Γράφει ο Χρήστος Κορφιάτης
Μισόν αιώνα περίπου πριν κάνει την εμφάνισή της στην Κέρκυρα η πρώτη επίσημη ακτοπλοϊκή εταιρεία με βρετανική πρωτοβουλία και τσουχτερά εισιτήρια, ο οξυδερκής Βρετανός επιστήμονας και θεωρητικός του πρώιμου καπιταλισμού Άνταμ Σμιθ ξεκαθάριζε στο διδασκόμενο και σήμερα ηλικίας 247 ετών πια αθάνατο έργο του «Ο πλούτος των εθνών», καθώς και σε άλλα βιβλία του, πως σε κάθε έθνος οι σεβαστοί ιδιοκτήτες των στεριανών και θαλάσσιων σύγχρονων επιχειρήσεων με αξιόλογα μέσα παραγωγής, μεταφοράς και ανταλλαγής θα συνωμοτούν - κάθε στιγμή μάλιστα - για να κουρελιάσουν τον «ελεύθερο ανταγωνισμό» στον οποίο ομνύουν και εν ονόματι του οποίου ζητούν να υπάρχει το «φιλελεύθερο» οικονομικοκοινωνικό σύστημα που οι ίδιοι διαρκώς θα υπονομεύουν.
Φυσικά οι μελέτες και οι κρίσεις του διαπρύσιου κήρυκα του οικονομικού φιλελευθερισμού και συγχρόνως έντιμου φιλόσοφου και οικονομολόγου Σμιθ στα έργα του, τα τέλη του 18ου αιώνα, δεν αφορούσαν ούτε ακροθιγώς την ούτως ή άλλως ακόμη σε εμβρυακή μορφή σύγχρονη επιχειρηματική λειτουργία στο Ιόνιο Πέλαγος και ευρύτερα στην Ελλάδα. Στο διάβα του χρόνου ωστόσο επηρέασαν πολλαπλώς την ελληνική οικονομική σκέψη, ιδίως μάλιστα το έργο του Κερκυραίου και κορυφαίου μέχρι σήμερα σύμφωνα με διεθνείς μελετητές Έλληνα οικονομολόγου, Ανδρέα Ανδρεάδη (1876-1935), προτομή του οποίου υπάρχει στον «Κήπο του Λαού» στο κέντρο της πόλης του νησιού.
Όπως εκείνος ο μεγάλος Βρετανός - Σκωτσέζος, πιο συγκεκριμένα - φιλόσοφος και οικονομολόγος (1723-1790), έτσι και ο Ανδρεάδης πίστευε πως ο «ελεύθερος ανταγωνισμός», παρά τα όσα μύρια κακά όντως συνεπάγεται η εφαρμογή του στην πράξη, τελικά θα έτεινε να εξυπηρετεί το γενικό καλό της κοινωνίας. Δεν χρειαζόταν, κατά τον ίδιο, ούτε κάποιος σοβαρός κρατικός έλεγχος, κάποιο φρένο - που ήθελε ο Σμιθ. Η λειτουργία του συστήματος της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας» υποτίθεται ότι θα έβρισκε την κατάλληλη, επωφελή για την κοινωνία ισορροπία. Θα «αυτορυθμιζόταν».
Αντίθετα, ο βουλευτής του σοσιαλιστικού - κομμουνιστικού χώρου στα νιάτα του επίσης Κερκυραίος και πανεπιστημιακός καθηγητής Οικονομικών Αριστοτέλης Σίδερις (1889-1975) δεν ασπάστηκε τις φιλελεύθερες αστικές οικονομικές θεωρίες του Σμιθ. Αλλά σκέψεις σαν εκείνου ήταν σαφώς μειοψηφικές.
Φτάσαμε κάπως έτσι στα 1977, τελικά, για να ιδρυθεί στην Ελλάδα μια κρατική Επιτροπή Ανταγωνισμού, όπως από δεκαετίες πριν είχαν κάνει άλλα κράτη ίδιου οικονομικού συστήματος, με αντικείμενο τον έλεγχο της τήρησης κάποιων κανόνων «υγιούς ανταγωνισμού». Ζητούμενο γενικότερα; Για να το πούμε με μια λαϊκή ρήση, ρυθμίσεις και έλεγχοι ώστε να γίνει εδώ αυτό που δεν έγινε πουθενά: Ο... λύκος πρόβατο!
