Καλλιρρόη Παρρέν (1861 – 1940)
Η Καλλιρρόη Παρρέν ήταν λογία και δημοσιογράφος από την Κρήτη. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία του φεμινιστικού κινήματος και στην προώθηση των δικαιωμάτων της γυναίκας στην Ελλάδα από τα τέλη του 19ου αιώνα.
Η Καλλιρρόη Σιγανού γεννήθηκε το 1861 στα Πλατάνια Αμαρίου Ρεθύμνης. Το 1867 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της Στυλιανός Σιγανός ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Κρητών Προσφύγων. Σπούδασε στη Σχολή Σουρμελή και στη Γαλλική Σχολή Καλογραιών στον Πειραιά και αποφοίτησε από το Αρσάκειο με δίπλωμα δασκάλας το 1878. Αμέσως ανέλαβε τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου της ελληνικής Κοινότητας στην Οδησσό, όπου παρέμεινε για δύο χρόνια. Επιστρέφοντας στην Αθήνα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Παρρέν, γαλλοαγγλικής καταγωγής δημοσιογράφο από την Κωνσταντινούπολη, πρώτο γενικό διευθυντή του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ).
Σε μια δύσκολη εποχή ο σύζυγός της Ιωάννης Παρρέν, την ενθάρρυνε σε όλους στους αγώνες της όπως και στην απόφασήτηςνα ακολουθήσει το επάγγελμα της δημοσιογραφίας. Έτσι η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια διεκδικεί και τον τίτλο της πρώτης Ελληνίδας δημοσιογράφου, εκδότριας και διευθύντριας όταν το 1887 άρχισε να εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα «Εφημερίς των Κυριών», που συντάσσονταν αποκλειστικά από γυναίκες και απευθυνόταν σε γυναίκες κυρίως της Αθήνας και του Πειραιά. Η εφημερίδα αυτή συνέχισε να εκδίδεται για τριάντα σχεδόν χρόνια μέχρι το 1918 όταν η Καλλιρρόη εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα. Στόχος της εφημερίδας ήταν να εισάγει και στην Ελλάδα τους φεμινιστικούς προβληματισμούς που ήδη απασχολούσαν τις γυναίκες των δυτικοευρωπαϊκών κρατών και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των γυναικών της τότε εποχής.
Οι πρώτες αντιδράσεις γι’ αυτή την προσπάθεια χειραφέτησης των γυναικών μέσω της εφημερίδας ήταν από αρνητικές έως χλευαστικές. Μάλιστα υπήρξαν και απειλητικά σχόλια εναντίον της “αναρχικής” Πρενάρ (όπως υπέγραφε). «Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τας γυναίκας. Έχω και μάννα και αδελφήν άγαμον», δήλωνε ο διευθυντής της εφημερίδας “Επιθεώρησις”, ενώ ο διευθυντής της “Ακροπόλεως” συμπλήρωνε: «Αι γυναίκες είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν».
Αλλά και ο Εμμανουήλ Ροΐδης εκφραζόταν υποτιμητικά για τη γυναίκα. Είχε υποστηρίξει ότι οι γυναίκες που εξασκούν «ανδρικά» επαγγέλματα (όπως γιατρού και δικηγόρου) αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας και ότι μόνο δύο επαγγέλματα αρμόζουν στις γυναίκες, εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας. Η Παρρέν τού απάντησε από τις στήλες της εφημερίδας ότι δεν έχει ιδέα από τις γυναίκες και τον κατηγόρησε ότι δημοσιεύει στις εφημερίδες τα απομεινάρια της πνευματικής του παραγωγής. Περιγράφει τον Ροΐδη ως φύλακα άγγελο του παλαιού καθεστώτος, θεωρεί ότι ο τύπος της γυναίκας που περιγράφει στο άρθρο του είναι ανύπαρκτος και ότι οι απόψεις του είναι αναχρονιστικές και δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Γρήγορα όμως τα ειρωνικά σχόλια για την Παρρέν και την εφημερίδα μεταβλήθηκαν σε θαυμασμό για το θάρρος με το οποίο επέβαλε και υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των γυναικών, τη χειραφέτησή τους, την πνευματική και κοινωνική τους εξύψωση.
