«Η Ιταλία είναι ένα Δημοκρατικό Πολίτευμα (Repubblica democratica) θεμελιωμένη στην εργασία. Η κυριαρχία ανήκει στον λαό που την ασκεί με τη μορφή και στα όρια που ορίζει το Σύνταγμα». Αυτή είναι η εναρκτήρια φράση στο ιταλικό Σύνταγμα, που εκφράζει πρωτοποριακά το κλίμα, αλλά και τις ελπίδες. Μία πρωτοποριακή έκφραση εκείνου του κλίματος στο μακρινό 1948, στο οποίο περίσσευε η αισιοδοξία πως μετά τον καταστροφικό πόλεμο τα κράτη που υπέφεραν από τα δεινά του φασισμού και του μιλιταρισμού θα μπορούσαν να οικοδομήσουν μία νέα κοινωνία, με ισότητα κι ευημερία.
Μόνο που και η φετινή Πρωτομαγιά στην Ιταλία, μία γιορτή που χρονικά συμπίπτει και με την επέτειο της απελευθέρωσης από τον φασισμό, όπως επισήμανε στην ομιλία του για τους εορτασμούς ο επικεφαλής του μεγαλύτερου συνδικάτου CGIL Μαουρίτσιο Λαντίνι «σήμερα η Ιταλία δεν είναι μία δημοκρατία θεμελιωμένη στην εργασία, αλλά στην εκμετάλλευση και την εποχική δουλειά». Και κυρίως στην ανασφάλεια στους χώρους εργασίας, καθώς τα στοιχεία, με τους 191 νεκρούς έως σήμερα, που δημοσιεύθηκαν ανήμερα σχεδόν της Πρωτομαγιάς, αναδεικνύουν την επισφάλεια στους χώρους της δουλειάς ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα. Ένας νεκρός κάθε έξι ώρες, αλλά κανείς δεν αγανακτεί. Ίσως γιατί κανείς δεν αγανακτεί και για τις καθημερινές εκατόμβες στη Γάζα στον «καθαγιασμένο» από τις κυβερνήσεις και τα μέσα ενημέρωσης της Δύσης πόλεμο των ακροδεξιών του Ισραήλ.
Μπορεί μεν σε απόλυτα στοιχεία ο αριθμός αυτός να είναι κατά πέντε θανάτους μικρότερους από το 2023, όμως το γεγονός ότι για δεύτερη χρονιά είναι μεγαλύτερος από τις αμέσως προηγούμενες, δεν αφήνει περιθώρια για αισιοδοξία. Επιπλέον, με δεδομένο ότι και οι συνθήκες εργασίας και κυρίως η όλο και επεκτεινόμενη τακτική των υπεργολαβιών και κυρίως του επονείδιστου και πανταχού παρόντος caporalato, που αυξάνουν την εκμετάλλευση, την εποχικότητα και την εντατικοποίηση, αλλά κυρίως ο «εκβιασμός» των εργαζομένων από τους περιορισμούς στην πρόσβαση στο ταμείο ανεργίας, προεξοφλούν πως η αυξητική τάση στα εργατικά ατυχήματα θα συνεχισθεί. Εν τούτοις, η κυβέρνηση απορρίπτει τη νομοθετική πρόταση για να αναδεχθεί ως «ανθρωποκτονία» η ευθύνη για την πρόκληση εργατικού δυστυχήματος, όπως ζητούσαν η αντιπολίτευση και τα συνδικάτα για να περιορισθεί η «επιδημία» των θανάτων στους χώρους εργασίας. Όμως, η υποδοχή της φετινής Πρωτομαγιάς έγινε με άλλο ένα δυστύχημα στο Μπάρι, όπου ένας 59χρονος εργαζόμενος έχασε τη ζωή του καταπλακωμένος από υλικά στην εταιρεία που εργαζόταν.
