Από τη μια η ανένδοτη κυβέρνηση και από την άλλη πολιτικά κόμματα, πανεπιστημιακοί, συνταγματολόγοι και φοιτητές που καταγγέλλουν την επιχειρούμενη παράκαμψη του άρθρου 16


ΠΗΓΗ:  Αννα Ανδριτσάκη - efsyn.ge

Σαθρή η νομική βάση του «βήματος» της ανώτατης εκπαίδευσης προς το μέλλον ● Αστείο το επιχείρημα του πρωθυπουργού και του υπουργού Παιδείας περί ενωσιακού δικαίου ● Στάχτη στα μάτια η διαβεβαίωση του Κυρ. Μητσοτάκη πως «η έμφασή μας ήταν, είναι και θα είναι στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο».
Στο αποκορύφωμά της βρίσκεται η κρίση στην ανώτατη εκπαίδευση που προκάλεσε η κυβέρνηση με την προώθηση του σχεδίου νόμου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.

Πολιτικά κόμματα, πανεπιστημιακοί και φοιτητές καταγγέλλουν τον «πόλεμο» που αποφάσισε η κυβέρνηση της Ν.Δ. να κηρύξει στην πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας, ενώ συνταγματολόγοι, ακόμα και υπέρ της προοπτικής ιδιωτικών ΑΕΙ, καταγγέλλουν την επιχειρούμενη παράκαμψη του άρθρου 16 (κατά ορισμένους κατάφωρη παραβίαση) και δηλώνουν πως «απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση». Την ίδια στιγμή, φοιτητικοί σύλλογοι προειδοποιούν με μπλακ άουτ σε περίπτωση κατάθεσης του σχεδίου νόμου.

Η γνωστοποίηση της σαθρής νομικής βάσης του «βήματος» της ανώτατης εκπαίδευσης προς το μέλλον, έχει ρίξει κι άλλο λάδι στη φωτιά καθώς δεν είχε τίποτα καινούργιο να εισφέρει στη σοβαρή αυτή υπόθεση. Συνεχίζεται η επίκληση του ενωσιακού δικαίου, τα αστεία επιχειρήματα για ΕΑΠ (που είναι εκτός τυπικής εκπαίδευσης) και μεταπτυχιακά (που είναι εκτός της υποχρεωτικής στα πανεπιστήμια) και η κραυγή για τον κίνδυνο να «συρθούμε στα ενωσιακά δικαστήρια».

Στον συγκεκριμένο κίνδυνο πανεπιστημιακοί απαντούν πως τίποτα δεν μας επιβάλλεται από το ενωσιακό δίκαιο και κανείς δεν μας απειλεί. Μόνη διαφορά, με τα προηγούμενα επεισόδια, η εσπευσμένη διαβεβαίωση Μητσοτάκη πως «Η έμφασή μας ήταν, είναι και θα είναι στο Δημόσιο Πανεπιστήμιο και αυτό αποδεικνύεται από τις επιμέρους παραμέτρους του σχεδίου νόμου» και η παραδοχή ότι «Εχουμε καλά Δημόσια Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και αυτό πιστοποιείται και από την κατάταξή τους παγκοσμίως».

Ομως, για τα κρατικά «παραρτήματα» επαναλαμβάνει: «Πρόκειται για μια εμβληματική αλλαγή, με την οποία η χώρα μας αφενός θα πάψει να αποτελεί μια αναχρονιστική εξαίρεση όχι μόνο στην Ε.Ε., αλλά παγκοσμίως, ενώ αφετέρου είναι μια ευκαιρία να περιορίσουμε τη φυγή Ελλήνων φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό, να προσελκύσουμε καθηγητές υψηλού κύρους από το εξωτερικό και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για περισσότερες επενδύσεις».

