Φωτό Κ. Γ. Καλούδης. Από την Αγία Τριάδα στον Άϊ - Γιάννη. Το πράσινο κυριαρχεί , εμπνέει και ηρεμεί
«… από των προς Δ. λόφων των Αργυράδων
(Βίγλα 109μ Αγ. Ιωάννης 113 μ.) η θέα είναι μαγευτική,
ιδία κατά την δύσιν του ηλίου, οπόταν τα χρώματα του ουρανού
και της θαλάσσης και της ξηράς είναι βαθύτατα και εν πλήρη εντάσει.»
Ιωσήφ Πάρτς "Η νήσος Κέρκυρα - γεωγραφική μονογραφία"
Οι Αργυράδες, ένα παραδοσιακό χωριό που οι ιστορικές του ρίζες βρίσκονται σε πολλά χρόνια πριν από το 1549, βρίσκονται σε δεσπόζουσα κατάφυτη τοποθεσία από ελαιόδεντρα, που κτίστηκε επί ενετοκρατίας που βρίσκεται στη Νότια Κέρκυρα σε απόσταση 32 χιλιομέτρων από την πόλη της Κέρκυρας. Ένα από τα μέχρι ιστορικά κεφαλοχώρια της Κέρκυρας με πληθυσμό 660 κατοίκους (απογραφή 2011), αλλά ξεπερνάει τους 1.100 κατοίκους συνυπολογίζοντας και τον Άγιο Γεώργιο (503) που είναι αναπόσπαστο τμήμα των Αργυράδων και χαρακτηρίστηκε ως οικισμός τα τελευταία χρόνια. Μαζί με τον Μαραθιά (331) και το Νεοχωράκι (225), τους οικισμούς που συναποτελούσαν την Κοινότητα Αργυράδων ξεπερνά τους 1.700 κατοίκους. Οι Αργυράδες παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από αρχιτεκτονικής και ιστορικής πλευράς και για το λόγο αυτό έχουν χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός από το 1977. Μετά τη διάσπαση του ενιαίου δήμου Κέρκυρας το 2019 εντάσσεται διοικητικά στον Δήμο Νότιας Κέρκυρας.
|
|
|
Μερική άποψη των Αργυράδων |
Το όνομα Αργυράδες
Το όνομα του χωριού προέρχεται από τη μεγάλη αρχοντική Βυζαντινή οικογένεια των Αργυρών ή Αργυρόπουλων που κατείχαν την ύστερη βυζαντινή περίοδο (1204 - 1453) πολλές ιδιοκτησίες στη Β.Δ. Ελλάδα, σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές. Από την οικογένεια αυτή προέρχεται και ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ρωμανός ο 3ος (ο Αργυρός). Ένας κλάδος αυτής της οικογένειας βρίσκεται στην Κρήτη (ανήκει στην τοπική ομάδα των Αρχοντόπουλων) από όπου υπάρχουν μαρτυρίες ότι προέρχονται και οι Αργυροί των Αργυράδων. Ενδέχεται η περιοχή να αποτελούσε «Πρόνοια» της οικογένειας των Αργυρών. Ο θεσμός της «Πρόνοιας ήταν η παροχή προς εκμετάλλευση περιοχών σε «επιφανείς» άνδρες που βοηθούσαν το βυζαντινό κράτος.
Ως τοπωνύμιο το πρωτοσυναντάμε σε ένα νοταριακό έγγραφο του 1508 μΧ. σύμφωνα με το οποίο ο Γεώργιος Ρόφης εμφανίζεται να πληρώνει ενοίκιο για ένα κομμάτι χωράφι στον ευγενή μισέρ Στέφανο Πετριτή.