Ε, λοιπόν, εδώ και μερικές ώρες, όπως ενημερωθήκαμε, οι αρμόδιες υπηρεσίες αυτής της Επιτροπής Ανταγωνισμού αξιολογούν, κατόπιν έγγραφης ενημέρωσής τους, τα νέα στοιχεία με διαμαρτυρίες και απορίες επιβατών - που ήλθαν στην επιφάνεια πριν από ελάχιστες μέρες από το «corfupress.com» - για τους όρους με τους οποίους λειτουργεί η τέταρτη μεγαλύτερη, βάσει κίνησης, ελληνική πορθμειακή γραμμή. Αυτή βέβαια που συνδέει την Κέρκυρα με την Ηγουμενίτσα.
Μιλάμε φυσικά για τα στοιχεία σχετικά με την περικοπή εκπτώσεων και άλλες δυσάρεστες αποφάσεις εμπορικής πολιτικής που έχουν υιοθετήσει τα μετρημένα στα δύο δάχτυλα κοινοπρακτικά - συνασπισμένα επιχειρηματικά σχήματα που μας πάνε και μας φέρνουν με τα καράβια τους, ενώ στο σύνολο της χώρας υπάρχει η εύλογη απαίτηση για καλύτερες τιμές και οι ίδιες «σπάνε», καθώς φαίνεται, κάθε ρεκόρ κίνησης και πελατείας. Είναι πρόωρο, φυσικά, να υποθέσει κανείς οτιδήποτε επ' αυτού, όσον αφορά την Επιτροπή. Μια Επιτροπή, πάντως, που εν μέσω του κορονοϊού γνώρισε αυτή τη γραμμή αρκετά. Από την καλή, που λέμε, μα κι από την ανάποδη!
Οι γραμμές που μόλις είδατε είναι απόσπασμα απόφασης της τρέχουσας Επιτροπής Ανταγωνισμού για τη λειτουργία του ανταγωνισμού στην απόστασης μόνο 17 ναυτικών μιλίων πορθμειακή γραμμή Κέρκυρας - Ηγουμενίτσας. Πρόκειται για την απόφασή της με αριθμό 759/2021. Μόλις δεκαοκτώ μήνες πέρασαν.
Διαβάζουμε: «Υπήρξαν άμεσες ή έμμεσες επαφές μεταξύ των δύο ανταγωνιστριών εταιρειών ως προς την μελλοντική τους συμπεριφορά για την πορθμειακή σύνδεση Κέρκυρα - Ηγουμενίτσα - Κέρκυρα, αφορώσα τις τιμές των εισιτηρίων και τις δηλώσεις των δρομολογίων των κοινοπραξιών. Οι κοινοπραξίες Kerkyra Lines και Kerkyra Seaways προέβησαν σε ένα κοινό σχέδιο καθορισμού κατώτατων τιμών εισιτηρίων και κατανομής αγορών (δια ορισμού αριθμού δρομολογίων μεταξύ τους) και διαμόρφωσης κοινώς αποδεκτού προγράμματος δρομολογίων για το μέλλον, στην αγορά πορθμειακής σύνδεσης Ηγουμενίτσα - Κέρκυρα - Ηγουμενίτσα. Στόχος της σύμπραξης ήταν η διαμόρφωση τιμών σε διαφορετικά επίπεδα από αυτά στα οποία θα είχαν διαμορφωθεί υπό συνθήκες πραγματικού ανταγωνισμού και η κατανομή πελατών μεταξύ τους. Πρόκειται για συμφωνία μεταξύ των εμπλεκομένων κοινοπραξιών, με την οποία επιδιώκεται εξ αντικειμένου ο περιορισμός του ανταγωνισμού».
Ο περιορισμός αυτός του ανταγωνισμού με τον καθορισμό τιμών και την παράλληλη κατανομή αγορών διαπιστώθηκε και κρίθηκε από την Επιτροπή ως «ιδιαίτερης σοβαρότητας».
