• Αργυράδες - Κέρκυρας
  • Thursday , Feb 1 , 2018

Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

Ο ματωμένος Δεκέμβρης της Κέρκυρας

December 04, 2021 5777

 

 

Τασούλα τη φώναζαν, Αναστασία Τζώνη ήταν το πλήρες, βαφτιστικό της όνομα. Είναι αυτή που εικονίζεται σε κόκκινο κύκλο στην ιστορική αυτή φωτογραφία. Γονατισμένη. Συγκρατώντας δάκρυα… Με τα χέρια της να ορθώνουν πανό. Δεκαέξι χρονών ήταν τότε, την 4η Δεκεμβρίου 1944, σαν σήμερα πριν από εβδομήντα έξι χρόνια.

Λέτε πιο μικρής να της είχαν πει σε κερκυραϊκό ή άλλο σχολείο ότι στα γραφτά του τα τυπωμένα πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο στην Κέρκυρα, το 1798, ο Ρήγας Φεραίος έλεγε ότι πρέπει να είναι συνταγματικό δικαίωμα και καθήκον του ελληνικού λαού στην απελευθερωμένη Ελλάδα μετά την εκδίωξη των Οθωμανών να επαναστατεί ακόμα και με τα όπλα όταν σκοτώνουν το δίκιο του;

Από τότε είναι ναι, απ’ την 4η Δεκεμβρίου 1944, η αθάνατη φωτογραφία με νέες και νέους στην πρώτη γραμμή της ειρηνικής διαδήλωσης του ΕΑΜ στην πλατεία Συντάγματος της Αθήνας. Μόλις είκοσι ώρες μετά τη διαδήλωση της προηγούμενης μέρας 3ης Δεκεμβρίου που ‘χε βαφτεί στο αίμα δεκάδων νεκρών άοπλων διαδηλωτών, χτυπημένων από ελληνικά χέρια με αγγλικά όπλα υπό τα αδιάφορα βλέμματα Βρετανών στρατιωτικών του επιτελείου του Αρχιστράτηγου των Συμμαχικών Δυνάμεων, κατά τα άλλα, Σκόμπι. Ο ματωμένος Δεκέμβρης της Αθήνας άρχιζε. «Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσσίδες ή τα όπλα», σωστά δε λέει το πανό;

 

Η Τασούλα Τζώνη, γεννημένη στη Νέα Κίο Αργολίδας το 1928 από οικογένεια με κερκυραϊκό και μικρασιατικό κλάδο, όπου ακριβώς κι αν μεγάλωσε κι ό,τι κι αν της είχαν μάθει στο σχολείο, δεν διέφερε καθόλου σε γενναιότητα από τις χιλιάδες Κερκυραίους νέους και Κερκυραίες νέες, απ’ τις αμέτρητες χιλιάδες Έλληνες νέους και Ελληνίδες νέες που μέσ’ από τις γραμμές ή στο πλάι της Οργάνωσης Νεολαίας ΕΠΟΝ και του πατρικού της ΕΑΜ είχαν υψώσει το ανάστημά τους στον χιτλεροφασιστικό ζυγό.

Μαζί και με τον Γιώργο Τζώνη και τον Άρη Βελουχιώτη τον φυλακισμένο το ’39 στις φυλακές της Κέρκυρας που μέχρι τότε είχε γνωρίσει το νησί σαν είχε τα χρόνια της Τασούλας μόνο με λόγια, σ’ έναν αθηναϊκό καφενέ με τ’ όνομα «Μαύρος Γάτος», συνεπώνυμο κερκυραϊκού καφενέ και χαρακτηρισμένον «Σοσιαλιστικό Καφενείο», φτιαγμένον απ’ την οικογένεια του λογοτέχνη Γεράσιμου Σπαταλά απ’ το κερκυραϊκό χωριό Σιναράδες που ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος είχε ξεχωρίσει για την πρωτοπόρα λογοτεχνική του δράση.

Να τι έχει πει για τη Νεολαία του τοπικού ΕΑΜ, την ΕΠΟΝ της Κέρκυρας, αν αμφιβάλλετε για τη δύναμή της, ένας κάθε άλλο παρά κομμουνιστής κορυφαίος Κερκυραίος δημοσιογράφος και λόγιος, θαυμαστής της Βρετανίας εκείνο τον καιρό. Ο Κώστας Δαφνής, έστω με μια μικροψυχία: «Είχε διακλαδώσεις και στο μικρότερο χωριό (…) Επέτυχε να προσεταιρισθή την κερκυραϊκή νεότητα».

