Γράφει ο Χρήστος Γαρουνιάτης
Την πρώτη χρονιά η διαδήλωση είχε επίκεντρο το Πεντοφάναρο και κάλυπτε και μέρος της κεντρικής πλατείας της πόλης, ενώ έναν χρόνο μετά έγινε στον κινηματογράφο «Ορφέας». Εκεί είχαν γίνει, με αγωνιστικό πνεύμα, οι πρώτοι κερκυραϊκοί εορτασμοί της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, τέτοιες ημέρες το 1974 και το 1975.
Οι μνήμες εβδομηνταπεντάρηδων πια φοιτητών εκείνων των χρόνων που ηγούνταν της Κερκυραϊκής Φοιτητικής Ένωσης (ΚΦΕ) παραμένουν ακέραιες.
Το 1974, καθώς η επέτειος είχε συμπέσει με εκλογές και οι σχετικές εκδηλώσεις μετατέθηκαν για λίγες ημέρες αργότερα, ο πρώτος εορτασμός ήταν εκατό είκοσι περίπου ημέρες μετά την πτώση της εφτάχρονης χούντας των συνταγματαρχών. Πολύς ο κόσμος, την Κυριακή 24 Νοεμβρίου, με νέους και νέες να δίνουν τον τόνο στις πρώτες γραμμές. Τα συνθήματα ήταν «αντίγραφα», θαρρείς, των συνθηματικών ήχων της εξέγερσης.
Νωπός ο αιματοβαμμένος ξεσηκωμός, νωπός και ο απόηχός του, με την ΚΦΕ σε ρόλο σημείου αναφοράς, αφού πολλά μέλη της είχαν πάρει μέρος στον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου στην Αθήνα έναν χρόνο νωρίτερα. Κυριάρχησαν επίκαιρα συνθήματα, που δονούν ακόμα τις ανάλογες διαδηλώσεις στις μέρες μας.
Η εκδήλωση το 1974 είχε προκαλέσει και έναν έντονο διάλογο με πολιτικά χαρακτηριστικά, μέσω του τοπικού Τύπου. Στις στήλες της εφημερίδας «Ελεύθερον Βήμα» καταχωρήθηκαν σχόλια, που αναιρούσαν τη βασιμότητα επικρίσεων του ζωγράφου Άγη Ξωμεριτάκη σχετικά με τις θέσεις της πρόσκλησης της ΚΦΕ για τον εορτασμό. Επιστολογράφοι εξηγούσαν ότι ήταν βαθιά πολιτικός και όχι ουδέτερος πολιτικά και ταξικά και απροσδιόριστα «εθνικός» ο αγώνας του Πολυτεχνείου. «Οι ήρωες του Πολυτεχνείου ήταν αγωνιστές της προόδου και της κοινωνικής δικαιοσύνης», σύμφωνα με τον τίτλο σχετικού δημοσιεύματος.
Αποκαλυπτόταν, επίσης, ότι στο νησί είχαν εκδηλωθεί, πέρα από κινήσεις διαστρέβλωσης εκείνου του αγώνα, απαράδεκτα φαινόμενα ασέβειας. Στο χωριό Βελονάδες, σημείωνε τις 26 Νοεμβρίου η εφημερίδα, είχε βρεθεί ποδοπατημένο, μακριά από το Μνημείο Ηρώων του χωριού, στεφάνι που είχαν καταθέσει φοιτητές για τα θύματα της εξέγερσης.
Έναν χρόνο μετά, το 1975, η μεγάλη κινηματογραφική αίθουσα του «Ορφέα» αποδείχθηκε μικρή. Κινούμενες στο κυρίαρχο πνεύμα της περιόδου, είχαν συμπράξει για την εκδήλωση, περίπου όπως ατύπως είχαν κάνει και το 1974, οι οργανώσεις νεολαίας όλων των βασικών κομμάτων της εποχής.