Είναι να φρίττει κανείς με τα ευρήματά της. Ένα πολύ διαβαστερό μικρό μυθιστόρημα θα μπορούσε να γραφτεί, ίσως, με την εξιστόρηση της συνωμοσίας αυτής κατά του ανταγωνισμού. Οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις διερρήγνυαν τα ιμάτιά τους. Διαβεβαίωναν πως ήταν τελείως αθώες. Τηρούσαν σαν Ευαγγέλιο, υποτίθεται, τους κανόνες του ανταγωνισμού!
Η Επιτροπή στις 28 Δεκεμβρίου 2021 κατέληξε σε επιβολή προστίμων. Κλήθηκαν να πληρώσουν χρηματικές ποινές 189.972 ευρώ η «Κοινοπραξία Πλοίων Κέρκυρας» και 134.892 ευρώ η ασθενέστερή της «Κοινοπραξία Πλοίων Ηγουμενίτσας - Κέρκυρας - Παξών». Μικρές ή μεγάλες σας ακούγονται οι συνολικές αυτές ποινές ύψους 324.864 ευρώ είναι θέμα άλλης συζήτησης. Άλλης και η κερδοφορία και η βιωσιμότητα και λειτουργία της γραμμής σύμφωνα με τις δυνατότητες που προσφέρει η εποχή μας.
Σίγουρα όμως, υποθέτουμε, η Επιτροπή - που βέβαια υπό καμία σύνθεση δεν είναι εφικτό να λειτουργεί εν κενώ αφού η διακηρυσσόμενη ανεξαρτησία της υπόκειται αντικειμενικά σε ένα προσδιορισμένο οικονομικοπολιτικό περιβάλλον - θα επιστράτευσε απέναντι στις εμπλεκόμενες και κάθε άλλο παρά τεράστιες αυτές επιχειρήσεις όλην ίσως την επιείκεια και κατανόηση που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
Δεν αποκλείεται άλλωστε να υπέπεσαν τελικά σε πολύ λιγότερες «αμαρτίες» από εκείνες που θεωρούσαν αναμενόμενες, σχεδόν φυσιολογικές ή και αναπόφευκτες ο Σκώτος θεωρητικός «πατέρας» του σύγχρονου φιλελευθερισμού και άλλοι σαν αυτόν έντιμοι υποστηρικτές του συστήματος της «ελεύθερης αγοράς»!
Οι δυνατοί επιχειρηματίες, όπως εκείνοι έχουν εξηγήσει, θα μηχανορραφούν και θα χρησιμοποιούν χίλια δύο κόλπα για να τιθασεύσουν και να φέρουν στα μέτρα τους τον άκρως επικίνδυνο και για τους ίδιους ανταγωνισμό. Άλλοτε για «να βγάλουν το μάτι» ο ένας του άλλου και να επικρατήσουν ως «ικανότεροι» στον μεταξύ τους ανταγωνισμό, με σκοπό, εννοείται, τη μερίδα του λέοντος των υψηλότερων δυνατών κερδών. Άλλοτε για να επιβάλλουν στην κοινωνία, με «συμφωνίες κάτω από το τραπέζι», προκαθορισμένες ενιαίες τιμές όσον αφορά την πώληση των προϊόντων, εμπορευμάτων και υπηρεσιών που παρέχουν ή και πρώτων υλών που προμηθεύονται, συχνά μάλιστα ακόμη και ενιαίες τιμές για την απόκτηση της εργατικής δύναμης που αγοράζουν και χρησιμοποιούν. Καθιστώντας έτσι, με μια πλειάδα νόμιμων ή νομότυπων και παράνομων μεθόδων, σχεδόν κενό γράμμα τις διακηρύξεις περί «ελεύθερης αγοράς» και «ελεύθερου ανταγωνισμού».