|
|
|
Ο Άι - Γιάννης σε δεσπόζουσα θέση. Από πάνω η θέα είναι μαγική |
Αρχιτεκτονική - συνοικισμοί
|
|
|
Φωτό Κ. Γ. Καλούδης, Ο Άγιος Σπυρίδωνας στο Πανοχώρι με την θρυλική ελιά |
Η αρχιτεκτονική δομή των σπιτιών είναι καθαρά αμυντική έχοντας όλα τα στοιχεία που απαιτούσε η αμυντική τακτική δόμησης των οικισμών κατά την περίοδο της ενετοκρατίας. Σώζονται αρχαία Καστρόσπιτα, ασφαλή καταφύγια των κατοίκων στις επιδρομές των Αγαρηνών πειρατών. Βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής δομής είναι τα εξής: καμπύλοι ως επί το πλείστον δρόμοι και στενοί, σπίτια σχεδόν κολλημένα το ένα πάνω στο άλλο με εμφανή τα σημάδια μιας ενδοεπικοινωνίας σε κάθε οικιστική ομάδα από μια σειρά από εσωτερικές πόρτες, που όσο η οικογένεια απομακρυνόταν και ο κίνδυνος της πειρατείας εξέλειπε μετατράπηκαν σε ερμάρια. Τα κατώγεια δεν έχουν ανοίγματα προς την πλευρά του αγριοπέλαου, όπως ονομάζεται το ανοικτό Ιόνιο, αλλά παραθυράκια μικρά και πολλές φορές ίχνη από πολεμίστρες.
Στοιχείο αυτής της παραδοσιακής οχυρωματικής τακτικής αποτελεί και η ίδια η θέση του χωριού που ο αρχικός του πυρήνας βρίσκεται κτισμένος ανάμεσα από τρείς καταπράσινους λόφους το λόφο των Ταξιαρχών, του Αι Γιάννη και το δυτικό λόφο της Βίγλας. Ειδικότερα από τη Βίγ(κ)λα ύψους περίπου 110 μέτρων σκοποί, βιγλάτορες τα παλαιότερα χρόνια αγνάντευαν στο πέλα(γ)ο, μήπως εμφανιστούν πειρατές. Από αυτούς τους λόφους η θέα είναι μαγευτική και μπορεί κανείς να θαυμάσει την παραλία του Άι – Γιώργη και το ανοιχτό πέλαγος προς την Μεσόγειο, όσο και τα γύρω χωριά και τη Θάλασσα μέχρι τις ακτές της Ηπείρου.
Το παλιό χωριό έχει τρεις βασικούς συνοικισμούς το Πανωχώρι στο ΒΔ τμήμα του χωριού, το Μεσοχώρι στο κέντρο και το Κατωχώρι (ή Χωριό) στο ΝΑ τμήμα.
|
|
|
Φωτό Κ. Γ. Καλούδης Το καμπαναριό (1895 - 1921) του ιστορικού μοναστηριού της Αγίας Τριάδας δεσπόζει με φόντο την τρικυμισμένη θάλασσα του Άι - Γιώργη |
Από το 19ο αιώνα επεκτάθηκε προς τα ΒΑ με το συνοικισμό του ‘Αι – Γιώργη, από κάποια χαμένη πια ιδιοκτησία της εκκλησίας του Άι - Γιώργη. Ο νεοκλασικισμός στην αρχιτεκτονική κυρίως των εκκλησιών έρχεται στα χρόνια της Αγγλοκρατίας στα Επτάνησα (1814 – 1864) και μετά. Αρχιτεκτονικά δείγματα αποτελούν η εκκλησία της Παναγίας και το Μοναστήρι της Αγίας Τριάδας με το μοναδικό πυργωτό καμπαναριό που έχει κτιστεί πολύ πριν από το 1635.
Στην εκκλησία των Ταξιαρχών υπάρχει ακόμα ο πρόναος, στοιχείο της πρωτοχριστιανικής αρχιτεκτονικής ναοδομίας. Από τις παλαιότερες εκκλησίες του χωριού με χρονολογία ίδρυσης πολύ πριν από το 1549.
Ξεχωριστή θέση στο Κατωχώρι κατέχουν στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική τα περάσματα που ένωναν πάνω από το δρόμο σπίτια μεταξύ τους συγγενικά τα λεγόμενα «Πασαέτζα» (ιταλ. passaggio = δίοδος, διάβαση, στοά).
