Για το μέλλον της Ειδικής Αγωγής και των Ειδικών Σχολείων.

Μάτα Μαγαλιού, Ντίνος Παντελίδης

Το παρακάτω κείμενο γράφεται με αφορμή τη συζήτηση που (ξανά)νοιξε για τις δομές της εκπαίδευσης των παιδιών με αναπηρίες. Με ένα ενδιαφέρον κείμενο τα μέλη και οι φίλοι της Κίνησης Χειραφέτησης Αναπήρων «Μηδενική ανοχή» διαφωνούν με την ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου του δήμου Χαλανδρίου για την «ίδρυση ειδικού σχολείου για παιδιά που χρήζουν αυξημένης αγωγής» όπως αναφέρεται. Η πρότασή τους συγκέντρωσε έναν σημαντικό αριθμό υπογραφών μεταξύ των οποίων και αρκετών εκπαιδευτικών.

Πρόθεσή μας είναι να συμβάλλουμε σε αυτήν την συζήτηση.

Αρχικά θα συμφωνήσουμε με τους λόγους για τους οποίους η «Μηδενική ανοχή» αρνείται τη δημιουργία αυτοτελούς ειδικού σχολείου σε δικό του χώρο απομονωμένο σε σχέση με άλλες δομές εκπαίδευσης. Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι τέτοιες προτάσεις κατατίθενται συνήθως από τις δημοτικές αρχές τις προεκλογικές περιόδους με βασικό στόχο την αναπαραγωγή τους. Φυσικά και υπάρχει το ενδιαφέρον για την εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία όμως οι αποφάσεις τους δεν έχουν παιδαγωγικά ίχνη, δεν κατατίθενται μετά από συζήτηση και συναπόφαση με την εκπαιδευτική κοινότητα και το γονεϊκό κίνημα και τελειώνουν στη φράση «…μα τώρα έχουμε τα απαραίτητα κονδύλια να μην τα χάσουμε!».

Η πρώτη μας διαφωνία υπάρχει στη χρήση κάποιων καθοριστικών όρων που αναδεικνύουν πεποιθήσεις και διαγράφουν πολιτικές κατευθύνσεις. Διαφωνούμε λοιπόν με την «Μηδενική ανοχή» ότι πρόκειται για νεοφιλελεύθερη πολιτική. Το αντίθετο ισχύει. Πρόκειται για μια βαθιά ριζωμένη συντηρητική αντίληψη που θέλει τα παιδιά με αναπηρίες να εκπαιδεύονται κάπου αλλού, μακριά από την ομάδα των συνομηλίκων τους, θεμελιωμένη στη διαχωρισμένη σχολική εκπαίδευση. Είναι η αντίληψη της φιλευσπλαχνίας, της ελεημοσύνης που όμως παρακάμπτει τα κοινωνικά και εκπαιδευτικά δικαιώματα των παιδιών για ολόπλευρη εκπαίδευση και κοινωνικοποίηση σε μη διαχωριστικά περιβάλλοντα και προσφορά όλων των γνώσεων και δεξιοτήτων που θα είναι απαραίτητες για μια αξιοπρεπή ενήλικη ζωή. Βαθιά συντηρητική λοιπόν πολιτική και όχι νεοφιλελεύθερη.

Αντίθετα, νεοφιλελεύθερη είναι η πρόταση που καταθέτουν οι φίλοι και φίλες της «Μηδενικής ανοχής» για συμπερίληψη. Κι αυτό γιατί ενώ αποπνέει συναισθήματα αγάπης και ενδιαφέροντος για το μέλλον των παιδιών δεν παίρνει υπόψιν της τις συνολικές πολιτικές για την εκπαίδευση τόσο των ελληνικών κυβερνήσεων όσο και διεθνώς. Η μείωση του συνολικού κόστους λειτουργίας της εκπαίδευσης είναι η βασική στόχευση των κυβερνήσεων. Η εκπαίδευση θεωρείται αντιπαραγωγικός τομέας γι’ αυτό συρρικνώνουν σχολικές μονάδες με συγχωνεύσεις/καταργήσεις σχολείων και τμημάτων, αυξάνουν τον αριθμό των μαθητών/μαθητριών ανά τμήμα (η πρώτη ενέργεια της κυβέρνησης ήταν να αυξήσει τον αριθμό των παιδιών ανά τμήμα από τα 22 στα 25 με ανυπολόγιστη ζημιά στη μόρφωση των παιδιών) και μειώνουν κάθε χρόνο τις συνολικές δαπάνες.