Αρκετοί ήταν εκείνοι που θαύμασαν την πέννα των συντακτριών της “Εφημερίδας των Κυριών” και υποστήριξαν τον αγώνα τους, όπως ο συγγραφέας Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο οποίος στάθηκε δίπλα στην Παρρέν και δήλωσε δημόσια: «Η συντροφιά σου είναι πολύτιμη. Το ήθος σου, η τόλμη και η γραφή σου θαύμα. Εύγε σου, Δέσποινα της φιλαλληλίας και της προόδου. Στηρίζω τους αγώνες σου, των γυναικών τους αγώνες με όλη μου τη δύναμη».
Ο Κωστής Παλαμάς, ο μεγάλος μας ποιητής, όταν διάβασε την εφημερίδα της Παρρέν μαγεύτηκε κυριολεκτικά και της αφιέρωσε το ποίημα: «Χαίρε γυναίκα/ εσύ Αθηνά, Μαρία, Ελένη, Εύα/ να η ώρα σου!/ Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε κι ανέβα/ και καθώς είσαι ανάλαφρη/ και πια δεν είσαι σκλάβα/ προς τη μελλούμενη αγία γη πρωτύτερα/ εσύ τράβα/ κι ετοίμασε τη νέα ζωή/, μιας νέας χαράς/ υφάντρα/ και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί/ τον άντρα/και πλάσε τον Πρωτοπλάστη».
Ο Βλάσσης Γαβριηλίδης θεωρούσε την Καλλιρρόη Παρρέν ως μια «κοινωνική δύναμη για την αλλαγή του καθεστώτος σχετικά με τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία».
Η “Εφημερίς των Κυριών” ήταν από τα μακροβιότερα γυναικεία έντυπα της χώρας μας. Η επιτυχία της Παρρέν έγκειται στο ότι δεν αμφισβήτησε τη γυναικεία φύση, αλλά εν ονόματι της γυναικείας φύσης διεκδίκησε την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών και πρόβαλε το δικαίωμά τους να μορφώνονται και να χρησιμοποιούν τις γνώσεις τους σε βιοποριστικό επάγγελμα. Δε ζήτησε να τις απομακρύνει από το σπίτι και τα ιδιαίτερα καθήκοντά τους και τόνωσε την πίστη στα πάτρια ήθη και έθιμα. Τη βοηθούσε στο δύσκολο έργο της, που ήταν αντίθετο στις αντιλήψεις και πεποιθήσεις εκείνης της εποχής, η έμφυτη δύναμη του λόγου και της πέννας της. Με τη συναρπαστική ευγλωττία της ασκούσε μεγάλη γοητεία στο ακροατήριό της.