Ιστορία
Την εύφορη γη της ευρύτερης περιοχής των Κορισσίων κατείχαν στη διάρκεια της κυριαρχίας των Ανδηγαυών (1267 -1386) και των φεουδάρχες: Γρίττης, Πετρετίνος, Μπούκαρης, Ράλλης, Τριβόλης, Θεοτόκης είναι μερικά από τα πρόσωπα που στήριξαν την μακραίωνη ξενοκρατία και κράτησαν τον λαό στη φτώχεια και τη σκλαβιά. Στις Αργυράδες βρίσκονται οι πηγές στα ανατολικά του Εγρίπου στην κοιλάδα του Πετριτή και στα νότια και στα δυτικά οι πηγές των Βρεττών από όπου παρέχεται πόσιμο νερό που ήταν λιγοστό στην Κερκυραϊκή ύπαιθρο. Οι Αργυράδες συνδέονται άρρηκτα με τον κάμπο των Κορισσίων που εκτείνεται από την ομώνυμη λιμνοθάλασσα και φθάνει μέχρι το Περιβόλι. Μια εύφορη πεδιάδα την οποία ο Στέφανος Μαστρακάς στο έργο του «Μια περιγραφή των Κορυφών το 1630 μ.Χ.») την συγκρίνει με την άλλη μεγάλη πεδιάδα του Λιβαδιού του Ρώπα στην κεντρική Κέρκυρα. Περιοχές με άφθονο νερό που έκανε τη γη γόνιμη και το χωριό πλούσιο σε αγροτική παραγωγή. Κύρια προϊόντα το κρασί και το λάδι που αποτελεί μέχρι σήμερα το βασικό προϊόν του νησιού γενικότερα.
Οι Αργυράδες δοκιμάστηκαν, όπως και τα άλλα χωριά της Νότιας Κέρκυρας δοκιμάστηκαν σκληρά από τις επιδρομές τωμ πειρατών και των Τούρκων, ιδιαίτερα από την επιδρομή του Χαϊρεντίν Βαρβαρόσα το 1.537 που είχε ως αποτέλεσμα να οδηγηθούν στη σκλαβιά 10 – 20 χιλιάδες κάτοικοι του νησιού. Οι παλιόπυργοι, που τμήματά τους υπάρχουν ακόμα στην πεδιάδα του χωριού κοντά στα Βρεττά αποτελούν ιστορικά τεκμήρια. Σημαντική ήταν η προσφορά στην ιστορία της Κέρκυρας και την προστασία της από την τουρκική εισβολή του 1716 των Αργυραδιτών με ηγέτη τον ήρωα Πανδή Νικόλαο του Πολυμέρου ο οποίος με 400 ντόπιους υπερασπίστηκε με επιτυχία τις τουρκικές επιθέσεις στην Πόρτα Ρεμούντα κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης της Κέρκυρας και τα υψώματα του Σταυρού, από όπου υδρευότανε η πόλη.
Γεγονός αξιομνημόνευτο , το «θανατικό», η πανώλη των διακοσίων ημερών που πρωτοεκδηλώθηκε στον Μαραθιά το 1815 μολύνοντας 1.013 ανθρώπους και έστειλε στον Άδη 415 ψυχές.
Στα νεότερα χρόνια, στις 24 Σεπτέμβρη 1943 στον Άι – Γιώργη και στη θέση Αρχονερά (Ρηχονέρια), με προγεφύρωμα τις βραχονησίδες Λα(γ)ούδια, αποβιβάζεται εκστρατευτικό σώμα 300 – 400 Γερμανών που σε σαρανταοκτώ ώρες καταλαμβάνει την Κέρκυρα που τελούσε υπό ιταλική κατοχή, ενώ τα γερμανικά βομβαρδιστικά κατεδαφίζουν τον οικισμό Νεοχωράκι.