Ο Γιώργος Τζώνης που ακολούθησε τον δρόμο της Εθνικής Αντίστασης όπως κι η Τασούλα Τζώνη, κάπως μεγαλύτερός της, ήταν στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, γεννημένος στην Κέρκυρα, στο εργατικό προάστιο Μαντούκι μάλλον όπου ήταν γραμμένη σε τοπικούς καταλόγους η οικογένεια, καταχωρημένη στα τοπικά Αρχεία απ’ το 1850. Το 1939 στις φυλακές της Κέρκυρας εγνώρισε μάλλον ο Γιώργος Τζώνης τον Άρη. Τις 15 Μαΐου του 1941, σε λιγότερο από είκοσι μέρες από την είσοδο των Ναζί στην Αθήνα, ήταν πάλι μαζί του. Στην Καισαριανή, στην Αθήνα. Στην ιστορική «Σύσκεψη της Καισαριανής» όπου ο Άρης εκήρυξε την ένοπλη Εθνική Αντίσταση στον κατακτητή σ’ όλη την Ελλάδα.

Σώζεται εκεί γραπτή μαρτυρία του αγωνιστή Θόδωρου Κουλίτσου-Νικολαΐδη και για τη δική του συμμετοχή. Αναθηματική πλάκα τιμά αιωνίως πλέον εκείνη τη σύσκεψη δώδεκα πρωτοπόρων αγωνιστών.

Είχ’ έρθ’ η ώρα τότε!

Να γίνει ώριμη πράξη αυτό που ένας Κερκυραίος φωτεινός και γενναίος κομμουνιστής όσο λίγοι, ο Σπύρος Καλοδίκης είχε διακηρύξει στην πλατεία της Ομόνοιας τον Απρίλιο του ’41 καθώς τα γερμανικά τανκς βάδιζαν προς την Ακρόπολη: «Όπλα στο λαό», «Αντίσταση». Ο αγώνας, ακόμα πιο σωστά, που ήδη από τις 31 Οκτωβρίου του ’40 ο Γενικός Γραμματέας του κόμματος των Ελλήνων κομμουνιστών Νίκος Ζαχαριάδης, ο κρατούμενος επί τρία και πλέον χρόνια στις απαίσιες φυλακές του νησιού, είχε βρει τον τρόπο να καλέσει τον λαό να κάνει, ενώ βρισκόταν στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας Αττικής με υπεύθυνο για τη φύλαξή του, πριν καταλήξει στο Νταχάου, τον εκπαιδευμένο στη Γκεστάπο στη Γερμανία ειδικά στη δίωξη των κομμουνιστών Κερκυραίο διαβόητο διοικητή της Υπηρεσίας Δίωξης Κομμουνιστών της Γενικής Ασφάλειας Σπύρο Παξινό.

Αντηχούσε «Ελλάδα», «ΕΑΜ» κι «ΕΛΑΣ» κι «ΕΠΟΝ» και «Λευτεριά» η Κέρκυρα τις 10 Οκτωβρίου του ’44 το απόγιομα, απελευθερωμένη πια απ’ τα ναζιστικά ηττημένα στρατεύματα, ενώ στο χωριό Πάγοι τα δάκρυα χαράς εναλλάσσονταν με δάκρυα λύπης για τη δολοφονία από ναζιστικό στράτευμα, καθώς αποχωρούσε, ενός 16χρονου. Ο ΕΠΟΝίτης Γιάννης Ρουβάς, στερνός Κερκυραίος νεκρός-θύμα της ναζιστικής βαρβαρότητας, είχε πέσει νεκρός από ναζιστικά βόλια ενώ έγραφε σε τοίχο του χωριού «Ελευθερία»!

Πανζουρλισμός χαράς του λαού μας στην πόλη!

Έφτανε κι αντιπρόσωπος της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» του Καΐρου, ο Λέων Μακκάς. Παλιός βενιζελικός βουλευτής, βουλευτής της ΕΡΕ τελικά. Η ΕΠΟΝ με γενναιοφροσύνη και γενναιοδωρία οργάνωσε παρέλαση για την υποδοχή του Μακκά. Κόσμος συνέρρεε στην πόλη, ερχόταν κι από κοντινά κι απ’ τα πιο μακρινά χωριά. Πεζός… . Το ΕΑΜ είχε καλέσει τον κόσμο να γιορτάσει και ν’ απαιτήσει όσα θέλει, ενωτικά και ειρηνικά, το πρωί στην πλατεία Σαρόκο. Λίγες ώρες και ξημέρωνε 11 Οκτωβρίου 1944. Η μέρα που άρχισε ο ματωμένος Δεκέμβρης της Κέρκυρας!

Πενήντα μία μέρες προτού αρχίσουν τα «Δεκεμβριανά» της Αθήνας!

Μία μέρα πριν απελευθερωθεί η Αθήνα, επτά μέρες πριν το ΕΑΜ υποδεχτεί πανηγυρικά στην Αθήνα από το Κάιρο μέσω Ιταλίας, ως σύμβολο ενότητας και πορείας ελεύθερης έκφρασης του λαού σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του, τον Γεώργιο Παπανδρέου, φίλο με τον Λέοντα Μακκά.

Ναι, η Κέρκυρα γνώρισε τον Οκτώβρη, τις 11 του μηνός, αυτό που ξεκίνησε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο, τις 3 του μηνός. Πρόωρα. Πρώτη.

