ΠΗΓΗ: Γιώργος X. Παπασωτηρίου - artinews.gr

Διαβάζω το τουίτ του @Μπάρακ Ομπάμα: «Η Μισέλ και εγώ ξεκινήσαμε το @ObamaFoundation για να υποστηρίξουμε την επόμενη γενιά ηγετών που δημιουργούν βιώσιμες αλλαγές στις κοινότητές τους. Αυτή την εβδομάδα, θα είμαι μαζί με τους (υποψήφιους) ηγέτες του (ιδρύματος) Ομπάμα στην Ελλάδα, όπου θα μοιραστούμε ιδέες και θα ενδιατρίψουμε βαθύτερα στη δουλειά που κάνουν.»

Ίδρυμα Ομπάμα, λοιπόν, το οποίο «ετοιμάζει νέους ηγέτες», αυτούς που θα κυβερνήσουν εμάς και τα παιδιά μας τα επόμενα χρόνια. Πώς αλήθεια και σε ποιο επιστημονικό πλαίσιο γίνεται η εκπαίδευση αυτή; Ποιες είναι «οι βιώσιμες αλλαγές» που προωθεί το ίδρυμα, πώς τις εννοεί, και με ποια κριτήρια χαρακτηρίζονται «βιώσιμες»; Θα μπορούσαν άραγε να στρέφονται αυτές οι «αλλαγές» εναντίον των ΗΠΑ;

Το γεγονός και μόνο ότι ιδρύματα τύπου Ομπάμα εκπαιδεύουν τους "νέους ηγέτες" των πρώην αποικιών δείχνει πως δομεί και αναπτύσσει την μετα-αποικιακή πολιτική ο δυτικός αποικιοκρατικός κόσμος. Μια πολιτική που βασίζεται α πριόρι στην ‘κατωτερότητα’ των αποικιοκρατούμενων. Εμείς οι «υποδεέστεροι», λοιπόν, δεν ξέρουμε να «κυβερνηθούμε» και πρέπει να μας μάθουν την τέχνη της δικαυβέρνησης οι αναπτυγμένοι!

Αλλά από που προκύπτει αυτή η αντίληψη περί υπεροχής του δυτικού αποικιοκρατικού κόσμου έναντι του μη δυτικού στους τομείς του πολιτισμού, της δημοκρατίας και της ανάπτυξης;

Όπως σημειώνει η καθηγήτρια του Κολούμπια Γκαγιάτρι Τσακραβόρτι Σπίβακ οι επιπτώσεις της αποικιοκρατίας δεν εξέλιπαν με την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας για πολλές πρώην αποικίες στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές δομές που εγκαθιδρύθηκαν με την αποικιοκρατία εξακολούθησαν να υφίστανται και μετά στην πολιτισμική, πολιτική και οικονομική ζωή των μετααποικιακών εθνών-κρατών. Τα πολιτιστικά ιδρύματα των Μητροπόλεων: πολιτιστικά κέντρα, ιδιωτικά πανεπιστήμια, μη κερδοσκοπικά ιδρύματα τύπου Ομπάμα, συστήματα υποτροφιών κ.ά. αναπαράγουν τις κοινωνικές και πολιτικές ανισότητες που ήταν κυρίαρχες κατά την αποικιοκρατία προς όφελος των πρώην αποικιοκρατών (και νυν μετα-αποικιοκρατών). Επιπλέον, θεωρεί ότι η ανάδυση των ΗΠΑ ως παγκόσμιας οικονομικής υπερδύναμης στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, οδήγησε στον επανασχεδιασμό των αποικιακών χαρτών, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα του πολυεθνικού κεφαλαίου

Η Σπίβακ στο κείμενό της «Can the subaltern speak?» δίνει έμφαση σε πολιτισμικά κείμενα ανθρώπων και ομάδων που συνήθως περιθωριοποιούνται από τον κυρίαρχο δυτικό πολιτισμό, όπως οι μετανάστες, η εργατική τάξη, οι γυναίκες και εν γένει το μετααποικιακό υποκείμενο. Η κεντρική ιδέα είναι ακριβώς η έλλειψη ορατότητας της αντίστασης αυτών των κοινωνικών ομάδων. Σε αυτό το πλαίσιο, επιχειρεί να αμφισβητήσει μερικές από τις κυρίαρχες ιδέες σχετικά με τη σύγχρονη παγκοσμιοποίηση. Απέναντι στην κυρίαρχη ιδέα πως η ταχύτητα και ευελιξία της τεχνολογίας επιτρέπουν την αποτελεσματική διακρατική κυκλοφορία ανθρώπων, χρήματος και πληροφοριών, αντιτείνει ότι αυτές οι διαδικασίες ρυθμίζονται επικερδώς από τα πλούσια βιομηχανικά έθνη-κράτη του «Πρώτου Κόσμου», ενώ η συντριπτική πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού ζει υπό καθεστώς φτώχειας και καταπίεσης. Το status quo αυτό καλούνται να υπηρετήσουν οι «νέοι ηγέτες» που εκκολάπτονται στο Ίδρυμα Ομπάμα και σε άλλα παρόμοια «εκκολαπτήρια».

Σύμφωνα με τη Σπίβακ, το κίνημα εθνικής ανεξαρτησίας διατήρησε τελικά την υπάρχουσα ταξική δομή στην Ινδία και αλλού, προσδίδοντας πολιτική και οικονομική εξουσία μόνο σε μια μικρή ομάδα της μορφωμένης μεσαίας τάξης («στους νέους ηγέτες»), αποκλείοντας, εν μέρει ή πλήρως, το μεγαλύτερο και εξαθλιωμένο μέρος του αγροτικού πληθυσμού της χώρας από τα οφέλη της εθνικής ανεξαρτησίας.

Γενικά, τα ιδρύματα τύπου Ομπάμα είναι ενταγμένα στο σύστημα της μετα-αποικιοκρατίας και της αναπαραγωγής της εθνικής εξάρτησης και των κοινωνικών ανισοτήτων….

Μια απο-αποικιακή προοπτική στοχεύει στην ανατροπή του αποικιακού φαντασιακού, στην αποδόμηση του τρόπου παραγωγής της γνώσης και των παιδαγωγικών πρακτικών που διαιωνίζουν τον ρατσισμό, τον αμερικανο-κεντρισμό ή τον ευρωκεντρισμό. Οι απο-αποικιακές προοπτικές στοχεύουν στα αλληλοσυνδεόμενα συστήματα κυριαρχίας και την «επιστημονική βία» τους που υπερασπίζεται τα κυρίαρχα στερεότυπα. Όπως έγραψε η Silvia Rivera Cusicanqui, «δεν μπορεί να υπάρχει λόγος απο-αποικιοποίησης, ούτε θεωρία απο-αποικιοποίησης, χωρίς πρακτική απο-αποικιοποίησης» (2012: 100). Η απο-αποικιοποίηση της εκπαίδευσης, επομένως, μπορεί να γίνει μόνο αντιμετωπίζοντας την αποικιοκρατία, την αυτοκρατορία, το ρατσισμό και την πατριαρχία με την «επανατοποθέτηση αυτών των φαινομένων ως βασικών δυνάμεων διαμόρφωσης του σύγχρονου κόσμου» (Bhambra et al., 2019). Αυτό σημαίνει να αναγνωρίσουμε ότι η ακαδημαϊκή γλώσσα είναι ένα όχημα αποικιακής δύναμης και ότι η «απο-αποικιοποίηση της εκπαίδευσης» συνολικά είναι ένας πρωταρχικός στόχος ελευθερίας...