Η ΟΝΝΕΔ της ΝΔ που κυβερνούσε, η ΕΔΗΝ της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης Ένωσης Κέντρου, η Νεολαία ΠΑΣΟΚ, η ΚΝΕ του ΚΚΕ, μαζί και η πρόγονος της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ οργάνωση Ρήγας Φεραίος, είχαν βρεθεί σύμφωνες σε ένα συμβιβαστικό κοινό πλαίσιο αιτημάτων, αντάξιο κάπως εκείνου της εξέγερσης, καθώς, μεταξύ άλλων, η Ελλάδα είχε αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ λόγω του ρόλου του στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο και λίγο - πολύ όλες οι πολιτικές δυνάμεις στρέφονταν εναντίον του ευρωατλαντικού «προστάτη». Για 1.200 συμμετέχοντες στην εκδήλωση στον «Ορφέα», προφανώς μέσα και έξω από αυτόν, είχε κάνει λόγο μια αθηναϊκή εφημερίδα.
Η αίθουσα, σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της αθηναϊκής εβδομαδιαίας εφημερίδας «Οδηγητής» της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας (ΚΝΕ), είχε σειστεί από το σύνθημα «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» και αντιαμερικανικά - αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα, όπως «Έξω για πάντα από το ΝΑΤΟ», μαζί με άλλα, όπως «Εμπρός για μια νέα Ελλάδα». Χαιρετισμούς προς τους νέους και τις νέες είχαν απευθύνει εκπρόσωποι του Δήμου Κερκυραίων, του Εργατικού Κέντρου Κέρκυρας και άλλων λαϊκών οργανώσεων, όπως θα δούμε παρακάτω, καθώς και ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Σπύρος Ράλλης.
Δεν ήταν και ανέμελη η εκδήλωση. Εκπρόσωποι της ΟΝΝΕΔ, όταν εκείνος της ΚΝΕ χαρακτήρισε αντιδημοκρατικό το νέο Σύνταγμα της χώρας, που είχε ψηφιστεί λίγο νωρίτερα, αποχώρησαν, συνοδεύοντας την αποχώρηση με μάλλον μειωτικούς χαρακτηρισμούς για το πλήθος, σύμφωνα με τον «Οδηγητή», με συνέπεια αποδοκιμασίες. Με εξαίρεση το συγκεκριμένο γεγονός, η συγκέντρωση κατά την εφημερίδα είχε σημειώσει «μεγάλη επιτυχία».
Σύμφωνα με το κοινό πλαίσιο εορτασμού, η «αντιφασιστική - αντιιμπεριαλιστική» εκδήλωση τη Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 1975 είχε ως αιχμή τα συνθήματα «Το Πολυτεχνείο Ζει, Ζήτω η αντιιμπεριαλιστική ενότητα της νέας γενιάς, Αδέρφια ζείτε- εσείς μας οδηγείτε, Κύπρος ανεξάρτητη».
«Με γέλια, με χαρές και με τραγούδια...» για την πτώση της χούντας, θα γινόταν στην Κέρκυρα ο εορτασμός, είχε προαναγγείλει στο κύριο άρθρο της τις 15 Νοεμβρίου 1975 η εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα». Σημείωνε ότι μαζί με τη νεολαία του ενάντιος στη χούντα ήταν ο λαός. Δεν ήταν μόνο γιορτή της νεολαίας και η νίκη θα ήταν συνολικά λαϊκή νίκη. Πόσοι και πόσοι Κερκυραίοι δεν είχαν υποστεί κάθε λογής διώξεις επί χούντας!
Δύο ημέρες νωρίτερα, τις 13 Νοεμβρίου 1975, η ΚΦΕ σε ψήφισμα - ανακοίνωσή της ενόψει του δεύτερου αυτού εορτασμού, το οποίο η εφημερίδα καταχώρησε στην πρώτη σελίδα της δύο ημέρες μετά, σημείωνε:
«Η Κερκυραϊκή Φοιτητική Ένωση με τη δεύτερη επέτειο του Πολυτεχνείου τιμά τους ηρωικούς νεκρούς και όλους εκείνους που αγωνίστηκαν ενάντια στην αμερικανοκίνητη δικτατορία. Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, αποτέλεσμα της ωρίμανσης των αγώνων του λαού μας για τη λύση των οξυμένων από τη δικτατορία προβλημάτων του, ήταν το αποκορύφωμα της αδάμαστης θέλησής του για την ανατροπή της. Η κληρονομιά του Πολυτεχνείου φωτίζει τους σημερινούς αγώνες του λαού μας και της νεολαίας του για λευτεριά – μόρφωση – ψωμί – δουλειά, για να φύγουν οι βάσεις του θανάτου, για πραγματική αποχώρηση από τη λυκοσυμμαχία του ΝΑΤΟ, για μια Κύπρο ενιαία – κυρίαρχη – ανεξάρτητη».
