Του Γιώργου Κ. Καββαδία

H είδηση ότι η ευρωβουλευτίνα του ΠΑΣΟΚ, Εύα Καϊλή, χρηματίζονταν από το Κατάρ δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η εν λόγω ευρωβουλευτίνα, αφού χρηματοδοτήθηκε αδρά, έφτασε να μας λέει πως στο Κατάρ έχουν από τα καλύτερα εργασιακά καθεστώτα. Εδώ μιλάμε για το τρίδυμο εκτροφείο σκανδάλων (ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ), όπου κάθε τρεις και λίγο κάποιο μεγαλοστέλεχος εμφανίζεται να βάζει βαθιά το χέρι στο μέλι. Από τον Τσοχατζόπουλο και τον Παπαντωνίου, ως τον Φουρθιώτη, τη λίστα Πέτσα και τον Πάτση υπάρχει μία ατελείωτη μηχανή όπου το κρατικό χρήμα γίνεται λεία των επιτήδειων των κομματικών μηχανισμών. Αν ξύσεις προσεκτικά έναν αστό πολιτικό, πίσω θα βρεις ένα διεφθαρμένο και ανήθικο πρόσωπο. Αλλά το βαθύτερο ζήτημα είναι οι ρίζες του δέντρου που κάνουν αυτούς τους καρπούς. Είναι η παρακμή τους που δεν έχει τέλος κι αρχή.

Η εξουσία έχει την τάση να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα.

(John Dalberg-Acton, 1834-1902, Άγγλος ιστορικός)

Συχνά – πυκνά τα ΜΜΕ αναφέρονται σε πακτωλούς χρημάτων, σε σκάνδαλα διαφθοράς και σε ατέλειωτες λίστες της μίζας και της ρεμούλας αποτυπώνοντας με τον πιο δραματικό τρόπο τη βαθιά κρίση και τη διαφθορά του πολιτικού συστήματος. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε η έκθεση της Κομισιόν για το  επίπεδο της διαφθοράς στην Ε.Ε. και στη χώρα μας με αναφορά στα επιμέρους στοιχεία, που την συνθέτουν. Σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο η χώρα μας έρχεται πρώτη σε διαφθορά σε ολόκληρη την Ε.Ε. με το  98% των πολιτών να θεωρεί, ότι το πρόβλημα είναι ιδιαιτέρα εκτεταμένο στη χώρα, ενώ έπονται η Κροατία και η Κύπρος με 94% και η Ουγγαρία με 91%. Σύμφωνα με τον πίνακα διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας η χώρα μας βαθμολογήθηκε με 49/100 και κατετάγη 17η στην Ε.Ε. και 58η παγκοσμίως.

Είναι φανερό ότι το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό, αλλά έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, αφού σχεδόν το 70% των χωρών σε διεθνές επίπεδο αντιμετωπίζει «σοβαρό πρόβλημα» φαινόμενων δωροδοκίας και δωροληψίας στον δημόσιο τομέα.  Έχει υπολογιστεί ότι κάθε χρόνο πληρώνονται σε όλο τον κόσμο για δωροδοκίες πάνω 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, γεγονός που εντείνει τη διαφθορά με πολύπλευρες παρενέργειες. Η διαφθορά είναι μέσα στα γονίδια όχι μόνο του καπιταλισμού, αλλά και κάθε εκμεταλλευτικού συστήματος. Η έκρηξη του φαινομένου της διαφθοράς σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες συνδέεται με τις ιδιωτικοποιήσεις, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, την κονιορτοποίηση εργασιακών δικαιωμάτων και τη διεθνοποίηση των συναλλαγών.

Διαφθορά είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός

Καπιταλισμός χωρίς διαφθορά, σκάνδαλα και μίζες δεν υπάρχει. Η ίδια η δομή του καπιταλισμού που βασίζεται στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο αποτελεί τον ορισμό της διαφθοράς!

Όσο η ειδωλολατρεία του κέρδους είναι δομικό στοιχείο της οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης, τόσο θα εντείνεται ο ανελέητος ανταγωνισμός μεταξύ των μονοπωλίων και θα διαγκωνίζονται για να διαφθείρουν τους κρατικούς αξιωματούχους. Το παρελθόν και το παρόν της διαφθοράς και του οικονομικού εγκλήματος δείχνουν ότι και τα δύο είναι συνυφασμένα με την ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας. Πολλά από τα σύγχρονα οικονομικά σκάνδαλα δεν είναι παρά παραλλαγές σκανδάλων που έχουν συνοδέψει την ανάπτυξη του καπιταλισμού από το ξεκίνημά του. Το βρόμικο χρήμα είναι το κεφάλαιο που κερδίζεται, μεταβιβάζεται ή χρησιμοποιείται παράνομα. Η ευκολία με την οποία το βρόμικο χρήμα διακινείται παγκοσμίως οφείλεται στη σύνθετη δομή των χωρών «φορολογικών παραδείσων», των νόμων περί απορρήτου, των τραπεζών χωρίς φυσική υπόσταση (τράπεζες κελύφη ή shell banks), των εικονικών επιχειρήσεων (dummy corporations, που δεν τους ακουμπούν νόμοι περί δανεισμού και ακίνητης περιουσίας), των ανώνυμων επενδύσεων, της χρηματιστηριακής χειραγώγησης μετοχών, της ψευδούς τιμολόγησης εμπορικών συναλλαγών και πληθώρας άλλων μεθόδων.