Κοντολογίς, μήπως και στις μέρες μας, φίλες και φίλοι, λίγο - πολύ περίπου σε κάθε κλάδο το κάθε ισχυρό «αφεντικό», όπως προτιμούσε ο Σμιθ να αποκαλεί έναν ισχυρό επιχειρηματία, βυσσοδομεί κατά του άλλου και συγχρόνως όλοι μαζί σχεδόν επιδιώκουν να καταλήγουν σε «συμφωνίες συνεργασίας» μεταξύ τους, με στόχο να περιορίσουν τον ανταγωνισμό και να επιτύχουν κάθε λογής οφέλη από την κοινωνία, κάνοντας κατάχρηση της οικονομικής τους δύναμης ή και της δεσπόζουσας θέσης τους;
Οι προφητείες ή πιο απλά οι φόβοι αυτοί διανοητών όπως ο Σμιθ έχουν αποδειχθεί και στις ναυτιλιακές δραστηριότητες, βέβαια, διεθνώς. Μέσα από μιαν αέναη σύγκρουση διαμορφώνονται μεγαλύτερες ή μικρότερες συνθήκες ολιγοπωλίων και ισχυρών κοινοπρακτικών συμφερόντων, καθώς «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό», την ίδιαν ώρα βέβαια που όλο και γεννιούνται νέα «ψάρια». Στην πράξη οι ισχυροί επιχειρηματίες κάνουν, επιτιθέμενοι είτε αμυνόμενοι, ακριβώς το αντίθετο από εκείνο που λένε ότι πιστεύουν και ότι ωφελεί την κοινωνία. Για να ενισχύσουν την ανταγωνιστική θέση τους και πρωτίστως βέβαια τη μακροημέρευσή τους, συχνά είναι αναγκασμένοι, όπως υπέθετε ο Άνταμ Σμιθ ότι μπορεί να συμβεί, ο ένας «πίσω από την πλάτη» του άλλου να «σπάνε» ακόμη και τις καταχρηστικές - και παράνομες σήμερα - άτυπες «συμφωνίες κυρίων» που συνάπτουν μεταξύ τους, ως καρτέλ, με σκοπό να ελέγξουν τις αγορές. Οι όρκοι τους υπέρ του συστήματος του «ελεύθερου ανταγωνισμού» είναι πέρα για πέρα υποκριτικοί. Μάταια ήλπιζε ο Σμιθ πως η δύναμη του ανταγωνισμού, σαν ένα μαγικό «αόρατο χέρι», θα ρύθμιζε επωφελώς για την κοινωνία τον αθέμιτο και συχνά εξοντωτικό και για μεγάλη μερίδα των ίδιων των επιχειρηματιών «ελεύθερο ανταγωνισμό». Πρόκειται πια, λέει η πείρα αιώνων, για φενάκη.
Ή μήπως, για να το πούμε κι αυτό, πιστεύετε πως ισχύει μεταφορικά και για τη γραμμή Κέρκυρα - Ηγουμενίτσα η ρήση του Σμιθ ότι «δεν οφείλουμε το δείπνο μας ούτε στη γενναιοδωρία του χασάπη ούτε στην καλοσύνη του μπακάλη ή του φούρναρη, αλλά στην επιδίωξη του προσωπικού τους συμφέροντος», οπότε πρέπει να είμαστε και κάπως ευγνώμονες σε όσους με τα πλοία τους τη λειτουργούν;
Σιωπηρά, πάντως, χωρίς να μας το πουν, οι πλοιοκτήτες της γραμμής Κέρκυρα - Ηγουμενίτσα, ενώ σήμερα πάλι με υπεροψία και αλαζονεία ορκίζονται σε ανακοινώσεις τους στον ελεύθερο ανταγωνισμό, παραδέχθηκαν ότι μας την έφεραν κανονικά!
Ομολόγησαν στην Επιτροπή με εμπιστευτική αναφορά τους πως... και τι δεν έκαναν πίσω από τις πλάτες μας για να βάλουν τα χέρια τους πιο βαθιά στις τσέπες μας. Με αντίτιμο μια σημαντική - υψηλή θα τη λέγαμε - μείωση του συνολικού προστίμου που κινδύνευαν να επωμιστούν, τα ομολόγησαν όλα. Εντάχθηκαν και η κοινοπραξία «Kerkyra Lines» και η κοινοπραξία «Kerkyra Seaways» σε προβλεπόμενη σχετική διαδικασία «διευθέτησης» με την Επιτροπή. Δεν άσκησαν, καν, έφεση.
