Print this page

Βεγγαλικά και βαρελότα

April 23, 2022 913

 

 ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ, ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ 

Βεγγαλικά και βαρελότα

Παύλος Μεθενίτης - efsyn.gr
 
Παράγεται από τη Βεγγάλη και ιδιαίτερα από τη γαλλική φράση «feux de Bengal», δηλαδή «φωτιά της Βεγγάλης».

Η πολιτική ορθότητα, συνεπικουρούμενη και από την κοινή λογική, λένε πως τα πασχαλινά βαρελότα, βεγγαλικά, κροτίδες και λοιπά αυτοσχέδια είδη πυροτεχνίας είναι επικίνδυνα.

Το 2019 ένας άντρας έχασε τη ζωή του στον σαϊτοπόλεμο της Καλαμάτας, μια οχτάχρονη τραυματίστηκε σοβαρά στη Βοιωτία, το 2018 δυο άτομα υπέστησαν σοβαρούς τραυματισμούς, το 2014 οι εγκαυματίες από τα βαρελότα ήταν 11, ενώ τα τελευταία είκοσι χρόνια 14 άνθρωποι συνολικά έχουν σκοτωθεί από αυτοσχέδια βεγγαλικά.

Κάποιο Πάσχα της μαθητικής μου ηλικίας, παίζοντας με μια φωτοβολίδα κι έναν αναπτήρα, έκαψα τα δάχτυλά μου. Πολλοί άλλοι όμως, το ίδιο ανόητοι αλλά λιγότερο τυχεροί, έχασαν τα μάτια ή τα χέρια τους. Οπότε γιατί; Γιατί τρελαινόμαστε να ανάβουμε βεγγαλικά, να σκάμε βαρελότα και στρακαστρούκες, να εκτοξεύουμε ρουκέτες από τη μια ενορία στην άλλη, όπως γινόταν στο Βροντάδο της Χίου, ή να κραδαίνουμε σαΐτες, όπως έκαναν στην Καλαμάτα πριν απαγορευτεί το έθιμο;

Γιατί τις γουστάρουμε τόσο πολύ αυτές τις παραμυθένιες λάμψεις και τους δυνατούς κρότους μέσα στη νύχτα, γιατί προετοιμάζουμε όλο τον χρόνο τα χειροποίητα βεγγαλικά μας και γιατί τα σκάμε πανευτυχείς, εν γνώσει μας πως κινδυνεύουμε να ακρωτηριαστούμε, να τυφλωθούμε ή ακόμα και να πεθάνουμε;

Αυτά περί Τούρκων που τους απωθούσαν το ‘21 οι πρόγονοί μας με τα πυροτεχνήματα ή ότι δήθεν ο ορυμαγδός που προκαλούν οι κροτίδες διώχνει τα κακά πνεύματα ή εμποδίζει τα δαιμόνια από το να ακούσουν, άρα και να εμποδίσουν, την Ανάσταση του Κυρίου, είναι ανόητες προφάσεις.

Η αλήθεια είναι πως τα βεγγαλικά είναι φαντασμαγορικά, είναι χάρμα οφθαλμών να τα βλέπεις να ανθούν μέσα στη νύχτα, είναι κάπως σαν το προσωπικό σου Μπινγκ Μπανγκ, είναι η δική σου προσομοίωση της δημιουργίας των αστεριών, είναι όμορφα και διασκεδαστικά.

Κι ένα μεγάλο μέρος της γοητείας τους έγκειται στο ότι ακριβώς είναι εφήμερα, προσωρινά, ανάβουν και σβήνουν σαν τη νιότη μας, σαν τη ζωή μας. Δεν είναι τυχαίο πως στην κορύφωση του ερωτικού πάθους «βλέπουμε πυροτεχνήματα», ούτε είναι τυχαίο το εκστατικό βλέμμα όλων των ανθρώπων όταν παρακολουθούν ένα επαγγελματικό πυροτεχνικό σόου.

Η ετυμολογία είναι ενδιαφέρουσα: το βεγγαλικό, δηλαδή το πυροτέχνημα που όταν αναφλέγεται παράγει πολύχρωμες, λαμπρές φλόγες σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, παράγεται από τη Βεγγάλη και ιδιαίτερα από τη γαλλική φράση «feux de Bengal», δηλαδή «φωτιά της Βεγγάλης». Σε αυτή την πόλη των Ινδιών τον 18ο αιώνα οι κάτοικοί της είχαν φτιάξει καπνογόνα με σκοπό να εκφοβίσουν τους εχθρούς τους (...).

Το «βεγγαλικό» όμως τυπικά δεν θεωρείται πυροτέχνημα, αλλά είδος φωτοβολίδας, το λεγόμενο πυροφλάς, το καπνογόνο των γηπέδων. Παρεμπιπτόντως, σε όλη την Ινδία γιορτάζεται στις αρχές Οκτωβρίου το Diwali ή Deepawali, που στα σανσκριτικά σημαίνει «πύρινη δέσμη». Είναι το Φεστιβάλ των Φώτων και διαρκεί ένα πενθήμερο, κατά τη διάρκεια του οποίου πανέμορφα, πολύχρωμα πυροτεχνήματα καταυγάζουν τον ουρανό, συμβολίζοντας τη νίκη του φωτός επί του σκότους, του καλού εναντίον του κακού.

Το βαρελότο, τέλος, η μικρή ποσότητα εκρηκτικής ύλης που τυλίγεται σε χαρτί και εκρήγνυται προκαλώντας ισχυρό κρότο, προέρχεται από το ιταλικό «barilotto», δηλαδή «βαρελάκι», υποκοριστικό του «barile» (βαρέλι) λόγω του κυλινδρικού σχήματος που έχουν ορισμένα πυροτεχνήματα ή λόγω της επίδρασης του συνώνυμου «μπουρλότο». Ηθικόν δίδαγμα: μαγευτικά μεν τα βεγγαλικά, τα βαρελότα ή οι στρακαστρούκες, επικίνδυνα δε. Απολαύστε υπεύθυνα.

 Από τη Βεγγάλη, με τη λόγια εξελλη­νισμένη ονομασία, έχουμε και τα βεγγαλικά, που είναι δάνειο, λένε τα λεξικά, από το αγγλικό Bengal lights, «επειδή οι Αγγλοι χρησιμο­ποιούσαν πυροτε­χνήματα διαφόρων χρωμάτων, όταν κυνηγούσαν τίγρεις στην περιοχή της Βεγγάλης» (η εξήγηση από το ετυμολογικό του Μπαμπι­νιώτη)

Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.