Από τα τοπικά στελέχη πολιτικών κομμάτων σήμερα είναι η Ισμήνη Μώρου του ΚΙΝΑΛ, αν και αγέννητη τότε, αυτή που ξέρει και μπορεί να βεβαιώσει εξ ιδίων, από τον μπαμπά της, κάτι για ‘κείνο το κερκυραϊκό ξεκίνημα. Το βεβαιώνει και σήμερα ο 102 ετών αειθαλής πατέρας της Σπύρος Μώρος, γιατρός. Μη κομμουνιστής, όπως τόσοι και τόσοι του ΕΑΜ. Εβδομήντα έξι χρόνια μετά, δεν στάθηκε δυνατόν ούτε γεραματιάζοντας τόσο να βγάλει από τη μνήμη του εκείνη τη μέρα. «Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με όπλα! Μας σημάδευαν!». Έλληνες πια. Με βρετανικά, κυρίως, όπλα. Και θεατή βρετανο-αμερικανικό Συμμαχικό απόσπασμα. Ο ίδιος σώζει μια μοναδική φωτογραφία από ‘κείνη τη μέρα. Με ομιλητές στο βήμα.

Πανζουρλισμός ειρηνικός. Σαν σολωμικός ανάκουστος κιλαηδισμός της καρδιάς της Κέρκυρας!

Λαός απ όλη την Κέρκυρα γινόταν ένα. Χιλιάδες έφτασαν απ’ τα χωριά με τα πόδια για τη συγκέντρωση, την παραμονή. Νεολαία και λαός της Λευκίμμης, υμνώντας τους αγωνιστές τους και πρώτον ανάμεσά τους τον οργανωτή τους ναυτεργάτη ΕΑΜίτη κομμουνιστή Οδυσσέα Κοτινά που δολοφονήθηκε απ’ τους Ιταλούς το ’43, έκαναν μια συγκλονιστική πορεία σαράντα χιλιομέτρων!

Ο αγωνιστής Γιώργος Κουρής απ’ το χωριό Άγιος Ματθαίος, που επέζησε από δολοφονική σφαίρα, έχει αφήσει μαρτυρία για εκείνον το λαϊκό, πανηγυρικό ξεσηκωμό:

«Την προηγούμενη ξεκίνησε ο κόσμος για την πόλη, τραγουδώντας σε όλο το δρόμο τα τραγούδια του αγώνα. Το βράδυ φιλοξενήθηκαν για ύπνο, φαγητό στα σπίτια των κατοίκων της πόλης και την επομένη στην πλατεία του Σαρόκου δέχτηκαν με ακράτητο ενθουσιασμό τον αντιπρόσωπο της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας Λέοντα Μακά με τους αντιπροσώπους του ΕΑΜ Κέρκυρας (…) κι όλους τους οργανωτές του ΕΑΜ με τους θερμούς λόγους για την εθνική απελευθέρωση». Ήταν «λαοθάλασσα που παρήλαυνε ασταμάτητα, επευφημώντας, τραγουδώντας και χορεύοντας όλο το βράδυ στο πάρκο της Γαρίτσας».

Τραγουδούσαν, διέσωσε:

Είμαστε εμείς Ελλάδα τα παιδιά σου
οργανωμένα μέσα στο ΕΑΜ
και για σένα και τη Λευτεριά σου
θ’ αγωνιστούμε όλοι με μια καρδιά

ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, φωνή Λαού
που φτάνει ως τ’ άστρα τ’ ουρανού.

Εκατόν είκοσι επτά χρόνια από τότε που, το 1817, ο Βρετανός αρμοστής στην Κέρκυρα με σύμμαχο την τοπική αριστοκρατία έστρεφαν τα βρετανικά κανόνια του Παλαιού Φρουρίου προς τον λαό της πόλης για να καταπνίξει την αντίδρασή του στο αυταρχικό και αντιλαϊκό και ληστρικά εκμεταλλευτικό Σύνταγμα που επέβαλε, η τεράστια συγκέντρωση του λαού της Κέρκυρας για τη νίκη επί του φασισμού και την απελευθέρωση τις 11 Οκτωβρίου 1944 έγινε με βρετανικά και αμερικανικά όπλα στραμμένα καταπάνω του!

Μια πρώτη ηπειρωτική μονάδα του ΕΔΕΣ είχε αποβιβαστεί στο νησί, χωρίς να εμποδιστεί απ’ τους Γερμανούς, τις 22 Οκτωβρίου 1943 σε ακτές στο Νησάκι και το Λαύκι Ένας νέος Ιωάννης Μεταξάς με ιδέες του θανόντα δικτάτορα, αντισυνταγματάρχης του ΕΔΕΣ της Ηπείρου, με πολύ λίγους Κερκυραίους μαζί του, ανέλαβε ηγετικό ρόλο στον νέο, τοπικό υποτίθεται αλλά πραγματικά κατακτητικό και ελάχιστα αντιστασιακό ΕΔΕΣ. Σκοπός του ήταν η δημιουργία προϋποθέσεων αποβίβασης νέων δυνάμεων «Εθνικών Ομάδων Ελλήνων Ανταρτών» μαζί με Βρετανούς. Αρνήθηκε να τον συνδράμει, μεταξύ άλλων, ο πρώην βενιζελικός βουλευτής Δημήτρης Ζυμάρης. Όπως κι ο πρώην κεντροδεξιός βουλευτής Ιωάννης Μοναστηριώτης.