Η δεύτερη διαφωνία μας λοιπόν είναι στην πλήρη ένταξη στο γενικό σχολείο όλων των παιδιών με αναπηρία. Γιατί με το πρόσχημα της συμπερίληψης κι έναν νεοφιλελεύθερο δικαιωματισμό επιχειρείται η συρρίκνωση των δομών εκπαίδευσης και η συνολική μείωση του κόστους της με δραματικές, μορφωτικές και εκπαιδευτικές συνέπειες ιδιαίτερα για τα παιδιά με αναπηρία.

Ούτε διαχωριστική εκπαίδευση λοιπόν σε ειδικά σχολεία ούτε κατάργησή τους και πλήρη ένταξη των παιδιών τους στα γενικά σχολεία. Ούτε πλήρως διαχωρισμένα εκπαιδευτικά προγράμματα ούτε «ίσες ευκαιρίες». Να σεβαστούμε τις μορφωτικές ανάγκες και τις εκπαιδευτικές ιδιαιτερότητες των παιδιών με αναπηρία! Γιατί ο πλήρης διαχωρισμός και οι «ίσες ευκαιρίες συμπεριλαμβάνουν τον ανταγωνισμό, την κατηγοριοποίηση σε άξιους/ες και ανάξιους/ες, την διάκριση σε ικανούς/ες και ανίκανους/ες στο βαθμοθηρικό/αξιολογικό και ανταγωνιστικό σχολείο. Γιατί αυτό που θέλουμε είναι τα παιδιά μας να έχουν τις ίδιες δυνατότητες μόρφωσης και εκπαίδευσης και όχι τις ίσες ευκαιρίες.

Η πρότασή μας μας είναι η συνεκπαίδευση. Ακριβώς επειδή η εκπαίδευση και η μόρφωση ΟΛΩΝ των παιδιών δεν είναι ένα δαπανηρό κόστος για τα δημόσια οικονομικά αλλά υποχρέωση του κράτους στα παιδιά και τις οικογένειες του λαού. Η κατεύθυνση που προτείνουμε είναι στα πλαίσια του ενιαίου δωδεκάχρονου σχολείου και της δίχρονης προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης. Ούτε νεοσυντηρητική του διαχωρισμού ούτε νεοφιλελεύθερη της συμπερίληψης. Γενικό και Ειδικό σχολείο σε ενιαίο χώρο με κοινή αυλή. Τόσο το γενικό όσο και το ειδικό σχολείο να έχουν τους ιδιαίτερους χώρους λειτουργίας τους αλλά και τους κοινούς χώρους εκπαίδευσης και ζωής. Να διαμορφώνουν και εξελίσσουν τα ιδιαίτερα προγράμματά τους αλλά να διαμορφώνουν και κοινά προγράμματα πάντα ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και τις δυνατότητες των παιδιών. Τα παιδιά με αναπηρία θα ζήσουν στον ίδιο κόσμο με τα υπόλοιπα παιδιά άρα πρέπει να συνυπάρχουν και να συνεκπαιδεύονται μαζί. Τα παιδιά με αναπηρία έχουν και ιδιαίτερες εκπαιδευτικές ανάγκες άρα θα πρέπει να διαμορφωθεί γι’ αυτά το κατάλληλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και περιβάλλον με όλες τις απαραίτητες υποστηρικτικές υπηρεσίες από τις οποίες ωφελείται και το τυπικό σχολείο.