Στην εκδήλωση στον «Ορφέα», πριν μιλήσουν οι εκπρόσωποι των πέντε νεολαιών, απηύθυναν χαιρετισμούς εκ μέρους του Δήμου Κερκυραίων ο δημοτικός σύμβουλος Γ. Λυκούρης, του Εργατικού Κέντρου ο Ι. Πρωτοψάλτης, της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών ο Τ. Ζυμάρης, του Επαγγελματικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου ο Αρ. Δουμπός, του Συλλόγου Διπλωματούχων Μηχανικών ο Σπ. Στογιάννος, Κίνησης Δημοκρατικών Δικηγόρων ο Γ. Δονάς. Ακόμη, ο Β. Ευαγγελίου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου. Οι βουλευτές της ΝΔ Δημ. Καλούδης και Γ. Χαλικιόπουλος δεν είχαν παραλείψει να στείλουν χαιρετιστήρια μηνύματα.
Κάτω από το σχετικό πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της εφημερίδας δημοσιευόταν κοινό ψήφισμα δύο συλλόγων του προσωπικού του ΟΤΕ, βάσει του οποίου οι πρόεδροί τους Λ. Βαρούχας και Β. Προβατάς γνωστοποιούσαν ότι τα μέλη τους «κλίνουν ευλαβικά το γόνατο στην ιερή μνήμη των θυμάτων της εποποιίας του Νοέμβρη» και «απευθύνουν θερμό χαιρετισμό στους αγωνιστές της εξορμήσεως εκείνης, που ήταν το προμήνυμα της Εθνικής Αναστάσεως».
Η κεντρική εκδήλωση του τρίτου εορτασμού έγινε τις 17 Νοεμβρίου 1976 στην πιο γνωστή ως «Πλακάδα τ' Αγιού» πλατεία Ηρώων Κυπριακού Αγώνα, στο ιστορικό κέντρο της πόλης.
«Από το πρωί», σημείωνε την επομένη στο βασικό θέμα της με τίτλο «Στη μνήμη των ηρώων» η ίδια εφημερίδα, «στεφάνια και λουλούδια γέμισαν το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Στεφάνια κατέθεσαν το Δημοτικό Συμβούλιο, το Επαγγελματικό Επιμελητήριο, η Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών, το Εργατικό Κέντρο, η Ομοσπονδία Επαγγελματικών, οι μαθητές και οι νεολαιίστικες οργανώσεις. Από προχθές αφίσες, εφημερίδες του τοίχου, συνθήματα, προκηρύξεις, μιλούσαν για την μεγάλη επέτειο. Χθες το πρωί τα μεγάφωνα των κομμάτων ξαναζωντάνεψαν την μνήμη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες, σιωπηροί ή τραγουδώντας (...) έκαναν πορείες στους δρόμους της πόλης (...) Γιόρταζε η Κέρκυρα την μεγάλη επέτειο».
Η διαδήλωση στην πλατεία Ηρώων Κυπριακού Αγώνα έγινε υπό βροχή. Ωστόσο, «παρά την βροχή που έπεφτε από νωρίς πλήθος νεολαίων και κόσμου συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν την μνήμη των αγωνιστών του Πολυτεχνείου, να διατρανώσουν την προσήλωσή τους στο νόημα και τα οράματα εκείνου του αγώνα και να εκφράσουν την απόφασή τους για τη συνέχισή του», έγραψε τη μεθεπόμενη ημέρα η ίδια εφημερίδα, που λίγο αργότερα μετεξελίχθηκε σε «Κερκυραϊκό Βήμα» (εφεξής «Κ.Β.»), προσθέτοντας: «Η συγκέντρωση κράτησε μία ώρα (...), είχε έντονο παλμό και αποφασιστικότητα, πραγματοποιήθηκε με υποδειγματική τάξη, η συνοχή της εντυπωσίασε και φυσικά διαλύθηκε ειρηνικά».
