Στο βάθος η φιλαρμονική παίζει το πένθιμο εμβατήριο από την «ηρωική» του Μπετόβεν – αφιερωμένο αρχικά στους πολεμιστές του Ναπολέοντα, που περπάτησαν στους ίδιους δρόμους.

Μεγάλο Σάββατο, ο τελευταίος Επιτάφιος.

Για τους συμμετέχοντες, τελευταίος πένθιμος βηματισμός, τελευταίες πένθιμες μάρτσιες (μουσικά κομμάτια). Τελευταία μέρα που τα κρουστά παίζουν χωρίς χορδές, σύμβαση για το πένθος σε ένα όργανο χωρίς μελωδία.

Τα τελευταία χρόνια πίστευα πως το Πάσχα στην Κέρκυρα είναι πια (μόνο) προϊόν. Η έναρξη της σεζόν, μια επίδειξη λίγων προς πολλούς, επιφανειακή θρησκευτικότητα και συνήθεια: Ένα κέλυφος δίχως περιεχόμενο.

Έπρεπε να κοπεί για δύο χρόνια ένα νήμα δεκαετιών και τα μοβ φανάρια στο Λιστόν να επισκιάσουν οι μπλε φάροι των περιπολικών, η πόλη να μείνει έρημη και μόνη και οι μουσικοί ο καθένας με τη μοναξιά του να ερμηνεύουν μέσω zoom τα πένθιμα εμβατήρια της μετάβασης – και εγώ να περιπλανηθώ για δύο Πάσχα στο Ιπποδάμειο της Καλλιθέας, για να καταλάβω ότι η επιτέλεση δεν αναιρεί την ουσία.

Πάσχα 2020, πρώτο lockdown // Πηγή

Το Πάσχα στην Κέρκυρα είναι γεμάτο προσπάθεια και ενέργεια. Χιλιάδες άνθρωποι συμμετέχουν σε κάτι που δεν έχει ανταμοιβή – ούτε καν χειροκρότημα. Άλλοι στολίζουν τον επιτάφιο, άλλοι τον κουβαλούν. Άλλοι περπατούν αργά επί χιλιόμετρα, νέοι και νέες, χωρίς προφανή λόγο. Και χιλιάδες άλλοι για μερικά εικοσιτετράωρα αφήνουν έξω οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα τους και γίνονται μουσικοί.

Οι φιλαρμονικές της Κέρκυρας: Ο μαθητής, ο δάσκαλος, ο κρεοπώλης, ο παπουτσής, ο ασφαλιστής, ο εργάτης. Ο γέροντας, ο μοναχικός. Η ύλη μεταμορφώνει – και μεταμορφώνεται: το όργανο γίνεται το μέσο για να συντονιστούν οι αναπνοές και οι κινήσεις, ο ρυθμικός βηματισμός δημιουργεί ένα μεγάλο, ενιαίο σώμα. Τα χρώματα ανακατεύονται, δένουν και μπερδεύονται ξανά.

Η προσπάθεια: Χιλιόμετρα και χιλιόμετρα περπάτημα, από νωρίς το μεσημέρι μέχρι αργά το βράδυ της Μ. Παρασκευής, και ξανά το πρωί του Σαββάτου – και ξανά το πρωί της Κυριακής. Κόπος, κούραση, πόνος στα πόδια, επίδειξη της στολής και του οργάνου στους συμμαθητές, ανταγωνισμός, ιεραρχία και συντηρητισμός, θρησκοληψία, ομοψυχία και άμιλλα, γνήσια θρησκευτικότητα, ένας πρωτόγονος εξισωτικός προοδευτισμός, μια κομμούνα που παίζει μουσική. Τίποτα δεν είναι αντίθετο από το άλλο. Έτσι είναι οι ταυτότητες, σαν τη ζωή: ένα κουβάρι.

Οι βιβλικές μορφές της εκκλησίας κρατούν τις τόρτσες, παπαδοπαίδια παραπατούν θυμιατίζοντας αμήχανα μια τον Επιτάφιο, μια το κενό. Οι ορθόδοξοι Κερκυραίοι κρατούν λατινικές, στρουμπουλές, χαρωπές μορφές αγίων που καμία σχέση δεν έχουν με την ασκητική βλοσυρότητα της ανατολικής εκκλησίας. Φορούν αθλητικά κάτω από το ράσο, ο μητροπολίτης περπατά ασθμαίνοντας, παπάδες από τα χωριά κοκκινοπρόσωποι και γαλανομάτηδες προχωρούν σε στοίχιση κρατώντας το ευαγγέλιο.

Αυτή τη Μεγάλη Παρασκευή ο αέρας φυσά μανιασμένα, παρασύρει τις γενειάδες των παπάδων, τα μαλλιά των πιστών, τα καπέλα των νεαρών μουσικών. Φέρνει τη θάλασσα μέσα στην πομπή – την αγία θάλασσα, εδώ στη μίξη δύσης και Ανατολής.