Κοινός αύλειος χώρος στον οποίο θα έχουν κοινά διαλείμματα τα παιδιά του Γενικού σχολείου, τα προσφυγάκια/μεταναστάκια και τα παιδιά του Ειδικού ώστε να γνωρίζονται, να παίζουν μαζί, να διαμορφώνουν σχέσεις και φιλίες, να αναπτύσσουν την κοινωνικότητά τους, να αναγνωρίζουν να σέβονται και να αποδέχονται τη διαφορετικότητα.
Κοινές σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις με συμμετοχή όλων των παιδιών Γενικού-Ειδικού ώστε να συνεργάζονται και να συμμετέχουν στα πολιτιστικά δρώμενα του σχολείου.
Κοινές εκδρομές.
Κοινά μαθήματα όπως γυμναστική, θεατρική αγωγή, εικαστικά, μουσική με τη στήριξη των εκπαιδευτικών του ειδικού σχολείου.
Συμμετοχή με την ομάδα των συνομηλίκων τους όσων παιδιών του ειδικού έχουν τη δυνατότητα στα γνωστικά μαθήματα στη γενική τάξη.
Διαφοροποιημένο πρόγραμμα για τα παιδιά του Ειδικού που πέρα από το γνωστικό να αναπτύσσει την αυτονομία τους και τις κοινωνικές γνώσεις και δεξιότητες.
Τα παραπάνω βέβαια απαιτούν αποφασιστικές δράσεις από τον κόσμο της εκπαίδευσης και το γονεϊκό κίνημα για:

Δραστική αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση στο 15% του κρατικού προϋπολογισμού
Κτιριακές υποδομές με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή εργαστήρια κλπ. των γενικών και ειδικών σχολείων που συστεγάζονται.
Αύξηση της χρηματοδότησης των συστεγαζόμενων ειδικών -γενικών σχολείων για λειτουργικά έξοδα.
Μόνιμους διορισμούς του απαραίτητου εκπαιδευτικού, επιστημονικού και βοηθητικού προσωπικού των δομών εκπαίδευσης στα γενικά και στα ειδικά σχολεία.
Δίχρονη Μετεκπαίδευση με απαλλαγή από τα καθήκοντά τους σε πανεπιστημιακά τμήματα όλων των εμπλεκομένων στη συνεκπαίδευση γενικής και ειδικής αγωγής.
Συνεργασία των εκπαιδευτικών του γενικού με το ειδικό σχολείο για την εφαρμογή κοινών προγραμμάτων.
Μικρότερο αριθμό παιδιών σε κάθε συστεγαζόμενο με γενικό, ειδικό σχολείο.
Μείωση του αριθμού των μαθητών στα 15 παιδιά σε κάθε τμήμα γενικού σχολείου που συστεγάζεται με ειδικό σχολείο
Τμήμα ένταξης σε κάθε γενικό σχολείο ανεξάρτητα από τις διαγνώσεις που κατατίθενται.
Καθιέρωση μόνιμου εκπαιδευτικού προσωπικού σε δομή ενισχυτικής διδασκαλίας.
Οικονομική στήριξη των οικογενειών που έχουν παιδιά με αναπηρία.
Στελέχωση με όλο το απαραίτητο εκπαιδευτικό και επιστημονικό μόνιμο προσωπικό και διπλασιασμό των ΚΕΔΑΣΥ.
Αναλυτικά προγράμματα με ευθύνη των εκπαιδευτικών που θα αναγνωρίζουν την διαφορετικότητα στην τάξη.
Δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι σε περιόδους νεοφιλελεύθερης επικράτησης τα αιτήματά μας θα γίνουν αποδεκτά από τις κυβερνήσεις ούτε την πεποίθηση ότι έχουμε την απόλυτα σωστή άποψη. Ξέρουμε όμως ότι οι αγώνες μας για την εκπαίδευση και τη ζωή μπορούν να επιβάλλουν στις κυβερνήσεις το δίκαιο των παιδιών και ο διάλογος μεταξύ μας μπορεί να σχηματοποιήσει ένα αξιοβίωτο μέλλον που δικαιούνται.

ΠΗΓΗ: e-lesxi.gr