Έκθεση του Γραφείου Πληροφοριών του ΕΔΕΣ έφερε τον ΕΛΑΣ με «700-800 εξοπλισμένους άνδρες» και τον ίδιο με όχι «μεγαλύτερον των 150-170 ανδρών συγκεκροτημένον τμήμα», παρά τον επιπρόσθετο εξοπλισμό του από την Ήπειρο με εντολή του Ζέρβα. Με αίτησή του ο ΕΔΕΣ ζήτησε βαρύ οπλισμό και «αποστολή τακτικών δυνάμεων». Υποστήριζε πως οι ΕΑΜίτες «διατείνονται ότι κατά τα μεταξύ των Συμμάχων αποφασισθέντα κάθε λαός θα κανονίση μόνος τα καθ’ εαυτόν και συνεπώς, λέγουν, θα αντιστούν κατά των Άγγλων, εάν ούτοι αποπειραθούν ν’ αποβιβασθούν εις την Κέρκυραν μετά την αποχώρησιν των Γερμανών, διότι τότε θα έλθουν ως κατακτηταί και δια να εμποδίσουν την ελευθέραν εκδήλωσιν της θελήσεως του λαού». Αξιωματικός της αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών ανέλαβε τότε παρεμβατική δράση. Το Γραφείο του ΕΔΕΣ Κέρκυρας ζήτησε από τον Ζέρβα «επικράτησι εν τη νήσω δι’ εξωτερικής ενεργείας». Συγχρόνως, οι Γερμανοί προσέφεραν όπλα στην Αστυνομία και όπλα ζήτησαν από αυτούς φιλικοί τους ιδιώτες.

Την 1η Οκτωβρίου 1944 άρχισαν μυστικές διαβουλεύσεις μεταξύ των Γερμανών και των Βρετανών επιτετραμμένων στον Ζέρβα για αποχώρηση των πρώτων, με όρο εκ μέρους τους, σύμφωνα με «εμπιστευτική επιστολή», την παράδοση του νησιού «εις τας αγγλικάς και όχι τας ανταρτικάς δυνάμεις», με ανάμειξη και του Μητροπολίτη
Μεθόδιου, όπως επιθυμούσε ο Βρετανός υποπλοίαρχος Τζέφρεϊ. Επαφές του ΕΛΑΣ με τον ΕΔΕΣ τοπικά για συναινετική ομαλή μετάβαση σε νέα πολιτική διοίκηση, με συμμετοχή των τοπικών επαγγελματικών οργανώσεων του λαού, συνάντησαν την άρνηση του ΕΔΕΣ, με άνωθεν οδηγίες. «Να καταλάβωμεν την πόλιν της Κερκύρας, όπερ θα εσήμαινεν τον έλεγχον εφ’ ολοκλήρου της νήσου», επιθυμούσε ο νέος Μεταξάς.

Τις 8 Οκτωβρίου αποβιβάστηκε στην περιοχή της Μεσογγής από την Ήπειρο, με βρετανική συνοδεία, δύναμη τουλάχιστον 600 ανδρών του ΕΔΕΣ. Ο επικεφαλής της ταγματάρχης Δημήτρης Σαρρής αξίωσε αμέσως, με βρετανική κάλυψη, την αποκλειστική στρατιωτική διοίκηση του νησιού, επικαλούμενος τους Συμμάχους και τη συμφωνία της Καζέρτας. Εκείνη δηλαδή που είχε συναφθεί στην ομώνυμη ιταλική πόλη τις 26 Σεπτεμβρίου 1944 και όντως αναγνώριζε διοικητικές ευθύνες για Αντίσταση σε περιοχές γειτονικές με την Αλβανία στον ΕΔΕΣ, σε συνεργασία όμως με τον ΕΛΑΣ. Την επομένη το μεσημέρι, παρά την άρνηση του ΕΛΑΣ και όλων ανεξαιρέτως των λαϊκών οργανώσεων, εγκαταστάθηκε στο κέντρο της πόλης, το οποίο και κατέλαβε. Ακολούθησαν τις 10 Οκτωβρίου με ενισχυτικές δυνάμεις ο Βρετανός υποπλοίαρχος Μπέικον και ο Αμερικανός λοχαγός Ρότζερς, που την επόμενη μέρα πρωί-πρωί με κοινή προκήρυξή τους καλούσαν τον λαό «σε πλήρη συνεργασία με τας δυνάμεις του Στρατηγού Ζέρβα». Η Κέρκυρα «θα τελή υπό τον έλεγχον του Στρατηγού Ζέρβα και των Εθνικών Ομάδων αυτού», αποφάνθηκαν πραξικοπηματικά!

