Της Αιμιλίας Καραλή

Το 1996 ο Έρλαν Ούλμαν και ο Τζέιμς Γουέντι παρουσίασαν στο Εθνι­κό Πανεπιστήμιο Άμυνας των ΗΠΑ τη μελέτη τους «Σοκ και δέος: η επίτευξη ταχείας κυριαρχίας».
Σε αυτήν συμπυκνώ­νεται το μεταψυχροπολεμικό στρατιωτικό δόγμα, στόχος του οποίου είναι να παρα­λύσει η δύναμη του αντιπάλου, να περιέλ­θει σε πλήρη σύγχυση, έτσι ώστε να μην μπορέσει να αντισταθεί. Αρωγοί σε αυτήν την στρατηγική δεν είναι μόνο η στρατιω­τική υπεροχή και η ταχύτητα των επεμ­βάσεων σε πολλά μέτωπα ταυτοχρόνως αλλά και η προπαγάνδα. Στη διάρκεια μιας τέτοιας επιχείρησης, τα φιλικά Μέσα Ενη­μέρωσης -αποκλείοντας από τον δημόσιο λόγο όποιον διαφωνεί- εξυμνούν ως ανα­γκαιότητα τη βία που ασκείται, αποκρύ­πτουν τους θανάτους και τις καταστροφές, προβάλλουν τα αποτελέσματά της ως ευ­εργετικά και ωφέλιμα για το σύνολο της ανθρωπότητας.Τα προηγούμενα εφαρμόστηκαν πλή­ρως το 2003 στον πόλεμο των ΗΠΑ και των «πρόθυμων συμμάχων» τους κατά του Ιράκ. Έναν πόλεμο που φάνηκε ότι τελείωσε σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά στην ουσία δεν έληξε ποτέ. Τα ερεί­πια που δημιούργησε, διαλύοντας ανθρώ­πους, υποδομές, πολιτιστικά επιτεύγματα, οικοσύστημα «τραγουδούν» ακόμα. Τα όσα αιματηρά και επώδυνα διαδραματίζονται από τότε σε όλη την περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι ο απόηχος του «τραγου­διού της φρίκης».Η τακτική «σοκ και δέους» γρήγο­ρα πέρασε στην οικονομική και πολιτι­κή σφαίρα. Αλίμονο, αν δεν πέρναγε μια τέτοια επιτυχημένη συνταγή! Το 2007, η Ναόμι Κλάιν με το βιβλίο της Το δόγμα του σοκ αναλύει τις μεθόδους του «καταστροφικού καπιταλισμού» που αξιοποιούν παγκοσμίως στο έπακρο αυτήν τη στρατι­ωτική επινόηση.

Η χώρα μας, εξάλλου, αποτέλεσε και αποτελεί -κυρίως από το 2010- ένα προ­νομιακό πειραματόζωο τέτοιων πρακτι­κών σε κάθε επίπεδο. Κάθε κυβέρνηση όλο αυτό το διάστημα τις προσάρμοζε ανάλογα και τις πρόβαλλε ως μονόδρομο και, κυρίως, παροχή -δωρεά και έλεος μαζί- προς τους πολίτες, οι οποίοι έπρεπε να είναι ευγνώμονες για τις αποφάσεις της. Φαίνεται πως οι εκπρόσωποί της φαντασιώνονταν ότι αποτελούσαν και αποτελούν ενσάρ­κωση του φιλόσοφου-βασιλιά της πλατω­νικής Πολιτείας· είναι εκλεκτοί που απο­φασίζουν το τι είναι καλό και τι κακό, τι δίκαιο και τι άδικο. Χωρίς αυτούς «δεν θα υπάρξει τέλος στα προβλήματα των πόλε­ων αλλά ούτε και του ανθρώπινου είδους» — και δεν πρέπει βέβαια να ξεχνούμε ότι η «ιδανική» πολιτεία του Πλάτωνα δεν είχε καμιά σχέση με τη δημοκρατία.

Έτσι, λοιπόν, μια καταιγίδα «φωτισμέ­νων» μέτρων, ένα είδος σοκ, επιχειρεί να προσαρμόσει τις ζωές μας στις προδια­γραφές των «σοφών» κυβερνητών μας. Με νομοθετήματα αποφασίζουν για την παράδοση του περιβάλλοντος, της εκπαί­δευσης, της υγείας στο κέρδος των εμπό­ρων, της αγοράς και των τραπεζών. Κάθε επίπτωση παρουσιάζεται σαν ανεξέλεγκτη μοίρα. Αφαιρούν κάθε ιστορικό στοιχείο των πόλεων, μετατρέποντάς τις -με αδιαφανείς διαδικασίες και κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος- σε εμπορικά κέντρα, διαδρόμους συναλλαγών και πε­ριπάτους κατανάλωσης. Ποινικοποιούν τη διαμαρτυρία, τιμωρούν την αντίσταση, φιμώνουν τον αντίθετο λόγο. Αγνοούν επιδεικτικά κάθε έννοια δικαιώματος και κοινωνικής διαβούλευσης. Ακόμη και αυτούς που κατά την περίοδο της καραντίνας αποκαλούσαν ήρωες, τώρα τους εξαφανίζουν από το λεξιλόγιό τους. Μετατρέποντας την κοινωνία σε επιχείρηση, τους πολίτες σε καταναλωτές υπηρεσιών και την ουσία σε θέαμα, δεν χρειάζονται ήρωες, αλλά μόνο εφήμερες και χαμηλά αμειβόμενες παραγωγικές μονάδες.Φυσικά, ζούμε και την αποθέωση της πολύχρωμης μονοφωνίας από τα κυρίαρ­χα και κυριαρχούμενα ΜΜΕ. Αυτά φρο­ντίζουν για το δέος μας. Με εξαφανισμένη ή συκοφαντημένη την αντίθετη άποψη, εξωραΐζουν τους κυβερνώντες και τις οικογένειές τους.

Μαθαίνουμε για την απλό­τητα, την κομψότητα, την προσήνειά τους με τέτοιο τρόπο, ώστε να νιώθουμε χάρη που υπάρχουν, ευλογία που ζουν και μας μιλάνε. Προσπαθούν να μας πείσουν πως όλα γίνονται για το «καλό» μας. Αυτού του είδους η εξουσία ποτέ δεν λειτούργησε για το καλό της δημοκρατίας, παρά μόνο για το όφελος εκείνων που σιτίζονται απ’ αυτήν. Απομένει η απάντηση εκείνων που παράγουν τον «σίτο». Για το καλό μας.

Πηγή: Πριν

Η κεντρική φωτογραφία από πίνακα του Κερκυραίου ζωγράφου Γιώργου Τσιριγώτη