Τα εργατικά συνδικάτα, που έχουν προχωρήσει και σε πρωτοβουλία για συλλογή υπογραφών για τη διενέργεια ενός δημοψηφίσματος για την εργασία και την προστασία της, αξιώνουν με προτάσεις τους μία νομοθετική στήριξη των συλλογικών συμβάσεων, με την εκπροσώπηση και τη διαρκή κατάρτιση να θεσπισθεί ως αναφαίρετο δικαίωμα για μία μόνιμη κι όχι εποχική εργασία. Επίσης, αξιώνουν την κατάργηση της απαράδεκτης τακτικής των υπεργολαβιών, που με την εντατικοποίηση και τις κακές συνθήκες εργασίας, είναι υπεύθυνες για τα 580.000 εργατικά ατυχήματα και τους πάνω από 1500 νεκρούς τον χρόνο.
Στη σημερινή Ιταλία, η εποχικότητα στην εργασία ξεριζώνει τους ανθρώπους από την ασφάλεια της καθημερινής ζωής και της ίδιας τους της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η ανελέητη εκμετάλλευση, η βαναυσότητα της εντατικοποίησης και η επέκταση της εργασίας σε κάθε στιγμή του κοινωνικού χρόνου, οι χαμηλές αμοιβές σε συνδυασμό με την άνοδο στις τιμές για τα χρειώδη και τη στέγαση, οι ανήκεστες βλάβες στους χώρους δουλειάς ή από το άγχος και τις συνθήκες εργασίας, η κατάσταση δηλώνει μια εξαθλίωση του χώρου της εργασίας, μία οπισθοδρόμηση σχεδόν σε συνθήκες που θυμίζουν τον 19ο αιώνα.
Περίπου 300.000 εργαζόμενοι βρίσκονται σε διαρκή ανησυχία για την ίδια τους την επιβίωση, καθώς οι επιχειρήσεις στις οποίες απασχολούνται κινδυνεύουν με κλείσιμο και πολλοί τομείς, ιδίως οι μικρομεσαίες αντιμετωπίζουν άμεσα προβλήματα επιβίωσης. Οι μόνες επιχειρήσεις που φαίνεται πως κερδίζουν είναι όσες συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την πολεμική βιομηχανία, χάρις στις παραγγελίες για τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη γενοκτονία στη Γάζα -δύο συρράξεις στις οποίες η Ιταλία εμπλέκεται στηρίζοντας παντοίω τρόπο το Κίεβο με 114,5 εκατ. το τελευταίο 10μηνο και όσο κι εάν θέλει να το διαψεύσει πουλάει αφειδώς όπλα στο Τελ Αβίβ. Ενδεικτικό είναι πως η «Leonardo» διπλασίασε τα μερίσματα που θα μοιράσει στους μετόχους της, χάρις στην εκτόξευση των παραγγελιών και των εξαγωγών της. Αλλά και τα γενικά στοιχεία για την οικονομική κατάσταση στην Ιταλία είναι συντριπτικά, με τις τελευταίες έρευνες να δείχνουν πως το 15% βρίσκεται στα όρια της φτώχειας. Είναι οκτώ εκατομμύρια (δύο εκατ. οι καταγεγραμμένοι άνεργοι συν τα 6,6 εκατ. των «εργαζόμενων φτωχών» (working poor) οι άνθρωποι που βρίσκονται σε Το μόνο εργαλείο που μπορούσε σε κάποιο βαθμό να θεραπεύσει την ακραία φτώχεια, την εποχικότητα στην εργασία, την αποβιομηχάνιση πολλών περιοχών, δηλ. το Κατώτατο Εγγυημένο Εισόδημο (Reddito di Cittadinanza) καταργήθηκε από την κυβέρνηση Μελόνι. Ενώ και το ταμείο ανεργίας έχει γίνει δυσπρόσιτο και τιμωρητικό σχεδόν για όσους δεν επιδιώκουν οποιαδήποτε, αλλά μία αξιοπρεπή δουλειά.