Τις 11 Οκτωβρίου 1944 στην Κέρκυρα έγινε, τηρουμένων των αναλογιών, ό,τι έμελλε να συμβεί τις 3 και 4 Δεκεμβρίου 1944 στις ειρηνικές ΕΑΜικές διαδηλώσεις του λαού της Αθήνας. Λες κι ήταν προαναγγελία και μαζί πρόβα-τζενεράλε για όσα θ’ ακολουθούσαν πενήντα τρεις μέρες μετά στην ελληνική πρωτεύουσα!

Σώζεται μία, μοναδική για το θέμα, αποκαλυπτική κι ανέκδοτη μέχρι τώρα πολυσέλιδη αν και δυσανάγνωστη αναφορά της ΕΠΟΝ Κέρκυρας.

Για εκείνα τα γεγονότα, γραμμένη πιθανόν από εργαζόμενο νέο εν θερμώ.

Που αφορά ακριβώς το τι συνέβη σ’ αυτό το γιορτινό παλλαϊκό συλλαλητήριο του ΕΑΜ της Κέρκυρας. Είναι σωσμένη σε υλικά του Αρχείου Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας. Για ‘κείνο ακριβώς το ανεπανάληπτο σε όγκο λαϊκό συλλαλητήριο των Κερκυραίων, στο οποίο -τι ειρωνεία της Ιστορίας!…- είχαν κληθεί να μιλήσουν και οι παρόντες πια στο απελευθερωμένο νησί Άγγλοι δύο εκπρόσωποι των «Συμμαχικών Δυνάμεων» από την απέναντι ηπειρωτική ακτή, όπως και ο αμέσως αγκαλιασμένος απ’ την τοπική οικονομική ελίτ εκπρόσωπος της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» του Καΐρου Λέων Μακκάς! Την ίδιαν ώρα σε λαϊκή συγκέντρωση που είχε καλέσει στην Πάνω Πλατεία ο ΕΔΕΣ η πλατεία ήταν άδεια! Έσπευσαν λοιπόν και οι τρεις σε αυτή του ΕΑΜ.

Διακήρυσσε ο Λ. Μακκάς φτάνοντας στο νησί ότι «Βασιλεύς θα είναι πλέον ο ελληνικός λαός» και η εφημερίδα της ΕΠΟΝ Κέρκυρας, με την πιο καλή θέληση, κυκλοφορούσε φύλλο της εφημερίδας της με αυτόν τον τίτλο!

Αλλά με το που πάτησε καλά το πόδι του στο νησί, άρχισε να ψελλίζει μία και μοναδική αξίωση: τον μονομερή αφοπλισμό του ΕΛΑΣ της Κέρκυρας και την υποταγή του στον ΕΔΕΣ, εν ονόματι της Συμφωνίας της Καζέρτας, της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» και των Συμμάχων!

Ακολουθούν, με οριακές ορθογραφικές παρεμβάσεις, αποσπάσματα της γεμάτης και μ’ ελπίδες συγκλονιστικής αναφοράς της ΕΠΟΝ.

Για τη δολοφονική καταστολή της συγκέντρωσης:

«Η τάξη και η πειθαρχία θα επικρατούσε στο νησί μας (…). Κατέβηκε στις 11 του Οχτώβρη με πρωτοπόρα τα νιάτα η λαϊκή θέληση και έδειξε πεντακάθαρα πως χωρίς χειροβομβίδες και πολυβόλα, με μόνο όπλο το δίκαιο, παλεύει για τη λευτεριά, τη λαοκρατία. Η 11 του Οχτώβρη είναι μια μέρα ιστορική για τον κερκυραϊκό λαό. “Όλοι στη Λαϊκή Αγορά, για τους Συμμάχους”, ήταν το σύνθημα που βροντοφώναζαν οι τηλεβόες της ΕΠΟΝ (…). Μια απέραντη ανθρωποθάλασσα, ένα πυκνό και πολύχρωμο δάσος από σημαίες (…) στα χέρια της νέας γενιάς. Μία αυθόρμητη κραυγή από τον πολυβασανισμένο κερκυραϊκό λαό. Σημαίες ελληνικές, αγγλικές, ρωσικές, αμερικανικές, λάβαρα της ΕΠΟΝ, συνθήματα της λευτεριάς, της λαοκρατίας, του λαογέννητου ΕΑΜ, του ηρωικού λαϊκού στρατού μας, των συμμάχων μας. Να η προσωπία Ρούζβελτ, Στάλιν, Τσόρτσιλ, ζωγραφισμένη σ’ ένα μακρύ πάνινο (…). Όλα έδειχναν τάξη, πειθαρχία, ενθουσιασμό, όλα ήταν μια τρανή απόδειξη πως ο λαός μπορεί να στηριχθεί στη νέα γενιά, αποφασισμένη να φέρει στη χώρα μας την ησυχία, τη χαρά, τη λαοκρατία.

