Ο Αύγουστος, εκτός των άλλων, είναι και ο μήνας που το υπουργείο Παιδείας ανακοινώνει την πρώτη φάση προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών (25.000 – 30.000 περίπου), οι οποίοι θα μετακινηθούν, οι περισσότεροι εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας, για να καλύψουν για ακόμη μία φορά, τα δεκάδες χιλιάδες κενά σε όλα τα σχολεία της χώρας.

Θα προηγηθεί, περίπου στα μέσα του Αυγούστου, η προκήρυξη – κάλεσμα του υπουργείου Παιδείας αμέσως μετά το γ΄10ημέρο του μήνα, οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί θα υποβάλλουν ηλεκτρονικά την Αίτηση – Δήλωση προτίμησης περιοχών και στο τέλος του μήνα θα ανακοινωθούν τα ονόματα των προσληφθέντων.

Στις άγονες περιοχές της χώρας, σε απομακρυσμένα νησιά, σε ορεινά χωριά και μοναχικές κωμοπόλεις, σε τουριστικές περιοχές, οι αναπληρωτές νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές αποτελούν το βασικό στήριγμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Κακοπληρωμένοι και με ελάχιστα εργασιακά δικαιώματα αναμένουν κάθε καλοκαίρι την τοποθέτησή τους, για να πάρουν τη βαλίτσα τους και να φύγουν για τον τόπο όπου θα βρεθούν συνήθως για 8-9 μήνες, μέχρι τον επόμενο σταθμό.

Σε ένα πρόσφατο άρθρο του με τίτλο «Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί: η επινόηση του βασανιστηρίου», ο καθηγητής Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γιώργος Μαυρογιώργος αναρωτιέται «εάν υπάρχει πιο ταπεινωτική και πιο εξευτελιστική επώδυνη/ βάρβαρη/ εφιαλτική/ εξατομικευμένη/ ανταγωνιστική (: ο θάνατός σου η ζωή μου)/ σωφρονιστική εμπειρία βασανιστηρίου από το να είσαι σε καθεστώς αναμονής, προκειμένου να εγγράφεσαι κάθε χρόνο σε μια λίστα κατάταξης και αναμονής, για μία θέση προσωρινής απασχόλησης κι αυτό να επαναλαμβάνεται για πολλά χρόνια!».

Πράγματι, εάν ο διορισμός στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί το «φωτεινό αντικείμενο του πόθου» για χιλιάδες αναπληρωτές εκπαιδευτικούς, οι συνεχείς μετακινήσεις εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας κάθε χρόνο, από Έβρο έως Κρήτη και από Ιθάκη μέχρι Ικαρία, ισοδυναμεί με μια πολύχρονη περιπέτεια, μια σύγχρονη «Οδύσσεια».

Με «αεροπλάνα και βαπόρια» που λέει και το τραγούδι ή ενίοτε κόβοντας αμέτρητα χιλιόμετρα στους αυτοκινητόδρομους, δεκάδες χιλιάδες εκπαιδευτικοί οργώνουν όλη τη χώρα. Από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο κι από τους Παξούς μέχρι την Τήλο, με μια βαλίτσα στο χέρι... Αλήθεια, είναι δύσκολο να πει κανείς ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί.

Κάθε αναπληρωτής καλείται να λειτουργήσει σαν καταδρομέας, όταν ειδοποιηθεί ότι αναλαμβάνει κάποια θέση: ανακοινώνονται οι προσλήψεις και μέσα σε δύο ημέρες πρέπει να αναλάβουν υπηρεσία!

Σκεφτείτε π.χ. όταν μένει ένας αναπληρωτής στη Βέροια και καλείται να διδάξει στην Κάρπαθο. Πρέπει πρώτα να παρουσιαστεί στη Ρόδο, όπου είναι τα γραφεία της Δευτεροβάθμιας, να περιμένει την τοποθέτησή του και στη συνέχεια να δει πότε θα έχει καράβι για να πάει στο νησί, όπου είναι το σχολείο. Μετά, ξεκινάει η οδύσσεια να βρει σπίτι και να τακτοποιηθεί. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν πως θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον 1.500 ευρώ στην άκρη για να αντιμετωπίσει τα έξοδα μέχρι να πληρωθεί.

Η ιστορία με τη στέγαση είναι πικρή και για πολλούς εφιαλτική

Η πραγματικότητα είναι κάτι παραπάνω από δύσκολη, ειδικά σε τουριστικές περιοχές όπως, δηλαδή, το μισό του ελληνικού χώρου.

Να δώσουμε ένα παράδειγμα.