Τα 100 ευρώ που υποσχέθηκε αύξηση στον 13ο μισθό η νεοφασίστρια πρωθυπουργός την παραμονή της Πρωτομαγιάς, περισσότερο ως προεκλογική υπόσχεση ενόψει των ευρωεκλογών, δεν μπορούν να ισοσκελίσουν τις απώλειες στους μισθούς των εργαζομένων, την ώρα που οι υπηρεσίες και τα τρόφιμα ακριβαίνουν με πολλαπλάσια ταχύτητα. Και φυσικά, όπως αποκαλύπτεται από την προσεκτική ανάγνωση του μέτρου, δεν προορίζονται για όλους: δεν θα το λαμβάνουν όσοι έχουν εισόδημα κάτω από 8.700 ευρώ -εκείνοι δηλ. που το έχουν πιο πολύ ανάγκη!
Την ώρα που η Μελόνι, μαζί με την επιστήθια φίλη της πλέον Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το ΕΛΚ και του Φιλελεύθερους, επαναφέρουν στην Ευρώπη το Σύμφωνο Σταθερότητας, επανεισάγοντας τη λιτότητα και τις περικοπές στο κράτος πρόνοιας, ευλογώντας παράλληλα την αύξηση των δαπανών για τα όπλα και τη στήριξη της Ουκρανίας! Ίσως η Μελόνι, που έχει διακηρύξει πως «δεν θα εμποδίσουμε την επιχειρηματικότητα» που έχει «πατριωτικούς» σκοπούς, στο μέλλον να αποφασίσει, όπως και ο ιδεολογικός της προπάτορας Μπενίτο Μουσολίνι, πως δεν υπάρχει λόγος να τιμάται η Πρωτομαγιά. Και να την καταργήσει, όπως έκανε κι εκείνος το 1923, ορίζοντας κι αυτή μία «Γιορτή του Ιταλού Εργάτη» . Άλλωστε οι συνθήκες περίπου είναι ίδιες, είχε μεσολαβήσει κι ένας πόλεμος, από τον οποίο, όπως έλεγε ο Ντούτσε «ενίσχυσε κάθε εκδήλωση δραστηριότητας, ανέπτυξε επίσης σε όλες τις τάξεις μια βαθύτερη επίγνωση της ατομικής ενέργειας και εργασίας. Ο εορτασμός, μια μέρα το χρόνο, αυτές οι ενέργειες και αυτή η δουλειά είναι ένα κίνητρο για πιο ένθερμη, κερδοφόρα συλλογική και εθνική δραστηριότητα. και καλό είναι αυτό να αναγνωρίζεται επίσημα σε κρατικό νόμο. Και έτσι ώστε ο εορτασμός να επανενωθεί με τις μνήμες της ιστορίας μας και την ιδιοφυΐα της καταγωγής μας, η κυβέρνηση θέλησε να συμπέσει με την ημερομηνία της 21ης Απριλίου: την ίδρυση της Ρώμης, την αθάνατη ημερομηνία από την οποία η μακρά, κουραστική, ένδοξη ταξίδι της Ιταλίας».
Ίσως και η Μελόνι, να κάνει το ίδιο: να επαναφέρει την «ηρωική» διάσταση του εορτασμού της εργασίας για την πατρίδα. Ίσως κι εκείνη επιλέγοντας την 21η Απριλίου (οποία σύμπτωσις με τη δική μας μαύρη επέτειο για τη δημοκρατία), μιας που εκατό χρόνια από την κατάκτηση της εξουσίας από τον φασισμό στην Ιταλία, η νεοφασιστική της κυβέρνηση και οι πληρωμένοι κονδυλοφόροι της έχουν βαλθεί να ξαναγράψει την Ιστορία της χώρας και να καταργήσουν στην πράξη το Σύνταγμά της, που ορίζει πως «η Ιταλία είναι ένα Δημοκρατικό Πολίτευμα που βασίζεται στην εργασία».