Αυτό επέλεξαν επίσης να κάνουν ακριβώς πριν από έναν χρόνο, τον Ιούλιο του 2022, τρεις άλλες παρόμοιες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη νότια Κέρκυρα και λειτουργούν την πορθμειακή γραμμή Λευκίμμη Κέρκυρας - Ηγουμενίτσα Θεσπρωτίας. Το πιο πάνω απόσπασμα της σχετικής απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού με αριθμό 793/2022 εξηγεί συγκεκριμένα πως οι εταιρείες «Λευκίμμη Λάινς», «Μακεδονία IV Ναυτική» και «Σαρρής Κερκυραϊκές Γραμμές» καταστρατήγησαν το κανονιστικό πλαίσιο περί ελεύθερου ανταγωνισμού, σαν αυτό να 'ταν παιγνιδάκι.
Να πώς ακριβώς: «Προέβησαν σε ένα κοινό σχέδιο καθορισμού τιμών και αγορών, μέσω επιμέρους συνεννοήσεων και ενεργειών, εκφράζοντας τη βούλησή τους να συμπεριφερθούν από κοινού κατά ορισμένο τρόπο, συμμετέχοντας κατά τούτο σε οριζόντια αντιανταγωνιστική σύμπραξη (...) Συμμετείχαν σε συμφωνία / εναρμονισμένη πρακτική καθορισμού τιμών και κατανομής αγορών, καθορίζοντας το πλαίσιο της κοινής τους δράσης σε σχέση με την εμπορική - εκπτωτική πολιτική και τα δρομολόγια τα οποία θα εκτελούσαν στην πορθμειακή σύνδεση Λευκίμμη - Ηγουμενίτσα, στο πλαίσιο της οποίας μείωναν προληπτικά την αβεβαιότητα που συνεπάγεται η αυτοδύναμη επιχειρηματική και κατ' επέκταση η ανταγωνιστική συμπεριφορά. Η ως άνω συμφωνία μεταξύ των εταιριών περί καθορισμού τιμών και δρομολογίων εφαρμόστηκε».
Αποδέχθηκαν και οι τρεις τους το κατηγορητήριο, εισέφεραν μάλιστα και αποδείξεις του που έλειπαν κι «έπεσαν στα μαλακά» με συνολικό πρόστιμο 135.236 ευρώ.
Στο κάτω - κάτω μάλλον με... μικρομεσαία εφοπλιστικά «πταίσματα» μοιάζουν όλα αυτά μπροστά σε όσα μπορεί να συμβαίνουν στην αγορά σύμφωνα με έναν μεγαλοεφοπλιστή - Μέγα Ευεργέτη της Αναγνωστικής Εταιρίας Κέρκυρας. Ή, ακόμα πιο πολύ μάλιστα, αν συγκριθούν με όσα είχαν έλθει στο φως τον Μάιο του 2004, στην ίσαμε σήμερα πιο πολύκροτη και πιο εκτεταμένη υπόθεση «καρτελοποίησης» της ελληνικής αγοράς, που άνοιξε τον «ασκό του Αιόλου» για έναν σωρό κλαδικούς «φακέλους» και είχε βέβαια, όπως ήταν φυσικό, ευεργετικά αποτελέσματα, πλην όμως κατώτερα του αναμενομένου.
Τι εννοούμε;
Καταρχάς, ορισμένες δηλώσεις του εφοπλιστή Θανάση Λασκαρίδη, συνδιαχειριστή οικογενειακού στόλου 87 πλοίων διαφόρων δραστηριοτήτων, έξι ξενοδοχείων, καζίνων και άλλων επιχειρήσεων. Να τι απάντησε στην εφημερίδα «Καθημερινή της Κυριακής» τον Μάρτιο του 2020, όταν ρωτήθηκε αν «ο πλούτος έχει πάντα ανοιχτές πόρτες στις κυβερνήσεις»: «Ασφαλώς, ναι. Και στην Ελλάδα και παγκοσμίως. Εξαρτάται υπό ποίους όρους γίνεται αυτή η επαφή, τι σκοπό έχει, τι αποτέλεσμα έχει και τι αφήνει πίσω της στο πέρασμα του χρόνου. Στην Ελλάδα, τα τελευταία 20 χρόνια, αυτός ο συναγελασμός έχει ξεχειλώσει. Δεν πρέπει, δεν μπορεί να είναι τόσο στενός, δεν πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα του καθορισμού της πολιτικής, εξωτερικής, εθνικής, διορισμού προσώπων, από παρέες επιχειρηματιών. Αυτό είναι απεχθές. Αλλά γίνεται κάθε μέρα»!