Στον νομό Κέρκυρας, τα τελευταία χρόνια υπηρετούν κάθε χρόνο περίπου 500 αναπληρωτές και –πλέον- περίπου 450 νεοδιόριστοι και στις δύο βαθμίδες εκπαίδευσης. «Το νησί της Κέρκυρας είναι ένας τουριστικός προορισμός με μεγάλη "ανάπτυξη" - όπως λέει και η κυβέρνηση... Σε αυτή την ανάπτυξη όμως, δεν υπάρχει χώρος για τους αναπληρωτές και τους νεοδιόριστους, όπως φαίνεται...», σημειώνουν τα εκπαιδευτικά σωματεία του νησιού.

Εδώ η επέκταση της τουριστικής περιόδου και η ραγδαία εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχουν απογειώσει τις τιμές, με αποτέλεσμα να γίνεται πραγματική βάσανος η εξεύρεση κατοικίας για τους εκπαιδευτικούς. Το αποτέλεσμα είναι να φτάνουν σε σημείο, τις πρώτες μέρες «να διανυκτερεύουν οι εκπαιδευτικοί, ακόμη και στα αυτοκίνητα και στις παραλίες -ακόμα και στα γραφεία των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης», όπως μας ενημερώνει η ΕΛΜΕ Κέρκυρας.

Την περσινή χρονιά, «γίναμε μάρτυρες φαινομένων εξαθλίωσης των εκπαιδευτικών αυτών, καθώς σε πολλές περιπτώσεις αναγκάστηκαν να διαμείνουν σε παραλίες, σε κάμπινγκ ή και στα αυτοκίνητά τους, λόγω έλλειψης καταλυμάτων. Σε άλλες περιπτώσεις, εκπαιδευτικοί εξαναγκάστηκαν επί της ουσίας σε παραίτηση, μια και λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης, δεν έβρισκαν σπίτια για να νοικιάσουν! Ή να πετιούνται οι αναπληρωτές έξω από τα σπίτια τους, πολύ πριν λήξει η σχολική χρονιά, όπως έγινε και στην περιοχή μας, επισημαίνουν μέλη του ΔΣ της ΕΛΜΕ Κέρκυρας, που ήδη έχουν πάρει τις κατάλληλες πρωτοβουλίες, προκειμένου να διεκδικήσουν να δοθεί λύση (δωρεάν σίτιση και κατάλυμα διαμονής) μπροστά στο πρώτο κύμα των νεοδιόριστων και αναπληρωτών εκπαιδευτικών.

Τα ίδια αντιμετωπίζουν οι αναπληρωτές και οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί και στα νησιά του Αιγαίου. Για παράδειγμα, στα νησιά των Κυκλάδων, που βίωσαν και βιώνουν και φέτος μια «υπερμεγέθη» τουριστική ανάπτυξη, δυστυχώς αποτελούν αρκετά «δύσκολους» προορισμούς για τη διαβίωση και την εργασία για τους εκατοντάδες αναπληρωτές εκπαιδευτικούς που εργάζονται σ' αυτά.

Με πρώτο μισθό που κατά μέσον όρο κυμαίνεται στα 850 ευρώ, οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί καλούνται να αντεπεξέλθουν στα πανάκριβα ενοίκια, το πανάκριβο κόστος ζωής, τα αυξημένα ακτοπλοϊκά και αεροπορικά εισιτήρια, τους «εκτοξευμένους» λογαριασμούς ΔΕΚΟ, την πανάκριβη βενζίνη κ.λπ. κ.λπ., όπως μας λέει ο πρόεδρος της ΕΛΜΕ Κυκλάδων, Δημήτρης Παπαδημητρίου.

Σημαντικός αριθμός των εκπαιδευτικών έχουν οικογένειες, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται:

• να συντηρούν δύο ή και τρία σπίτια (αρκετοί έχουν παιδιά που πλέον φοιτούν σε ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ),
• να πηγαίνουν στις οικογένειές τους με κάθε ευκαιρία (Σαββατοκύριακα ή άλλες διακοπές), γεγονός που συνεπάγεται δυσβάσταχτες δαπάνες
• να κάνουν αιματηρές οικονομίες, προκειμένου να συντηρήσουν τους εαυτούς τους και τις οικογένειές τους, καθώς, ειδικά οι αναπληρωτές που προσλαμβάνονται από τον Δεκέμβρη και μετά, κινδυνεύουν να μην πάρουν επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ στη διάρκεια του καλοκαιριού και μέχρι να επαναπροσληφθούν.

Υπό αυτές τις συνθήκες οι αναπληρωτές ουσιαστικά είναι σαν να είναι «χορηγοί» της εκπαίδευσης, αφού τα χρήματα που παίρνουν πάνε όλα σε εισιτήρια και έξοδα διαβίωσης (ενοίκια, φαγητό κ.λπ.). Για αρκετούς, χωρίς το «επίδομα» από τη μητέρα και τον πατέρα ή τη δεύτερη «μυστική» δουλειά, δεν υπάρχουν στοιχειώδεις συνθήκες επιβίωσης.