Η Ιστορία της Κερκυραϊκής Νοτιοδυτικής πλευράς, που σήμερα στην μεγαλύτερη της πλειοψηφίας αποτελούν τις Δημοτικές ενότητες Μελιτειέων και Κορισσίων, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την παρουσία και εκμετάλλευση της Λιμνοθάλασσας των Κορισσίων. Διότι από τα αρχαία χρόνια η λίμνη ήταν μια τεράστια πλουτοπαραγωγική πηγή για την περιοχή και τους κατοίκους της. Ιδιαίτερα για τα χωριά του Αη Μαθιά, των Βραγκανιώτικων, των Χλομοτιανων, του Χλομού και των Αργυράδων, που εδαφικά βρισκόταν κοντά στην λίμνη, τα υφάλμυρα νερά της ήταν στοιχείο μεγάλης οικονομικής σημασίας.
Αρκετοί την αποκαλούν «λίμνη» –κι έτσι θα τη βρείτε γραμμένη και σε κάποια ταξιδιωτικά ρεπορτάζ– καθώς αληθεύει ότι αυτή είναι η φυσική της κατασκευή, όπως και η πρώτη εντύπωση που δίνει σε όσους έρθουν στην περιοχή. Με ανθρώπινη παρέμβαση, όμως, έχει μετασχηματιστεί σε λιμνοθάλασσα: αν κοιτάξετε προσεκτικά το τοπίο, δηλαδή, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχει μια στενή, τεχνητή διώρυγα (κατασκευάστηκε το 1923), η οποία επιτρέπει την επικοινωνία με τη θάλασσα.
Ο λόγος για τα Κορίσσια ή (κάπως πιο επίσημα) για τη Λιμνοθάλασσα Κορισσίων. Η οποία εντοπίζεται στο νοτιοδυτικό τελείωμα της Κέρκυρας, διαμορφώνοντας ένα οικοσύστημα μεγάλης βιολογικής, αισθητικής και οικονομικής αξίας για το φημισμένο νησί του Ιονίου Πελάγους.
Αυτή, άλλωστε, είναι και η αιτία που τα Κορίσσια έχουν ενταχθεί στο γνωστό ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, χαρακτηριζόμενα επισήμως ως «Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους» (ΤΙΦΚ). Κάτι βέβαια που δεν σταμάτησε την ανάδειξη του γειτονικού χωριού Χαλικούνας σε παραθεριστικό οικισμό: ίσα-ίσα, βοήθησε ώστε η τουριστική ανάπτυξη να γίνει ομαλά, σε αρμονία με το ειδυλλιακό περιβάλλον.
Τα Κορίσσια έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Photo: Περικλής Μεράκος
Αμμόλοφοι, δάσος θαλασσόκεδρων και σπάνια ψάρια
Η Λιμνοθάλασσα Κορισσίων έχει ραβδοειδές σχήμα και απλώνεται σε μια έκταση 4,2 τ.χλμ., με το μέγιστο μήκος της να υπολογίζεται σε 2 χιλιόμετρα. Το μέσο βάθος είναι 0,80 μέτρα, υπάρχουν όμως και σημεία όπου ο βυθός βρίσκεται στα 1,7 μέτρα από την επιφάνεια των υδάτων.
Το μόνο που χωρίζει τα Κορίσσια από τα νερά του Ιονίου Πελάγους είναι μια στενή λωρίδα γης (πλάτους 250 μέτρων), όπου –όπως ειπώθηκε και στην εισαγωγή–υπάρχει τεχνητός δίαυλος από πέτρες και σκυρόδεμα, συνδέοντάς τη με τη θάλασσα: οι ντόπιοι αποκαλούν το σημείο «Τάγιο» και θα το βρείτε στο νοτιότερο τμήμα της παραλίας του γειτονικού Χαλικούνα. Εκεί έχουν τις εγκαταστάσεις τους και οι αλιείς της περιοχής, οπότε θα δείτε ερχόμενοι τα χαρακτηριστικά τους κορίτο (όπως λέγονται οι ντόπιες ψαρόβαρκες). Φαίνεται, μάλιστα, ότι ήταν και θέση προϊστορικού οικισμού, καθώς έχουν ανασκαφεί λίθινα τέχνεργα, τα οποία χρονολογούνται 950 με 750.000 χρόνια πριν.