Μια γενική εκδήλωση ενθουσιασμού… Με κραυγές χαράς και χειροκροτήματα υποδέχτηκαν τη σημαία του Εργατικού Κέντρου, σύμβολο της δουλειάς που πάνω σ’ αυτήν θα στηριχθεί η νέα κοινωνία. Μα τα χειροκροτήματα δεν έπαυσαν, οι ζητωκραυγές εξακολουθούσαν (…). “Ζήτω οι σύμμαχοι Αγγλία, Ρωσία, Αμερική” (…). Πίσω η μουσική της ΕΠΟΝ παίζοντας ένα εθνικό εμβατήριο (…). Ο Αμερικανός εξέφρασε στην αρχή την ικανοποίηση των Συμμάχων (…) που μετά από τριάμισι χρόνια αβάσταχτης σκλαβιάς ελευθερώνεται το όμορφο νησί μας (…). “Εμείς θα σας στείλουμε τρόφιμα και ό,τι άλλο έχετε ανάγκη”… Ο πεινασμένος και κουρελιασμένος λαός της Κερκύρας εξεδήλωσε την μέχρι αυτοθυσίας απόφασή του να ζήσει ελεύθερος και κυρίαρχος στον τόπο του. “Όχι φαΐ, λευτεριά και λαοκρατία θέλουμε”, ήταν η κραυγή που έβγαινε από χιλιάδες στόματα (…). “ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ”, “Ζήτω η Εθνική Κυβέρνηση”, “Ζήτω η Ελλάδα”, “Λαοκρατία” (…). Ευτυχία, χαρά, ενθουσιασμός γέμιζε τις καρδιές του πολυβασανισμένου κερκυραϊκού λαού, ενώ πίστευε πως πια είναι ελεύθερος να χαρεί την λευτεριά του, ενώ πίστευε πως φύγαν μακριά, φύγαν για πάντα οι μαύρες μέρες, οι στιγμές του φόβου και της τρομοκρατίας (…). Ζητούσε να φύγουν τα πολυβόλα που ήταν στημένα σ’ όλη την πόλι από τους ξένους ΕΔΕΣίτες που είχαν έρθει από την Ήπειρο».

Ξαφνικά τότε, στο γεμάτο ερείπια νησί που Φινλανδός πανεπιστημιακός το 1865 είχε περιγράψει ως παράδεισο επί της γης και στα τέσσερα χρόνια των βομβαρδισμών και της Κατοχής είχε γίνει κόλαση, «το φάντασμα του παρελθόντος» ζωντάνεψε «πιο αποτρόπαιο, πιο τρομακτικό»:

«Η φριχτή βοή του πολυβόλου και της χειροβομβίδας διέσχισε την ατμόσφαιρα (…). Το άοπλο πλήθος (…) ήταν αδύνατο να κρατηθεί (…). Η τρομοκρατική επέμβαση των ΕΔΕΣιτών (…) προκάλεσε πανικό και τη διάλυση της μεγάλης αυτής συγκέντρωσης (…). Μα γρήγορα ο δρόμος γέμισε από τα νιάτα. Ατρόμητοι συναγωνιστές και συναγωνίστριες, θαρραλέα “Αετόπουλα” που η αγανάκτηση τα κάνει λιοντάρια, όρθωσαν αόπλοι το ανάστημά τους στα προδοτικά βόλια της ντόπιας αντίδρασης».

ΕΔΕΣίτες που βρίσκονταν «στο μπαλκόνι της Χωροφυλακής, χτυπούσαν, ενώ τρεις άλλοι του τακτικού στρατού του ΕΔΕΣ έριχναν πισώπλατα χειροβομβίδες. Το αίμα τριών αθώων συναγωνιστών μας, που χύθηκε από τους εχθρούς του λαού, τα όργανα της διχτατορικής κλίκας της χώρας μας, γιγαντώνει τον λαό μας (…). Το πλήθος συγκεντρώνεται και προχωρεί (…). Νέα ομάδα ΕΔΕΣιτών φράζει το δρόμο και ταμπουρώνεται σε ερείπια για να πολεμήσει ενάντια στο άοπλο πλήθος. Είκοσι καλά οπλισμένοι με αυτόματα και πολυβόλα, ΕΔΕΣίτες, στέκονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη, έτοιμοι να χτυπήσουν, ενώ ο άοπλος λαός μας τραγουδάει μαζί με τη Μουσική το “Εμπρός ΕΠΟΝίτες”…».

Μαζί με τους νέους είναι και γέροι. Έμειναν μαζί «ενώνοντας τα χέρια αλυσίδα», πάνω από μιάμιση ώρα.

Ένας γέρος Κερκυραίος διαδηλωτής αναρωτιέται «πώς Έλληνες στρατιώτες χτυπούν ελληνικό λαό», ξεχωρίζει από το πλήθος, πλησιάζει έναν οπλίτη του ΕΔΕΣ και τον ρωτά «πώς;».

