ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ ΚΕΡΚΥΡΑ

 

Του Στέφανου Πενηντάρχου Πουλημένου*

 

Οι πλούσιες παραδόσεις της Αποκριάς στην κερκυραϊκή ύπαιθρο κληροδότησαν στις νεότερες γενιές μια σειρά από τραγούδια που συνόδευαν τα πλούσια δρώμενα των ημερών αυτών.

Όλα τα τραγούδια και οι χοροί έχουν παλλαϊκό χαρακτήρα. Έχουν στίχους και βήματα χορού τόσο εύκολα που μπορεί και ο πλέον αδαής να συμμετάσχει σε αυτά.

Οι πιό συνηθισμένες κατηγορίες τραγουδιών που συνοδεύουν τα αποκριάτικα δρώμενα, μερικά από τα οποία επιζούν ως τις μέρες μας είναι:

1- Βυζαντινές - μεσαιωνικές παραλογές (αφηγηματικά τραγούδια) που χορεύονται με τα βήματα μιας απλής μορφής συρτού χορού.

2- Τοπικά σατυρικά νεότερα αφηγηματικά τραγούδια που χορεύονται με τον ίδιο τρόπο.

3- Συνθέσεις τοπικών σκωπτικών λαϊκών δίστιχων που χορεύονται επίσης ως απλοί συρτοί χοροί είτε στο ρυθμό του κερκυραϊκού συρτού (2/4), είτε στο ρυθμό του εθνικού - καλαματιανού (7/8).

4- Τοπικές παραλλαγές πανελλήνιων τραγουδιών που ακούγονται σε πολλές περιοχές της χώρας και συνήθως χορεύονται στο ρυθμό του καλαματιανού, όπως στο βίντεο που συνοδεύει την ανάρτηση.

Πάνω από 30 τραγούδια των τεσσάρων αυτών κατηγοριών είναι καταγεγραμμένα στην κερκυραϊκή λαϊκή παράδοση και συνδέονται ή αναφέρονται στα αποκριάτικα δρώμενα των χωριών της Κέρκυρας.

Το ΠΝΕΥΜΑ και η ΣΤΟΧΕΥΣΗ των αποκριάτικων δρώμενων

Το πνεύμα που κυριαρχεί στα αποκριάτικα δρώμενα και εκφράζεται μέσα από τα εκατοντάδες σκωπτικά λαϊκά δίστιχα και τα αφηγηματικά τραγούδια, με την οξεία κριτική προσώπων εξουσίας και κοινωνικών καταστάσεων, λειτουργεί καθαρτικά, λυτρωτικά και εκτονωτικά. Λειτουργεί ως δικλείδα για κοινωνική εκτόνωση και καταλήγει σε προσδοκία για ανανέωση, αναρρύθμιση, αναζωογόνηση και ανάταξη. Κάτι ανάλογο δηλαδή με ό,τι συμβαίνει και στη φύση κατά την περίοδο μετάβασης από τον παλιό στο νέο βλαστικό χρόνο, που συμπίπτει χρονικά με την περίοδο της αποκριάς.

Κεντρικό θέμα στα δρώμενα των ημερών είναι η διακωμώδηση του θανάτου, που κατατείνει στον εξορκισμό του. Η αθυροστομία ευνοεί την καυτηρίαση των "κακώς κειμένων" που σχετίζονται με κάθε μορφή εξουσίας.

Πολιτευόμενοι σε όλα τα επίπεδα εξουσίας, παπάδες, χωροφύλακες, προύχοντες, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, δικαστές, γιατροί, δάσκαλοι, έχουν το μερίδιό τους στην αιχμηρή σάτιρα, που δεν γνωρίζει όρια και φραγμούς!

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με κάθε είδους κοινωνικές σχέσεις και θεσμούς (π.χ. γάμος, δικαστήρια κλπ.) που δέχονται ανελέητη κριτική και κατά κάποιο τρόπο, αποκαθηλώνεται.

Έτσι, η υφισταμένη καταπιεστική και υποκριτική κοινωνική συγκρότηση και αντίληψη δείχνει να αποδομείται και να δίνει χώρο στο νέο, το υγιές, το πιό δίκαιο!

Οι σκωπτικοί διάλογοι, οι αισχρολογίες, τα σεξιστικά στοιχεία, τα φαλλικά σύμβολα, και οι ανασυρμοί (με βοηθό την άκρατη οινοποσία) οδηγούν (τουλάχιστον οδηγούσαν) σε Διονυσιακές τελετουργικές γονιμοποιές «ιερογαμίες» ή, σε συμβολικές αερογαμίες στους αγρούς, στα χωριά, στις πλατείες και τις πόλεις!

Όλα αυτά «ντύνονται» ανάλογα με την πολιτιστική ταυτότητα, την κύρια ενασχόληση, ή την εξειδίκευση της κοινωνικής ομάδας που τελεί τα Αποκριάτικα Δρώμενα.

Έτσι, με απλά λόγια, ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΕ ΔΕΝ ΜΕΝΕΙ ΣΤΟ ΑΠΥΡΟΒΛΗΤΟ!

Τίποτε δεν μπορεί να παραμείνει ίδιο!

Όλα μπορεί να πεθάνουν και να ξαναγεννηθούν, όπως ακριβώς ο βασιλιάς καρνάβαλος που είναι η προσωποποίηση του απερχόμενου βλαστικού χρόνου. Σ’ αυτόν φορτώνουμε ό,τι κακό και στραβό μας έφερε μαζί του και γι’ αυτό καταδικάζεται να παραδοθεί «στην πυρά».

Ω, καρναβαλέ μου και τι σου κάμανε, σου βάλανε φυτίλι και σε κάψανε!

Κάπως έτσι επέρχεται η κάθαρση και αναζωογονείται η ελπίδα πως ο νέος βλαστικός χρόνος θα είναι ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ, μέχρι η προσωποποίησή του να έχει την ίδια κατάληξη, 12 μήνες μετά!

 

*Από το FACEBOOK