Οι βάρκες κορίτο των ντόπιων ψαράδων. Photo: Περικλής Μεράκος
Το δάσος των θαλασσόκεδρων πλάι στην παραλία του Χαλικούνα. Photo: Περικλής Μεράκος
Τα νερά της λιμνοθάλασσας είναι ήρεμα, αλμυρά, διαθέτοντας τους γνώριμους μπλε και πράσινους χρωματισμούς του Ιονίου. Η παρουσία τους έχει διαμορφώσει έναν παραθαλάσσιο υγρότοπο σπάνιας ομορφιάς, με ξεχωριστή χλωρίδα και πανίδα, αλλά και με ένα ακόμα ιδιαίτερο στοιχείο, στο οποίο οφείλεται και η ονομασία Κορίσσια, που προέρχεται από τη λέξη «κώρυκος» –έτσι έλεγαν το γεμισμένο με άμμο σακί με το οποίο προπονούνταν οι αθλητές της αρχαίας Ελλάδας. Όλα αυτά, βέβαια, αντικατοπτρίζονται στις τόσο ξεχωριστές αμμοθίνες των Κορισσίων: ορισμένες, μάλιστα, είναι πολύ εντυπωσιακές, καθώς ορθώνονται σε ύψος 17 μέτρων.
Πάνω σε αυτό το αμμώδες έδαφος, τώρα, έχει αναπτυχθεί μικρό δάσος από θαλασσόκεδρους (Juniperus macrocarpa), το οποίο βάζει τη δική του πινελιά στην ομορφιά του τοπίου. Διασχίζεται εύκολα με τα πόδια μέσω μονοπατιού πλάι στα νερά της λιμνοθάλασσας, αλλά με τη δέουσα προσοχή, καθώς εκεί ζουν και οχιές –από τον Μάιο δε μέχρι τον Οκτώβρη ενδέχεται να έχει και κάμποσα κουνούπια. Η υπόλοιπη βλάστηση κυριαρχείται από καλαμιώνες, βούρλα, ασπρόκρινα, κάποια αρμυρίκια, αλλά και από 14 διαφορετικά είδη ορχιδέας, τα οποία φύονται πάνω στην άμμο, όταν έρχεται η εποχή τους.
Χαρακτηριστική παρόχθια βλάστηση στη λιμνοθάλασσα Κορισσίων. Photo: Περικλής Μεράκος
Όσον αφορά την πανίδα των Κορισσίων, εδώ βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη πουλιών (γύρω στα 120 διαφορετικά, όπως υπολογίζουμε), με πιο ορατούς τους ερωδιούς, τα φοινικόπτερα, τις πρασινοκέφαλες πάπιες, τους νεροχελίδονα, αλλά και αρπακτικά –γερακίνες, λ.χ., ή χειμωνόκιρκους. Επιπλέον, θα δείτε άφθονους βατράχους, χελώνες, λιμνόφιδα, όπως και σκαντζόχοιρους, λαγούς και νυφίτσες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, έχει και η ζωή κάτω από τα νερά της λιμνοθάλασσας, κυρίως γιατί εδώ υπάρχει ένα μοναδικό είδος ψαριού, ο κερκυρογωβιός (Knipowitschia goerneri). Απαντώνται όμως κι άλλα όχι και τόσο συνηθισμένα (για την Ελλάδα) είδη, όπως για παράδειγμα ζουρνάδες (Valencia hispanica) ή ζαχαριάδες (Aphanius fasciatus), καθώς και καβούρια, χέλια, ψιλές γαρίδες, λαβράκια και γλώσσες, που αποτελούν και τους κυρίως στόχους των αλιέων της περιοχής. Αφθονούν πάντως και οι κέφαλοι, με αποτέλεσμα να υπάρχει τοπική παραγωγή ενός νόστιμου μα όχι ιδιαίτερα γνωστού αυγοτάραχου.
Μια λεπτή λωρίδα γης είναι το μόνο που χωρίζει τα Κορίσσια από το Ιόνιο Πέλαγος. Photo: Τάσος Φωκάς/Wikipedia Creative Commons
Πλουτοπαραγωγική πηγή σε εγκατάλειψη
Η λιμνοθάλασσα Κορισσίων είναι μια πλουτοπαραγωγική πηγή που ακόμα και στις πιο μαύρες εποχές γλίτωσε τους κατοίκους από την πείνα. Εδώ και δεκαετίες παραμένει αναξιοποίητη και εγκαταλειμμένη προς όφελος των ελαχίστων που νέμονται τον πλούτο της σε καθεστώς αδιαφάνειας.
Επίσης, αυτό το αρχαίο μνημείο της φύσης θεωρείται «μεγάλο φιλέτο» προς τουριστική εκμετάλλευση και ανά εποχές αναπτύσσονται διάφορα ντροπιαστικά σχέδια, ακόμα και πώλησης της περιοχής. Η Κορισσίων είναι από τα λίγα αυθεντικά μέρη της Κέρκυρας που δεν έχει ακόμα αλλοιωθεί από την τουριστική ανάπτυξη και η διαφύλαξη του φυσικού τοπίου αποτελεί ένα μεγάλο χρέος για όλους.