Στα 32 χρόνια κυκλοφορίας της, ο ρόλος της εφημερίδας υπήρξε καθοριστικός στη διαμόρφωση της γυναικείας συλλογικής συνείδησης μέσα από την προώθηση του αιτήματος της βελτίωσης της θέσης της Ελληνίδας και της ύψωσης του πνευματικού της επιπέδου. Άλλωστε το δικαίωμα φοίτησης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, υπήρξε μια από τις βασικότερες επιδιώξεις της Καλλιρρόης Παρρέν, στόχος που επετεύχθη το 1890, με την εγγραφή της πρώτης γυναίκας φοιτήτριας στη Φιλοσοφική Σχολή. Μετά από δικά της διαβήματα, η κυβέρνηση Θ. Δηλιγιάννη επέτρεψε τη φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο, όταν πλέον αυτό είχε γενικευθεί στην Ευρώπη. Επίσης, η Παρρέν ήταν η πρώτη που κίνησε το θέμα της παραχώρησης δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, ήδη από τη δεκαετία του 1890, που όμως καμία κυβέρνηση δεν αποδέχτηκε, ούτε του Βενιζέλου, ούτε του Παπαναστασίου, μέχρι που κατέληξε να γίνει πραγματικότητα μετά από 70 χρόνια. Η Καλλιρρόη Παρρέν έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατοχύρωση του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις γυναίκες. Το 1921 διοργάνωσε το δεύτερο γυναικείο συνέδριο στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να πείσει τον τότε πρωθυπουργό Δ. Γούναρη να τοποθετηθεί προσωπικά υπέρ την χορήγησης ψήφου. Η κατοχύρωση του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες άργησε πολύ να χορηγηθεί και η Καλλιρόη Παρρέν είχε τη ατυχία να μην δει ποτέ το όνειρό της για τη γυναικεία χειραφέτηση να γίνεται πραγματικότητα στην πολιτική σκηνή της χώρας.
Η δράση της Καλλιρρόης Παρρέν ήταν επίσης σημαντική σε σχέση και με τη σύσταση των πρώτων γυναικείων συσσωματώσεων, όπως η ίδρυση του Λυκείου Ελληνίδων το 1911το οποίο ξεκίνησε κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, την καταγραφή, διδασκαλία και παρουσίαση παραδοσιακών χορών, ενώ η δράση του είναι γνωστή μέχρι και σήμερα, αριθμώντας σε Ελλάδα και εξωτερικό πολλά μέλη, αλλά και την οργάνωση του πρώτου πανελλήνιου συνεδρίου γυναικών το 1921 με τη συμμετοχή 180 γυναικείων σωματείων. Υπήρξε πρωτεργάτρια του γυναικείου κινήματος μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνδεόμενο με τις σοσιαλιστικές ομάδες της εποχής, καθώς και το νέο ρόλο των φεμινιστικών εντύπων στη διάρκεια του Μεσοπολέμου.
Η Καλλιρρόη Παρρέν αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε διάφορα διεθνή τότε συνέδρια στο Παρίσι. Το 1893 αντιπροσώπευσε τις Ελληνίδες στο Διεθνές Συνέδριο του Σικάγου και το ίδιο έτος μετά την επιστροφή της ίδρυσε την «Ένωση υπέρ της Χειραφετήσεως των Γυναικών»προς βοήθεια περισσότερο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης των απόρων γυναικών. Ίδρυσε επίσης πολλά κοινωφελή ιδρύματα και οργανώσεις όπως τη «Σχολή της Κυριακής, απόρων γυναικών και κορασίδων» (1890), την οποία και έθεσε υπό την προστασία (αιγίδα) και προεδρεία της Βασίλισσας Όλγας, το «Άσυλο Ανιάτων Γυναικών» μαζί με την Ναταλία Σούτσου το (1896), το «Άσυλο της Αγίας Αικατερίνης»και την «Ένωση των Ελληνίδων»υπό την διεύθυνση της Αικατερίνης Λασκαρίδου, και δύο χρόνια μετά τον «Πατριωτικό Σύνδεσμο»(1898), ενώ δεν έπαψε και τις κινήσεις υπέρ της παροχής ίσων ευκαιριών συμμετοχής στην εκπαίδευση και την πολιτική ζωή της χώρας, στις γυναίκες, που όλες δυστυχώς από τις κρατούσες τότε κυβερνήσεις ατύχησαν.Η θέση της γυναίκας ήταν το κύριο θέμα των άρθρων, των δοκιμίων και των μυθιστορημάτων που έγραψε η Παρρέν όπως: «Ιστορία της γυναικός», «Η μάγισσα»,«Η νέα γυναίκα», «Η Χειραφετημένη» κ.ά.
Η Καλλιρρόη Παρρέν πέθανε στην Αθήνα στις 16 Ιανουαρίου 1940, σε ηλικία 79 ετών.