Ο Κυρ. Πιερρακάκης προαναγγέλλει ιδιωτικά πανεπιστήμια αλλά στα γραπτά μιλάει μόνον για «παραρτήματα», διαφημίζει ανώτατες σπουδές ενώ στα νομικά κείμενα αναφέρεται σε «υπηρεσίες ανώτατης εκπαίδευσης», ενώ το δε εύρημά του για τα ΝΠΠΕ δεν πείθει ούτε και τον σοβαρότερο υπέρμαχο των ιδιωτικών. Χωρίς να εξηγεί τι, πώς και γιατί, εμφανίζει μια νέα μορφή δομών, τους δίνει έναν μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα, χωρίς να μπορεί ούτε να τον αποδείξει ούτε να τον διασφαλίσει

Τα υπόλοιπα τα έχει αναλάβει ο Κυριάκος ο δεύτερος. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης πρώτα βγήκε στα κανάλια το Σαββατοκύριακο, λέγοντας: «Το βήμα που έχουμε κάνει είναι στέρεο. Πολλοί συνταγματολόγοι το έχουν ελέγξει και έχουν ταχθεί υπέρ και τονίζουν μάλιστα ότι πρέπει να ιδωθεί το νομοσχέδιο υπό το φως του ενωσιακού δικαίου. Τα κριτήρια αυτά που έχουμε θεσπίσει είναι τα αυστηρότερα που υπάρχουν στην Ευρώπη».

Στη συνέχεια έβγαλε στη δημοσιότητα το «Κείμενο για την αιτιολόγηση της Συνταγματκότητας ίδρυσης των Μη Κρατικών Πανεπιστημίων». Τα επιχειρήματα γνωστά: «Το Σύνταγμα έχει παλιώσει, αφού είναι από το 1975, έχοντας ενσωματώσει διατάξεις της δικτατορίας», «Η χώρα πρέπει να εναρμονιστεί με το ενωσιακό που περιλαμβάνει αρχές ελεύθερης εγκατάστασης και ελεύθερης παροχής υπηρεσιών», «Δεν πρόκειται για ίδρυση μη κρατικών αλλά για “εγκατάσταση παραρτημάτων”».

Με αυτό τον τρόπο, όμως, αυτοαναιρείται.Υπενθυμίζουμε τη διάταξη για τα ΝΠΠΕ, η οποία αναφέρεται σε «κεφάλαια», συμφωνίες με όποιον να ’ναι και μεθόδους ακόμη και franchising, όπως, δηλαδή, με τα κολέγια: «ΝΠΠΕ: Νομικό πρόσωπο ειδικού σκοπού μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ρυθμιζόμενο με τις διατάξεις του παρόντος, με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών ανώτατης εκπαίδευσης, το οποίο συνδέεται απευθείας με το μητρικό ίδρυμα, και αποτελεί παράρτημά του στην Ελλάδα, με βάση απόφαση του αρμοδίου οργάνου του μητρικού ιδρύματος που προσδιορίζει λεπτομερώς την εσωτερική μεταξύ τους σχέση και αντανακλάται επί του κεφαλαίου ή με βάση συμφωνίες πιστοποίησης (validation) ή δικαιόχρησης (franchising), οι οποίες διασφαλίζουν ουσιωδώς την ορθή τήρηση των ακαδημαϊκών προτύπων του μητρικού ιδρύματος».

ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI
Οι αντιδράσεις πληθαίνουν
Ακόμα και από τα κολέγια, τα οποία αν και δέχονται κατηγορίες ότι παίρνουν «δώρο» από την κυβέρνηση, βλέπουν ότι αν δεν καταφέρουν να μεταμορφωθούν σε «παραρτήματα» σύμφωνα με το νέο πλαίσιο (αν ψηφιστεί) τότε θα υποβαθμιστούν πλήρως. Ρωτούν λοιπόν: «Γιατί εγγραφή μέσω ΕΒΕ που προϋποθέτει φροντιστήρια» και «Γιατί κατά γράμμα η εφαρμογή των προγραμμάτων σπουδών του μητρικού ιδρύματος;».

«Κρίμα που έκλεισε το Trump University, μέσα σε όργιο σκανδάλων διαφθοράς, και δεν πρόλαβε να κάνει franchise στην Ελλάδα», έγραψε στα σόσιαλ ο Στέφανος Κασσελάκης.

Το δε ΠΑΣΟΚ, που βρίσκεται στην πιο αμήχανη θέση (υπέρ μεν αλλά), μένει στον έναν όρο που είχε θέσει. Αν η Ν.Δ. φέρει στη Βουλή ένα πλαίσιο που «θα υπονομεύει το δημόσιο και θα κάνει τα πτυχία εμπόριο, μέσω μιας ιδιωτικής και κερδοσκοπικής αγοράς χωρίς κριτήρια», τότε θα το καταψηφίσει. «Η κυβέρνηση ξεκινά τη δήθεν διαβούλευση με “αυτογκόλ από τα αποδυτήρια”, ήδη απομονωμένη και ηττημένη, παρά την ουσιαστική συναίνεση που απολαμβάνει από ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ», αναφέρει το ΚΚΕ, ενώ σημειώνει πως το νομοσχέδιο συνιστά «ολομέτωπη επίθεση στα μορφωτικά δικαιώματα μαθητών και φοιτητών, για υποβάθμιση της αξίας των πτυχίων και για επιβολή νέων όρων εμπορευματοποίησης της εκπαιδευτικής διαδικασίας».

Nέα Πρωτοβουλία
Με μια ανοιχτή επιστολή, οκτώ καθηγητές Συνταγματικού Δικαίου ανέλαβαν την πρωτοβουλία της «διαφοροποίησης από τις εντυπώσεις» που δημιουργούνται αλλά και της απάντησης στις κυβερνητικές ακροβασίες πάνω στο σχοινί του Συντάγματος.

Καταγγέλλουν την αντισυνταγματικότητα των σχεδίων της κυβέρνησης και επισημαίνουν την ουσία της νομοθετικής πρωτοβουλίας που δεν είναι παρά η βιαστική επιχείρηση παράκαμψης του Συνταγματος και όχι η αναμονή για τη συνταγματική αναθεώρηση.

Συγκεκριμένα αναφέρουν: «Στο άρθρο 16 του Συντάγματος προβλέπεται ρητά ότι η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση, ότι οι καθηγητές τους είναι δημόσιοι λειτουργοί και ότι η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται. Κατά τη γνώμη μας η ρητή αυτή απαγόρευση δεν μπορεί να παρακαμφθεί με βάση μία σύμφωνη με το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο ερμηνεία του Συντάγματος.

Αλλωστε η Ελλάδα ούτε έχει καταδικασθεί ποτέ από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για παραβίαση του ενωσιακού δικαίου εξαιτίας της απαγόρευσης λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων, ούτε καν έχει παραπεμφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Δικαστήριο. Συνεπώς για τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, κερδοσκοπικών ή μη, απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση».

Οι ίδιοι διευκρινίζουν: «Η τοποθέτησή μας απέναντι στην ως άνω αντίθετη προς το Σύνταγμα ερμηνεία δεν οφείλεται σε πολιτική αντίθεσή μας ως προς τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων, επί της οποίας καθένας από εμάς διατηρεί τη προσωπική του άποψη υπέρ ή κατά, αλλά στην υποχρέωσή μας να προασπίσουμε την τήρηση του Συντάγματος. Αλλωστε, σε τριάμισι χρόνια από τώρα είναι δυνατόν να έχει ολοκληρωθεί η συνταγματική αναθεώρηση, οπότε το ζήτημα της λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων θα μπορούσε να τεθεί ευχερώς στην ορθή συνταγματική του βάση».

Το κείμενο υπογράφουν οι: Γιάννης Δρόσος, ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Σωτηρέλης, καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστας Χρυσόγονος, καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Παναγιώτης Μαντζούφας, καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αλκιβιάδης Δερβιτσιώτης, καθηγητής Πανεπιστημίου Θράκης, Ξενοφών Κοντιάδης, καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου, Ιφιγένεια Καμτσίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ακρίτας Καϊδατζής, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Από το πρόσφατο πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο στην Αθήνα ενάντια στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων | ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ/EUROKINISSI
Οι φοιτητές κλιμακώνουν τον αγώνα τους
Αταλάντευτοι συνεχίζουν οι φοιτητές ενάντια στο νομοσχέδιο που εμπορευματοποιεί την ανώτατη εκπαίδευση, βάλλοντας ευθέως κατά του δημόσιου Πανεπιστημίου. Με κατειλημμένα εκατοντάδες Πανεπιστήμια, η εκπαιδευτική κοινότητα έκλεισε ήδη έναν μήνα πολύμορφων κινητοποιήσεων, ενώ σήμερα φοιτητικοί σύλλογοι θα συγκεντρωθούν έξω από το υπουργείο Παιδείας. Οι φοιτητές κλιμακώνουν τον αγώνα τους και στέλνουν σαφές μήνυμα στην κυβέρνηση: «Προετοιμάζουμε μπλακ άουτ σε περίπτωση κατάθεσης και εισαγωγής του νομοσχεδίου για ψήφιση».

Μετά το μεγαλειώδες πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο της περασμένης Πέμπτης, χιλιάδες κόσμου ανταποκρίθηκαν το βράδυ του Σαββάτου στο κάλεσμα που απηύθυναν στα Προπύλαια φοιτητικοί σύλλογοι στη συναυλία με σύνθημα «Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν θα περάσουν». Τώρα οι φοιτητικοί σύλλογοι προχωρούν σε νέο γύρο γενικών συνελεύσεων, προκειμένου να αποφασίσουν κινητοποιήσεις, καταλήψεις και δράσεις, ενώ την Πέμπτη προχωρούν σε νέο πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο στις 12.00, σε κάθε πόλη.

Παράλληλα, συμμετέχουν και στηρίζουν το πανελλαδικό συλλαλητήριο των αγροτών στην Αθήνα καθώς και την πανελλαδική απεργία στις 28 Φεβρουαρίου, μέρα που συμπληρώνεται ένας χρόνος από το έγκλημα στα Τέμπη. Τηρώντας εξάλλου την υπόσχεση ότι «το έγκλημα αυτό δεν θα ξεχαστεί», οι φοιτητές θα πραγματοποιήσουν συγκέντρωση στο σημείο του εγκληματικού δυστυχήματος στις 24/2.

Οι φοιτητές καλούν την πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά και τους μαθητές και τους καθηγητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε κοινό αγώνα, όπως και απευθύνουν μήνυμα συστράτευσης σε όλη την κοινωνία και τους φορείς των εργαζομένων να πλαισιώσουν τις κινητοποιήσεις, τις πορείες και τις δράσεις.

Ντ.Δ.

Απόφαση του ΣτΕ για την καταστρατήγηση του άρθρου 16
Η πιο πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ που ελήφθη βάσει του άρθρου 16 του Συντάγματος καταγράφεται τον Μάιο του 2023. Τότε είχαν προσφύγει οι θεατρολόγοι με πτυχίο πανεπιστημίου εναντίον των ηθοποιών και άλλων καλλιτεχνών (βλ. χορευτές) που έχουν πτυχίο είτε ανώτερης επαγγελματικής σχολής είτε ανώτερης ή ανώτατης σχολής εξωτερικού ή μεταπτυχιακό.

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο έκρινε, μεταξύ άλλων, ότι ναι μεν το Σύνταγμα δεν απαγορεύει την ίδρυση εκπαιδευτηρίων επαγγελματικής ή άλλης ειδικής εκπαίδευσης από ιδιώτες, αλλά «θα συνιστούσε συνταγματικώς ανεπίτρεπτη καταστρατήγηση, μεταξύ άλλων» ο καθορισμός επαγγελματικών δικαιωμάτων αποφοίτων σχολών εκτός ανώτατης εκπαίδευσης και η εξομοίωσή τους προς τα δικαιώματα των αποφοίτων ανώτατων ιδρυμάτων.