|
|
|
Γειτονιά του Κατοχωριού με τις γυναίκες να κάθονται και να συζητάνε |
Ήθη έθιμα - Πολιτισμός
Με τη συνδρομή των κατοίκων και του Πολιτιστικού Συλλόγου πάρα πολλά έθιμα της ευρύτερης περιοχής των Κορισσίων, όπως το Καρναβάλι με το παραδοσιακό έθιμο των Βλάχων αναβιώνουν κάθε χρόνο. Οι Βλάχοι είναι πάντοτε δύο ο ένας τίθεται οδηγός και ο άλλος ουραγός της αποκριάτικης πομπής. Χαρακτηριστικό του χορού των Βλάχων, τα «ζάλια», όπου οι δύο Βλάχοι χορεύουν αντικριστά ο ένας με τον άλλο εκτελώντας ένα πανάρχαιο τελετουργικό χορό. Κρατάνε στο δεξί τους χέρι ένα ματσάκι με τα πρώτα λουλούδια της άνοιξης (τσαντσαμίνια ή βιολέτες) και στο αριστερό τους χέρι ένα μεγάλο παλούκι με μύτη που μοιάζει με αρχαίο δόρυ κατά τη διάρκεια του χορού τους ή και όταν συναντούν τον ιερέα σε ένδειξη σεβασμού κατεβάζουν το παλούκι τους με τη μύτη προς τα πόδια του. Αποστολή τους όπως φαίνεται από το έθιμο είναι να μυρίσουν τους πολίτες με τα πρώτα λουλούδια λες και θέλουν να τους δώσουν να μεταλάβουν την ερχόμενη Άνοιξη.
Ένα άλλο έθιμο είναι το πανηγύρι της Αγίας Τριάδας, ανήμερα του Αγίου Πνεύματος, όπως και οι λιτανεύσεις εικόνων και επιταφίων στις ανάλογες γιορτές.
Πολύ πλούσια είναι η πολιτιστική παράδοση που συνεχίζεται με το Θεατρικό τμήμα και τη Χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου με πολλές εκδηλώσεις.
Ο Σύλλογος των εν Αττική Αργυραδιτών από το 1991 εκδίδει τη «Φωνή των Αργυραδιτών» προβάλλοντας την Ιστορία και τη σημερινή ζωή του χωριού και της ευρύτερης περιοχής.
|
|
|
Ο κεντρικός δρόμος, η διασταύρωση προς τα άλλα χωριά.. |
Αθλητισμός
Ο Α.Π.Σ. Κρόνος Αργυράδων είναι ένας ποδοσφαιρικός σύλλογος που εδρεύει στις Αργυράδες Κέρκυρας και στις 5 Μαϊου 2020 έκλεισε 52 χρόνια ένδοξης ιστορίας. Από τις πιο ιστορικές ομάδες της Κέρκυρας.
Ένα πρωτάθλημα Γ΄ Εθνικής!
Ο Κρόνος την περίοδο 2018 -19 ξεφεύγει από τα όρια της Κέρκυρας και γίνεται γνωστός σε όλη την Ελλάδα κατακτώντας τον τίτλο του πρωταθλητή στον 3ο Όμιλο της Γ΄ Εθνικής. Μέσα σε δυο χρονιές εκτοξεύεται από την Α1 ΕΠΣΚ στη FOOTBALL LEAGUE!
Δ΄ Εθνική και στην τρίτη θέση!
Το 2005-06 συμμετέχει στην Δ’ εθνική και κατακτά την τρίτη θέση. Το 2006-07 κατέκτησε την 6η θέση στο πρωτάθλημα. Το 2007-08 τερματίζει στην 8η θέση. Το 2008-09 παραιτείται από το πρωτάθλημα στα μισά της σεζόν λόγω οικονομικών προβλημάτων και επιστρέφει στα τοπικά πρωταθλήματα.
Έχει κατακτήσει 3 πρωταθλήματα της Α1 ΕΠΣΚ (1983-84,2004-05,2017-18). Το 1983-84 κατακτά για πρώτη φορά το πρωτάθλημα της ΕΠΣ Κέρκυρας-Θεσπρωτίας και ανεβαίνει στην τότε Α΄ Εθνική Ερασιτεχνική, μεταγενέστερα Δ’ Εθνική. Το 2017-18 κατέκτησε το πρωτάθλημα και κέρδισε την άνοδο στην Γ’ Εθνική.
Τέσσερα κύπελλα και δυο ρεκόρ!
Έχει κατακτήσει 4 κύπελλα ΕΠΣ Κέρκυρας: (1977-78,1987-88,2006-07,2015-16) παίζοντας σε 10 τελικούς.
Δυο μεγάλες πορείες μέχρι τους «8» του κυπέλλου Ερασιτεχνών Ελλάδας!
Τρία Super Cup (Σούπερ κάπ)!
Έχει κατακτήσει 3 Super Cup (Σούπερ κάπ) ΕΠΣ Κέρκυρας (2007,2016,2018)
Τρία πρωταθλήματα Α΄(Β’ ) ΕΠΣ Κέρκυρας!