Διαφορετικό πράγμα απεικονίζεται όμως στο τμήμα μιας εφημερίδας - ναυαρχίδας της ελληνικής αστικής τάξης που είδατε πιο πάνω. Στις 30 Μαΐου 2004 η εφημερίδα «Το Βήμα της Κυριακής» είχε στην πρώτη σελίδα της και στο οικονομικό της ένθετο ένα θέμα με τίτλο «Ο "μυστικός δείπνος" εμπόρων και βιομηχάνων».
Με τεκμηριωμένα στοιχεία, που η παρουσίασή τους κλιμακώθηκε στην πορεία, ήλθαν στο φως συμφωνίες όλων σχεδόν των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ μεταξύ τους και με δεκάδες βιομηχανικές και εισαγωγικές επιχειρήσεις, διαμέσου και κλαδικών συνδέσμων, για τον προκαθορισμό των τιμών λιανικής πώλησης εκατοντάδων ειδών διατροφής και άλλων καταναλωτικών ειδών. Όσο και να ήθελαν αρκετοί ισχυροί, η υπόθεση δεν ήταν δυνατόν να μην έχει συνέχεια, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι εκδηλώθηκε παρέμβαση από την πλευρά του συνδικαλιστικού κινήματος των εργαζομένων και κοινωνικών οργανώσεων.
Υπήρξαν αποτελέσματα αξιοσημείωτα, ακόμη και σε νομοθετικό επίπεδο, κάτω από την επίδραση αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων. Άλλαξαν πράγματα αρκετά και σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Πρόσκαιρα έστω. Επιφανειακά ως έναν βαθμό. Αλλά τίποτε δεν έμεινε ακριβώς ίδιο. Κάποιες τομές επήλθαν, σε ένα ζήτημα αγιάτρευτο βέβαια από τη φύση του. Επίδραση θετική υπήρξε, καθώς το όλο θέμα κράτησε χρόνια, ακόμη και στο μεγάλο οργανωμένο λιανεμπόριο στην Κέρκυρα.
Όπως ισχύει παντού, έτσι και στην Κέρκυρα η - χωρίς αυταπάτες βέβαια - ενασχόληση κατά το δυνατόν των οργανώσεων των εργαζομένων με σχετικά ζητήματα μόνον όφελος, υποθέτουμε, μπορεί να αποφέρει.
Πρόστιμα τάξεως εκατομμυρίων ευρώ είχε επιβάλει τότε η Επιτροπή Ανταγωνισμού, συνολικά, σε αρκετές επιχειρήσεις, υπό την πίεση και της «κοινής γνώμης». Με «βιομηχανία» δικαστικών προσφυγών επί σειρά ετών μειώθηκαν δραματικά. Το όφελος ήταν άλλο, πιο ουσιαστικό.
Τα πρόστιμα εξάλλου οι επιχειρήσεις, κάθε μία ανάλογα με τη δύναμή της, βρίσκουν συνήθως τον τρόπο να τα... χρεώνουν κανονικά στους εργαζόμενους και καταναλωτές τους στη συνέχεια.
«Όλα για την πάρτη μας και τίποτα για τους άλλους φαίνεται ότι είναι σε κάθε περίοδο της ανθρωπότητας το ελεεινό δόγμα των αφεντικών του κόσμου», φέρεται να είχε πει με υπερβολικούς τόνους ο μεγάλος διανοητής Άνταμ Σμιθ, που ήλπιζε πως μπορεί να υπάρξει ελεύθερος επιχειρηματικός ανταγωνισμός - και που ο Καρλ Μαρξ με τη νέα ματιά του τον κατέταξε βέβαια στους εκπροσώπους της «αστικής οικονομολογικής σκέψης» των απαρχών της βιομηχανικής καπιταλιστικής εποχής. Στα χρόνια του η αστική νέα κοινωνική οργάνωση διένυε ακόμη την αρχική, προοδευτική φάση της. Θα περνούσαν δεκαετίες ώσπου αυτή να στεριώσει, να αναδειχθούν ξεκάθαρα τα όρια και οι αντιφάσεις της και να αρχίσει να γίνεται λόγος για μιαν άλλη κοινωνική οργάνωση και έναν άλλου τύπου ελεύθερο συναγωνισμό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ
