«Κύμα» παραιτήσεων στελεχών εκπαίδευσης και αδειών άνευ αποδοχών
Μια βραδυφλεγής βόμβα στο «κλίμα» του σχολείου

Χρήστος Κάτσικας

Οι νομοθετικές παρεμβάσεις του υπουργείου Παιδείας βαθαίνουν την έντονη ελεγκτική διάθεση με μια αυστηρή ιεραρχική και κατακερματισμένη δομή, δημιουργώντας τοξικότητα που επηρεάζει τις εργασιακές συνθήκες.
Το κλίμα στα σχολεία, που κλείνουν την Παρασκευή για το Πάσχα, μόνο εορταστικό δεν είναι για τους εκπαιδευτικούς. Και όχι μόνο για τους εκπαιδευτικούς, που παλεύουν καθημερινά να τα βγάλουν πέρα με τα εκπαιδευτικά τους καθήκοντα μέσα στις σχολικές τάξεις που έχουν δυσκολέψει αφάνταστα και να αντιμετωπίσουν τον φόρτο των εξωεκπαιδευτικών εργασιών και τις πιέσεις του υπουργείου Παιδείας, αλλά και για τους διευθυντές σχολικών μονάδων.
Είχε εντοπιστεί εδώ και καιρό ότι οι νομοθετικές παρεμβάσεις του υπουργείου Παιδείας βαθαίνουν την έντονη ελεγκτική διάθεση με μια αυστηρή ιεραρχική και κατακερματισμένη δομή, μετατοπίζοντας το σχολείο από παιδαγωγικό κύτταρο σε οργανισμό με ιδιωτικοοικονομικούς όρους λειτουργίας. Αυτό αποτελεί μια βραδυφλεγή βόμβα στο «κλίμα» του σχολείου.

Η επιδείνωση των εργασιακών συνθηκών τείνει να απογειωθεί, η πίεση και η ανασφάλεια δημιουργούν ολοένα και περισσότερες αποικίες στο εκπαιδευτικό σώμα και ο κίνδυνος ενός τοξικού κλίματος στα σχολεία είναι ορατός και έτοιμος να διαχυθεί και προς «τα κάτω» και να επηρεάσει κάθε μέλος του εκπαιδευτικού προσωπικού. Δεν μιλάμε για τα σκηνικά εκφοβισμού, για τη «βροχή» διώξεων και απειλών, για τα πειθαρχικά σε εκπαιδευτικούς από τη διοίκηση της εκπαίδευσης. Υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα αυθαιρεσιών, έτσι ώστε η καταγραφή τους κάπου χάνει το νόημα. Να θυμίσουμε, π.χ., τις πρόσφατες διώξεις από τον ΔΔΕ Πειραιά που ήταν συνέχεια άλλων διώξεων – και, με τη σειρά τους, προηγήθηκαν άλλων.

Υπουργείο και διευθύνσεις εκπαίδευσης, επιστρατεύοντας όλο τον διοικητικό μηχανισμό, σέρνουν τα σωματεία διαρκώς στα δικαστήρια για να βγάλουν παράνομες τις αποφάσεις τους για απεργία και κινητοποιήσεις, απειλούν με πειθαρχικά, χτυπούν το ίδιο το δικαίωμα της απεργίας. Είναι φανερό ότι επιχειρείται να επιβληθεί μόνιμο καθεστώς φόβου και χειραγώγησης των εκπαιδευτικών, ώστε κάθε απόκλιση από το πρότυπο του υποταγμένου εκπαιδευτικού να κρίνεται σαν δημοσιοϋπαλληλικό παράπτωμα ή αντιεπιστημονική παρέκκλιση. Αυτό το πλαίσιο μεταφέρει τις ευθύνες για τα εκρηκτικά προβλήματα του σημερινού σχολείου στον εκπαιδευτικό.

Τοξικό κλίμα

Ωστόσο οι πιέσεις, ο αυταρχισμός του ΥΠΑΙΘΑ και οι προσπάθειες διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού με πρακτικές που θυμίζουν στρατό περασμένων εποχών έχουν δημιουργήσει άσχημο κλίμα στα σχολεία και οδηγούν σε πλήθος παραιτήσεων και απαλλαγών ακόμη και στελεχών της εκπαίδευσης. Πρόσφατα εξαναγκάστηκε σε παραίτηση διευθυντής σχολείου, απέναντι στην ενεργοποίηση των διατάξεων του άρθρου 56 του 4823/21 και στην έγγραφη προειδοποίηση, από τον Διευθυντή Π.Ε. Ν. Λασιθίου, για καθαίρεση και πειθαρχικές ποινές.

«Εχοντας σε κάθε συνεδρίαση του ΑΠΥΣΠΕ, μονίμως, παραιτήσεις στελεχών εκπαίδευσης και φθάνοντας στον απίστευτο αριθμό των 113 παραιτήσεων στελεχών εκπαίδευσης μέσα στη φετινή χρονιά, σε συνδυασμό με τις 95 άδειες άνευ αποδοχών που πήραν συνάδελφοι αναζητώντας εργασιακή στέγη σε άλλους επαγγελματικούς χώρους (ακόμα και στο εξωτερικό), αναρωτιόμαστε τι άλλο πρέπει να συμβεί για να αντιληφθεί το ΥΠΑΙΘΑ την κατάσταση που έχει δημιουργήσει με την εφαρμοζόμενη πολιτική του στην εκπαίδευση!».

Τα παραπάνω αναφέρουν οι αιρετοί Χρήστος Τρανός και Θεόδωρος Μπίρμπας και αφορούν μόνο το ΑΠΥΣΠΕ Αττικής, δηλαδή μόνο τα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Αττικής. Και οι δυο αυτοί εκπαιδευτικοί που επισημαίνουν τα παραπάνω καθόλου δεν το κάνουν με αντιπολιτευτική διάθεση καθώς είναι στελέχη της ΔΑΚΕ! «Δεν αντέχουμε άλλο. Μας “καίνε” εργασιακά, μας φορτώνουν ένα βουνό ευθύνες, μας πιέζουν για να πιέσουμε τους εκπαιδευτικούς μας και μας οδηγούν σε παραίτηση», σημειώνει ένας διευθυντής σχολείου.

Σχολικό «Νταχάου»
Παράλληλα, ίσως είναι η πρώτη φορά μεταπολιτευτικά που ένα μεγάλο τμήμα των εκπαιδευτικών νιώθει αφενός τέτοια αφόρητη πίεση και αφετέρου τέτοια έλλειψη χαράς για τη διδασκαλία που, αντί να τονώνει όπως παλιότερα, «αδειάζει» σωματικά και ψυχικά. Ενας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών βιώνει υψηλή ή μεσαία συναισθηματική εξάντληση, ενώ καταγράφεται επίσης ένα ακόμη μεγαλύτερο τμήμα εκπαιδευτικών που αισθάνεται ότι οι παρεμβάσεις του υπουργείου Παιδείας κάνουν τη δουλειά τους στο σχολείο να φαίνεται άνευ νοήματος.

Ενας ατελείωτος βομβαρδισμός εξωεκπαιδευτικών εργασιών, γραφειοκρατικού φόρτου και ευθυνών που διασπείρουν άγχος, αβεβαιότητα και αγωνία διαμορφώνει σταδιακά ένα βαθιά τοξικό περιβάλλον για τα εργασιακά, μορφωτικά και δημοκρατικά δικαιώματα εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων.

Εγγραφα, οδηγίες, εγκύκλιοι, υπουργικές αποφάσεις, νέα νομοθεσία και βροχή από νέες ευθύνες που ετσιθελικά μετατρέπουν τους εκπαιδευτικούς σε πληροφορικούς (μέσα σε λίγα 24ωρα έπρεπε όλοι να χειρίζονται υπολογιστές και να ξέρουν να κάνουν μάθημα εξ αποστάσεως), νοσοκόμους και γιατρούς (υπεύθυνοι Covid), ψυχολόγους (σύμβουλοι σχολικής ζωής), που μαζί με τους παλιότερους μόνιμους ρόλους του διοικητικού προσωπικού, του φύλακα, κάνουν «φύλλο και φτερό» την εκπαιδευτική διαδικασία και εξουθενώνουν τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι στη χώρα μας, στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσια - Λύκεια), έχουν μέση ηλικία 50 ετών και άνω.

Ισως γι’ αυτό μαζί με τις εστίες αγανάκτησης, θυμού και αντίστασης που αναζωπυρώνονται από το «λάδι που ρίχνει στη φωτιά» το ΥΠΑΙΘΑ, παρατηρείται και ένα «κύμα φυγής» εκπαιδευτικών προς τη συνταξιοδότηση (το οποίο θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν οι όροι συνταξιοδότησης εξασφάλιζαν μια στοιχειώδη κάλυψη στις ανάγκες επιβίωσης), καθώς οι αντίξοες συνθήκες εργασίας (εντατικοποίηση, πίεση, εξάντληση, έλλειψη νοήματος, τηλεκπαίδευση και αξιολόγηση) έχουν κάνει αφόρητη τη ζωή χιλιάδων εκπαιδευτικών.