Μια άλλη πλευρά της διαπλοκής και της διαφθοράς αποτελεί το φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας», όπου στελέχη επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα «διορίζονται» στις κυβερνήσεις (όπως ο Μάριο Ντράγκι και ο Λουκάς Παπαδήμος, που μετακόμισαν από την Goldman Sachs στην πρωθυπουργία της Ιταλίας και της Ελλάδας αντίστοιχα) ή ηγέτες που μετά τη θητεία τους στην πολιτική παίρνουν, σαν αντίδωρο, πλουσιοπάροχες θέσεις στον κόσμο επιχειρήσεων (όπως ο Γκέρχαρντ Σρέντερ που πήγε στη ρωσική πετρελαϊκή Gazprom ή οι πρωθυπουργοί της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, που έγινε σύμβουλος στην τράπεζα JP Morgan, Τζον Μέιτζορ, που μετακόμισε στο πανίσχυρο επενδυτικό κεφάλαιο Carlyle και Γκόρντον Μπράουν, που «αμείφθηκε» με τη θέση του «συμβούλου» στο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός). (Το «δικαίωμα» στη διαφθορά και ο καπιταλισμός, Τάσος Τσακίρογλου, efsyn.gr)

Από την άλλη πάμπολλες «νόμιμες συμβάσεις», αποτελούν σκάνδαλο με την έννοια ότι εξυπηρετούν την κερδοφορία του κεφαλαίου, αντί να καλύπτουν τις ανάγκες του λαού. Οι ξένοι δυνάστες επιβάλλουν εξευτελιστικές συμβάσεις και συμφωνίες σε βάρος του λαού. Στο σημερινό πολιτικό σύστημα το κράτος και τα κόμματα εξουσίας μετατρέπονται σε επιχειρήσεις. Τα ίδια τα κόμματα εξουσίας λειτουργούν ως φυτώρια διαφθοράς. Η διαφθορά και η αδιαφάνεια είναι θεσμοθετημένα και δομικά στοιχεία του πολιτικού συστήματος. Σε όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο η συντριπτική πλειονότητα των εμπλεκομένων πολιτικών αποκαθάρθηκαν στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ και αποδόθηκαν ως λευκές περιστερές στην κοινωνία. Άλλωστε η ίδια η Βουλή λειτούργησε και λειτουργεί σαν πλυντήριο των σκανδάλων και οίκος που εκδίδει «συγχωροχάρτια». Το κράτος της μίζας, της ρεμούλας, του ρουσφετιού και της συναλλαγής κτίζεται πάνω στα ερείπια του «κράτους – πρόνοιας». Η διαπλοκή κομμάτων και βουλευτών με την οικονομική ελίτ σε ρόλο φανερού ή κρυφού χορηγού διασφαλίζει τα οικονομικά συμφέροντα των κυρίαρχων τάξεων, διευρύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες, και αυξάνοντας την κοινωνική αδικία και εξαθλίωση.

Ταυτόχρονα η σκανδαλολογία κρύβει την άλλη όψη, το μέγα σκάνδαλο που είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και παράγει όλα τα «μικρότερα»: προκλητική κερδοφορία και «ρυθμίσεις» χρεών μεγάλων επιχειρήσεων, φοροαπαλλαγές των λίγων και ισχυρών και, κυρίως, των εφοπλιστών, καθήλωση μισθών και περιστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών για τους εργαζομένους. Από κοντά και η πλειονότητα των ΜΜΕ βοηθούν να στηθούν τελετές για τηλεοπτική κατανάλωση και να λειτουργήσουν οι μηχανισμοί εκτόνωσης με διάφορους κουτσομπολίστικους ή ατομικούς τρόπους. Τροφοδοτούν σενάρια και ψευδαισθήσεις κάθαρσης. Απώτερος στόχος να μετατραπεί η λαϊκή οργή και αγανάκτηση σε παθητικοποίηση και απογοήτευση, να παραιτηθούν τα άτομα από συλλογικές δράσεις και αντιστάσεις και να εγκλωβιστούν στο καβούκι ενός μίζερου ατομισμού και γιατί όχι να αυτό-ενοχοποιηθούν.

Πίσω από την άλλη πλευρά του φεγγαριού κρύβεται η νόμιμη ληστεία του κοινωνικού πλούτου που παράγουν οι εργαζόμενοι σωρεύοντας αμύθητα κέρδη για τις μεγάλες επιχειρήσεις και τις πολυεθνικές. Με άλλα λόγια τα σκάνδαλα είναι η άλλη και λιγότερο ορατή όψη της κοινωνίας της εκμετάλλευσης, της φτώχειας και της ανεργίας.