Τούτο, διότι η εξομοίωση αυτή θα καθιστούσε τους χορηγούμενους από τους φορείς της μεταδευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης τίτλους ουσιαστικώς ισοδύναμους προς τους χορηγούμενους από σχολές ανώτατης βαθμίδας και θα αναιρούσε έτσι την προβλεπόμενη στο Σύνταγμα ως άνω διάκριση, καθώς και την απαγόρευση ιδρύσεως σχολών ανώτατης εκπαίδευσης από ιδιώτες (πρβ. Σ.τ.Ε. 678/2005 Ολομ. κ.ά.).

Βέβαια, αυτή η απόφαση ήταν η κατάληξη μιας διαμάχης που έχει αφετηρία αρκετά χρόνια πίσω, όταν καταργήθηκε η βαθμίδα της ανώτερης εκπαίδευσης και δημιουργήθηκε νομικό κενό για αρκετά χρόνια. Η ίδρυση τμημάτων θεατρικών σπουδών και το συνεπαγόμενο δικαίωμα πρόσληψης στα σχολεία όξυνε την ένταση, με τις παραστατικές τέχνες να μένουν ακάλυπτες. Το 2022, με απόφαση Κεραμέως, οι απόφοιτοι «ανωτέρων» δραματικών σχολών ή χορού και κινηματογράφου κατατάσσονται στην κατηγορία των εργαζομένων ΔΕ. Οπερ σημαίνει ότι οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες εξισώνονται με απόφοιτους Λυκείου. Τότε κορυφώθηκε η διαμάχη.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν εξετάζουμε το δίκαιο ή άδικο της υπουργικής απόφασης αλλά τη γνωμοδότηση του ΣτΕ που δεν μπορούσε να αγνοήσει το άρθρο 16 του Συντάγματος. Επικαλούμενο τις διατάξεις για τη «δωρεάν παιδεία», «την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά από Ιδρύματα που αποτελούν ΝΠΔΔ με πλήρη αυτοδιοίκηση και από καθηγητές που απολαύουν ειδικών εγγυήσεων» κ.ά. καταλήγει στην απόφαση ότι είναι συνταγματικώς ανεπίτρεπτη η αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων (ούτε συζήτηση για ακαδημαϊκά) σε αποφοίτους μη ανώτατων Ιδρυμάτων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ίδια απόφαση γίνεται αναφορά και στη διάρκεια σπουδών. Συγκεκριμένα, στην τριετή ή στην «έμμεση καταστρατήγηση με την παράταση σπουδών» στις σχολές τριετούς φοίτησης. Αυτό το σημείο συνδέει το άρθρο 16 με το επικείμενο σχέδιο νόμου για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Στις διατάξεις για τα δημόσια ΑΕΙ συμπεριλαμβάνονται οι λεγόμενοι σύντομοι κύκλοι σπουδών. Δηλαδή, οι τριετείς σπουδές. Μέχρι τώρα, δεν αναγνωρίζονται οι τριετείς σπουδές ως ανώτατες εκτός κι αν συνοδεύονται με ένα μεταπτυχιακό ή έχουν εξ ολοκλήρου πραγματοποιηθεί στην αλλοδαπή ή με ένα διάστημα σε δημόσιο ελληνικό ΑΕΙ.

Τίποτα δεν προεξοφλεί την εμφάνιση μιας τροπολογίας, στο άμεσο μέλλον, που θα αποσυνδέει την ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλων από τη διάρκεια σπουδών και θα διευκολύνει την έλευση ή τις συνεργασίες των πρώτων επισκεπτών με τους επόμενους επισκέπτες ή ακόμα και με ελληνικά ΑΕΙ. Δεν είναι τυχαίο το ανάλογο άνοιγμα στα ελληνικά ΑΕΙ, έστω κι αν δεν πρόκειται για προγράμματα που οδηγούν απευθείας στο πτυχίο. Υστερα από μια τέτοια κολοσσιαία συνταγματική παραβίαση, όλα μπορεί να τα κάνει η ανεξέλεγκτη κυβέρνηση Μητσοτάκη.