Έχει κατακτήσει τρία πρωταθλήματα Α΄(πρώην Β΄) ΕΠΣ Κέρκυρας (1972-73,1977-78,2012-13)
Ένα πρωτάθλημα Β΄(Γ΄) ΕΠΣ Κέρκυρας!
Έχει κατακτήσει ένα πρωτάθλημα Β΄(πρώην Γ΄) ΕΠΣ Κέρκυρας (1976-77)
Το πρώτο πρωτάθλημα της ΕΠΣΚ στα τμήματα υποδομής!
Δεν είναι μόνο οι 15 «κούπες» που μεταφράζονται σε 1 πρωτάθλημα Γ΄ Εθνικής, 3 πρωταθλήματα Κέρκυρας, 3 πρωταθλήματα Α΄(πρώην Β΄) ΕΠΣΚ, 1 Β΄(πρώην Γ΄) ΕΠΣΚ, 4 κύπελλα ΕΠΣΚ, αλλά και πάμπολλες διακρίσεις, ρεκόρ, αλλά και …κλοπές, τουλάχιστον δυο πρωταθλημάτων και τριών κυπέλλων! Ο Κρόνος στην ιστορική του διαδρομή σε 27 ποδοσφαιρικές περιόδους έχει κατακτήσει κάποιο –ους τίτλους ή έχει πετύχει κάποια σημαντική διάκριση. Αυτή η ομάδα που κάποτε διέθετε ένα από τα λίγα γήπεδα και εδώ και 18 χρόνια έχει ξεσπιτωθεί, χωρίς να ιδρώνει τ΄ αυτί των «αρμοδίων». Για αυτό και η αποχή από κάθε ποδοσφαιρική διοργάνωση την περίοδο 2019 - 20 είναι ένα τραύμα για τους φιλάθλους του Κρόνου και όσους αγαπούν το ποδόσφαιρο.
Χωρίς γήπεδο – 19 χρόνια κοροϊδίας!
Το μεγάλο πρόβλημα του Κρόνου Αργυράδων είναι η έλλειψη γηπέδου. Από το 1970 έως το 2002 το γήπεδο Αργυραδων (υπήρχε από το 1957,ένα από τα πρώτα γήπεδα στο νησί) ήταν έδρα του Κρόνου και πολλών άλλων ομάδων της Νότιας Κέρκυρας. Καταργήθηκε το 2002 με απόφαση της τότε δημοτικής αρχής. Από τότε ο Κρόνος χρησιμοποιεί ως έδρα το γήπεδο Περιβολίου. Για τις ανάγκες της Γ εθνικής μετακόμισε στο Κανόνι, στο αθλητικό κέντρο της ΕΠΣ Κέρκυρας και αναδείχτηκε πρωταθλητής Γ΄ Εθνικής 2018 - 19.
Ολοφάνερη η αδιαφορία και η αδικία της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης για τον Κρόνο.
Άγιος Γεώργιος
Σήμερα ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων ασχολείται με τον τουρισμό στον οικισμό του Αϊ Γιώργη, μια από τις πιο αμμουδερές και πιο όμορφες παραλίες της Κέρκυρας, που ξεκινάει από τον Νήσο (Ίσσο) και φθάνει έως τον Μαραθιά. Το ανοικτό Ιόνιο με τα ισχυρά ρεύματα εγγυάται την καθαριότητα των παραλιών του. Ο θερινός μέχρι πρότινος παραθεριστικός οικισμός του Αϊ - Γιώργη έχει απορροφήσει ένα πολύ μεγάλο τμήμα του πληθυσμού του παραδοσιακού οικισμού.
Γιώργος Κ. Καββαδίας
Βιβλιογραφία
1. Πορφύριος Οδυσ. Πανδής, Νοταριακές πράξεις ... και πληθυσμιακά στποιχεία του Νομού Κέρκυρας, Αθήνα 1992
2. Δημήτρης Μεταλληνός, Αργυράδες, το παραδοσιακό χωριό …, «Η Φωνή των Αργυραδιτών», αρ. φ. 60, Μαρτ. – Απρ. 2002
3. http://www.korission.gov.gr/
