάρχει πλατεία με το όνομά του και τον αδριάντα του.    

Ο Γεωργάκης είναι ο μοναδικός που αυτοκτόνησε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την Χούντα και θεωρείται ο πρόδρομος των μετέπειτα φοιτητικών αντιδράσεων και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Ο θάνατός του ήταν για την υπόλοιπη Ευρώπη η πρώτη απτή απόδειξη κοινωνικής αντίστασης στο δικτατορικό καθεστώς. Όπως είναι φυσικό, στην Ελλάδα το περιστατικό επισήμως αποσιωπήθηκε. Η είδηση όμως διαδόθηκε από στόμα σε στόμα. Λέγεται ότι το τραγούδι του Σαββόπουλου «Ωδή στον Γ. Καραϊσκάκη» είναι γραμμένο για τον Γεωργάκη, ενώ ο Νικηφόρος Βρεττάκος αναφέρεται στη θυσία του στο ποίημά του «Η Θέα του Κόσμου»: «ήσουν η φωτεινή περίληψη του δράματός μας (.) στην ίδια λαμπάδα τη μία, τ' αναστάσιμο φως κι ο επιτάφιος θρήνος μας».

Αν περάσει κανείς σήμερα από την πλατεία Ματεότι, πάνω σε μια μαρμάρινη κολώνα, θα βρει σκαλισμένη στα ιταλικά τη φράση «Η Ελλάδα θα σε θυμάται για πάντα».

Σήμερα στο σημείο που αυτοπυρπολήθηκε υπάρχει αναμνηστική πλάκα με την επιγραφή στα Ιταλικά:

Al giovane Greco Constantino Georgakis che à sacrificato i suoi 22 anni per la Libertà e la Democrazia del suo paese. Tutti gli Uomini Liberi rabbrividiscono davanti al suo Eroico Gesto. La Grecia Libera lo ricorderà per sempre

που μεταφράζεται:

Στον νεαρό Έλληνα Κωνσταντίνο Γεωργάκη που θυσίασε τα 22 χρόνια του για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία της πατρίδας του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι σκιρτούν μπροστά στην ηρωική του χειρονομία. Η Ελεύθερη Ελλάδα θα τον θυμάται για πάντα

Στη γενέτειρά του Κέρκυρα υπάρχει πλατεία με το όνομά του και με τον ανδριάντα του. Στη Θεσσαλονίκη οδός φέρει το όνομά του, στην συνοικία της Ανάληψης. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος αναφέρεται στη θυσία του σε ένα από τα ποιήματά του.

Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 και την ανασύσταση της Ελληνικής Δημοκρατικής Νεολαίας (Ε.ΔΗ.Ν.), από τον Αγωνιστή Αλέκο Παναγούλη, διοργανώθηκε το 1975 εκδήλωση τιμής για τον Κώστα Γεωργάκη και ευγνωμοσύνης προς την οικογένειά του. Στη φωτογραφία βλέπουμε τον Αλέκο Παναγούλη και τον Πρόεδρο της Ένωσης Κέντρου–Νέες Δυνάμεις Γεώργιο Μαύρο.

Το 1996 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κωνσταντίνος το βιβλίο του Κωνσταντίνου Παπούτση «Το μεγάλο ΝΑΙ – Υπόθεση Κώστα Γεωργάκη».