Η απάντηση που πήρε «ήταν πιο φριχτή από τη βολή του πολυβόλου που βρισκόταν μπροστά του. Ό,τι ιερό και αγαπητό είχε κουρελιάστηκαν με τα πιο αισχρά λόγια».

Ήταν γέρος νιος γίγαντας, μπαρουτοκαπνισμένος σε πολέμους. Ο γέρος «σαν μικροσκοπικός γίγαντας ύψωσε το γέρικο στήθος του και μπρος στην κάνη του πολυβόλου και με βραχνή φωνή που έτρεμε βροντοφώναξε: Δεν με σκότωσαν ούτε οι Τούρκοι ούτε οι Βούλγαροι ούτε οι Ιταλοί ούτε οι Γερμανοί, σκότωσέ με εσύ που είσαι “Έλληνας”…».

Ο λαός, με επικεφαλής τον Γραμματέα του ΕΑΜ του Ερωτόκριτο Μωραΐτη, απαίτησε κι έλαβε υπόσχεση από τον ελέω ΕΔΕΣ και Μάκκα νέο στρατιωτικό διοικητή του νησιού Γ. Σαρρή ότι θα τιμωρούσε τους υπεύθυνους της αιματηρής δολοφονικής επίθεσης. Ότι επίσης θα αναγνώριζε και θα σεβόταν το 10ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ. Δεν τιμωρήθηκε κανείς. Αντιθέτως!

Ο κυβερνητικός απεσταλμένος Λ. Μακκάς «ένιπτε τας χείρας» του για τη δολοφονική επίθεση, όπως και ο επικεφαλής μονάδας της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής. Ο Αμερικανός εκπρόσωπος Ρότζερς, δηλώνοντας ευγνωμοσύνη στον ΕΛΑΣ και στον νέο στρατιωτικό διοικητή του Αλέκο Πρίφτη και προαναγγέλοντας συμμαχική παρασημοφόρηση του Πρίφτη γιατί την Πρωτοχρονιά του ’44 με αυτόν επικεφαλής ο ΕΛΑΣ είχε σώσει και οδηγήσει στην Ήπειρο δέκα Αμερικανούς αεροπόρους πεσμένους στη νότια Κέρκυρα με μιαν απίστευτη κι άξια για κινηματογραφική ταινία του Παντελή Βούλγαρη επιχείρηση, παραδεχόταν ευθαρσώς ό,τι ακριβώς είχε γίνει, ό,τι κάθε μάτι είχε δει: Μονάδα του ΕΔΕΣ, ομολόγησε, άνοιξε πυρ εναντίον του άοπλου λαού!

Επιβλήθηκε με τα όπλα Άγγλων και του ΕΔΕΣ ο μονομερής αφοπλισμός, η παράδοση των όπλων από τον ΕΛΑΣ. Οι πρώτοι δεν πίστευαν στα μάτια τους με τον εξοπλισμό του. Έγινε δεκτός από το τοπικό ΕΑΜ, με οργή. Κατόπιν άνωθεν προτροπής/συγκατάθεσης. Ήταν η εποχή, βλέπετε, που κεντρικά το ΕΑΜ και το ΚΚΕ επέλεγαν τον ένα συμβιβασμό μετά τον άλλο, για χάρη της «εθνικής ενότητας», με τη γνωστή ελπίδα-αυταπάτη ότι η αστική τάξη και οι Βρετανοί θα επιτρέψουν στον λαό, έστω κατ’ επίφαση, την ελεύθερη έκφρασή του. Αρνήθηκε την παράδοση των όπλων ως άλλος Άρης Βελουχιώτης το ’44, νωρίτερα κι από ‘κείνον, ο Αλέκος Πρίφτης. Τον έκλαψαν όσο κανέναν οι Κερκυραίοι, το ’46. Ήταν ο Νο 1 μαχητής του ΕΛΑΣ, σύμφωνα με τον γηραιό αγωνιστή Φίλη Κορωνάκη.

Ούτε για τα προσχήματα δεν τηρήθηκαν οι υποσχέσεις των νέων τοπικών Αρχών για στοιχειωδώς ελεύθερη δραστηριότητα του ΕΑΜ, έστω. Πριν από οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα, απ’ τον Οκτώβριο του ’44, στην Κέρκυρα το ΕΑΜ πέρασε λίγο-πολύ στην παρανομία, αντιμετωπίζοντας κάθε είδους διώξεις!

Από τις 22 Οκτωβρίου κιόλας η Αστυνομία απαγόρευε στα τυπογραφεία του νησιού να τυπώσουν φύλλο της εφημερίδας της ΕΠΟΝ «Νέοι Μαχητές». Επιπλέον, προπηλάκισε βάναυσα εκπρόσωπό της μέσα στα γραφεία της. Σώζεται σχετική έγγραφη καταγγελία.