Τα ίδια κτήρια που είδαν τους Γάλλους επαναστάτες να φυτεύουν το δέντρο της ελευθερίας κοιτούν την πομπή που δύο χρόνια μετά νίκησε τον θάνατο και την αμηχανία, νοηματοδοτηθηκε ξανά, συνέχισε από εκεί που σταμάτησε μερικές δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και έναν πόλεμο πριν – όπως συνέχισε μετά από χολέρες, σιτοδείες και συρράξεις.

Το ετερόκλητο μπουλούκι σαρώνει την πόλη σαν να κατεβάζει την Περσεφόνη βαθιά στην αγκαλιά της Γης, αποχαιρετά τον Χριστό με τη βεβαιότητα της σύντομης νίκης επί του σκότους, της υγρασίας, της κλεισούρας και της ανελευθερίας, και κουβαλά μαζί όλες του τις αντιφάσεις – γιατί έτσι είναι η ζωή, γεμάτη αντιφάσεις.

Η συλλογική ταφή κλονίζεται μόνο από το δυνατό μπιτ στα μπαρ του gentrification που φυτρώνουν σαν μανιτάρια στην παλιά πόλη της Κέρκυρας, μαζί με το AirBnb. Από τα τραπεζάκια στο Λιστόν τα οποία πια νοικιάζονται(!) για να πιάσουν καλύτερη θέση τα χιλιάδες smartphones που απονεκρώνουν κάθε δευτερόλεπτο ενός Τώρα που περνά ανεπιστρεπτί. Από το υπόκωφο βογκητό των σκλάβων της τουριστικής βιομηχανίας.

Την τρίτη ημέρα ο Χριστός ανασταίνεται, στα ταμπούρα των φιλαρμονικών μπαίνουν ξανά χορδές – σύμβολο χαράς, οι μάρτσιες φούνεμπρε αντικαθίστανται από χαρούμενες λατινογενείς μελωδίες. Οι βιβλικές μορφές διασχίζουν πια τα καντούνια ανάλαφρα, οι χορωδοί φουσκώνουν την κοιλιά τους για να τραγουδήσουν με μπάσα και πρίμα το Χριστός Ανέστη, οι μουσικοί αστειεύονται, παραβιάζουν το πεντάγραμμο, αυτοσχεδιάζουν. Στο τέλος θα χειροκροτηθούν από όσους ακολούθησαν για τρίτη μέρα τη συλλογικότητα πορεία προς τη χαρά.

Το Πάσχα στην Κέρκυρα σε επίπεδο οικονομίας είναι εμπόρευμα, στο πλαίσιο της κοινωνίας του θεάματος είναι καταναλωτικό προϊόν. Σε επίπεδο συλλογικής ταυτότητας όμως, διατηρεί την ουσία του προσαρμοσμένη στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Είναι συλλογική συνείδηση δια της επιτέλεσης. Μιας επιτέλεσης που περιέχει προσπάθεια, κόπο, πίστη, αυταπάρνηση, ομορφιά. Η μετάβαση συντελείται δια των αντιθέσεων: Πολλά αντιθέτως κινούμενα και συχνά συγκρουόμενα μόρια κινούνται προς μια κατεύθυνση, εδώ βαδίζουν μπρος προς το καλοκαίρι.

Αλίμονο στους πολιτισμούς που ξεχνούν την ανάγκη το σπιράλ του χρόνου της ζωής να οριοθετείται από μεγάλες και λαμπρές μέρες, από μεταβάσεις και διαβατήριες τελετές, από πριν και μετά, από συλλογικές καθάρσεις δια του κόπου και της προσπάθειας – με όλες τους τις αντιφάσεις. Την εικόνα αυτού τού ανθρώπου που άνθρωπος δεν είναι την είδαμε τον καιρό των lockdowns, όταν οτιδήποτε ανθρώπινο απαγορεύτηκε μπροστά στην παράλογη ορθολογικότητα της μηχανής, μπρος στον αυταρχικό θετικισμό.

Πια, τα λάβαρα μπαίνουν στη θέση τους, οι μουσικοί γίνονται ξανά ο μαθητής, ο καθηγητής, ο παπουτσής, ο ασφαλιστής, ο εργάτης. Η ταξική διάφορα επανέρχεται ή πασχίζει να επανέλθει – καλώς – στο προσκήνιο. Το φίλτρο της συλλογικής μετάβασης αίρεται, το μυαλό καθαρίζει, έχει έρθει η ώρα ξανά η υλική καθημερινότητα να βρει τον δρόμο της. Έχει να αντιπαλέψει θεούς και δαίμονες.

Κείμενο/φωτογραφίες: Γιώργος Μουρμούρης

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Twitter: GeorgeMourmour2