Ο διοικητής του Τάγματος Λευκίμμης του ΕΛΑΣ στη νότια Κέρκυρα Γρηγόρης Παπαδόπουλος άφησε την εξής γραπτή μαρτυρία:

«Άρχισαν στην Κέρκυρα να φθάνουν με κάθε μέσο και με την προστασία των Άγγλων όλος ο δοσιλογισμός απ’ όλη την Ελλάδα (…) Χωροφύλακες, Ράλληδες, Χίτες και κάθε εθνοπροδότης ήρθανε εδώ και μπήκανε υπό την προστασία των Άγγλων (…) Δύναμη του ΕΔΕΣ μπήκε στην όμορφη Κέρκυρα, διωγμένη απ’ όλη την Ήπειρο. Τότε, εκείνες τις μέρες, όλη η Ελλάδα ήτανε στα χέρια του ΕΛΑΣ, εκτός από την άτυχη Κέρκυρα. Με τον ερχομό του ΕΔΕΣ και όλων των δοσίλογων στην Κέρκυρα ξέσπασε σε λίγες μέρες μια χωρίς προηγούμενο τρομοκρατία στο νησί (…) Οι ΕΔΕΣίτες και οι ντόπιοι δοσίλογοι λύσσαξαν. Χωρίς καμιά αιτία έπιαναν και βασάνιζαν κάθε έναν που μάθαιναν ότι ήτανε οργανωμένος (…) Οι οργανώσεις πέρασαν στην παρανομία και οι συλλήψεις και οι βασανισμοί των αγωνιστών έδιναν και έπαιρναν».

Η Κέρκυρα ήρθε αντιμέτωπη με κλιμακούμενο όργιο βίας όλον τον Οκτώβριο, όλον τον Νοέμβριο, όλον τον Δεκέμβριο, ενώ ακόμη και σήμερα η αστική προπαγάνδα, συνένοχη για φρικτά εγκλήματα εις βάρος αθώων και άοπλων Κερκυραίων πολιτών και ομήρων του ΕΔΕΣ απ’ την Ήπειρο, καλλιεργεί τον μύθο ότι δήθεν η Κέρκυρα δεν γνώρισε βαρβαρότητες και Δεκέμβρη!

Έζησε κι αυτή όμως, νωρίτερ’ απ’ την Αθήνα, εκείνη τη φρίκη, μονομερώς. Σταματημό η φρίκη δεν είχε. Μια βαρβαρότητα που, βέβαια, απ’ την αρχή μέχρι το τέλος είχε οικονομικά κυρίως, βδελυρά, σκοτεινά κίνητρα!

Το 1945, στο φύλλο της «Φωνής του Λαού» με ημερομηνία 30 Σεπτεμβρίου το αφιερωμένο στον εορτασμό των τεσσάρων χρόνων του ΕΑΜ στο Γυμναστήριο της πόλης, παρ’ όλους τους ανείπωτους διωγμούς, ο Αριστερός μη κομμουνιστής αγωνιστής Γραμματέας του ΕΑΜ Ερωτόκριτος Μωραΐτης έγραψε: «Βασιλική δικτατορία και καμουφλαρισμένος φασισμός ήταν το τραγικό του Δεκέμβρη δίλημμα. Και ο αγώνας άρχισε με τη δολοφονία του Λαού στην Πλατεία του Συντάγματος κι’ ο αγώνας συνεχίζεται άγριος, σκληρός, αμείλικτος και θα συνεχισθεί ως την ώρα που θα ξεριζωθεί και το τελευταίο του φασισμού στη χώρα μας υπόλειμμα, ως την ώρα που θ’ αποκτήσει ο λαός την αληθινή του λευτεριά και θα επιβάλλει τα απαράγραπτα πάνω στην ζωή δικαιώματά του».

Δημοσιεύτηκε στις 7 Δεκέμβρη 2020 στο drepani.gr

Καββαδίας

This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Illusion Hair Studio

Boschetto (Άγιος Γεώργιος Αργυράδων)

MAMA 'S MARKET

Corfu Office Systems

PRANZO CHANIOTI

 

Καφέσας ψαροταβέρνα

Cosy finger food bar

Lord Travel Group

Blue sea hotel

Ιονική

 

Calendar

« March 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
        1 2 3
4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17
18 19 20 21 22 23 24
25 26 27 28 29 30 31

Argyrades - News

argyrades.gr

Σελίδες για τη ζωή, την ιστορία, τον πολιτισμό, στην Κέρκυρα. Με κριτική ματιά στην επικαιρότητα.

drepani.gr

Μια από τις ονομασίες με τις οποίες ήταν γνωστή η Κέρκυρα στην αρχαιότητα ήταν και η Δρεπάνη. Όνομα που χρησιμοποιήθηκε λόγω του σχήματός της. Η Δρεπάνη ταυτίζεται με το όπλο με το οποίο ο Κρόνος σκότωσε τον πατέρα του τον Ουρανό.

logo

© 2018 Your Company. All Rights Reserved. Designed By Your Company

Search