Το ρεπορτάζ συμπεριλάμβανε το σύνολο σχεδόν των συνθημάτων: «Απόψε τιμάμε τους νεκρούς μας – Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος – Όχι στον φασισμό και στον ιμπεριαλισμό – Έξω οι βάσεις του θανάτου – Εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο Νοέμβρης – Έξω για πάντα από το ΝΑΤΟ – Όχι σε νέες εκτοπίσεις».
Την αποτελούμενη από μαζικές οργανώσεις Οργανωτική Επιτροπή συμπλήρωναν οι Νεολαίες ΠΑΣΟΚ, ΚΝΕ και Ρήγας Φεραίος, ενώ χαιρετισμούς απηύθυναν εκπρόσωποι των κομμάτων των τριών αυτών οργανώσεων νεολαίας, καθώς και του τότε κόμματος Χριστιανική Δημοκρατία. Στους οργανωτές συμπεριλαμβανόταν η τότε Ένωση Δημοκρατικών Γυναικών Κέρκυρας, η οποία εκείνες τις ημέρες διοργάνωνε στην πόλη εκδήλωση με ομιλήτρια την Άσπα Μανδηλαρά, κόρη του αγωνιστή φιλόλογου Περικλή Καλοδίκη και σύζυγο του δολοφονημένου από τη χούντα αγωνιστή Νικηφόρου Μανδηλαρά.
Τότε, το 1976, ήταν που η Κέρκυρα απέκτησε πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου.
Με ψήφισμα - απόφαση του δημοτικού συμβουλίου έλαβε αυτή την ονομασία η πλατεία μπροστά από τα παλαιά ανάκτορα της πόλης.
Στην πλατεία των Ηρώων Κυπριακού Αγώνα, ημέρα Σάββατο, είχε γίνει ο αγωνιστικός εορτασμός και το 1977. Στην εκδήλωση για «την τέταρτη επέτειο του Έπους του Πολυτεχνείου», σημείωνε μεταξύ άλλων το «Κ.Β.», είχαν μιλήσει εκπρόσωποι πολιτικών νεολαιών.
Στα σχολεία ο μαθητόκοσμος είχε τιμήσει την επέτειο με ξεσηκωμό.
«Πάνω από 2.500 μαθητές και μαθήτριες των Γυμνασίων και Λυκείων της Κέρκυρας τίμησαν το Πολυτεχνείο με μεγαλειώδη πορεία που πραγματοποίησαν στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, καταχειροκροτούμενοι απ' τους παραβρισκόμενους», σημείωσε τις 2 Δεκεμβρίου 1977 ο «Οδηγητής» σε σχετικό δημοσίευμά του, προσθέτοντας: «Με τα συνθήματα "Το Πολυτεχνείο ζει", "Έξω οι Αμερικάνοι" η πορεία κατευθύνθηκε στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, όπου οι μαθητές κατέθεσαν στεφάνια».
Η τοπική Καλλιτεχνική Λέσχη είχε οργανώσει προβολή ταινίας, αφιερωμένη στην επέτειο.
Επίσης, τον Νοέμβριο του 1977 το «Κ.Β.» είχε φιλοξενήσει, σε δύο συνέχειες οικεία συνέντευξη του κατοπινού ιατρού προέδρου της ΚΦΕ Μάχου Δεσύλλα, με περιγραφή του αγώνα. «Ο αγώνας αυτός, πιστεύω, δικαιώθηκε μόνο στο σημείο της κατοπινής πτώσης της χούντας και της αποκατάστασης του κοινοβουλευτισμού», σημείωνε. «Οι πόθοι της νεολαίας και του λαού δεν δικαιώθηκαν ολοκληρωτικά (...) Το σύνθημα της Εθνικής Φοιτητικής Ένωσης Ελλάδας (ΕΦΕΕ) "Το Πολυτεχνείο ζει", αυτό ακριβώς εκφράζει», υποστήριξε.
Το 1978, ένα συνυφασμένο με τον εορτασμό της πέμπτης επετείου επίμαχο ζήτημα στο νησί ήταν το αμφισβητούμενο από υπερκείμενες πολιτικές αρχές δικαίωμα του τοπικού Δήμου να μετονομάσει δρόμο ή πλατεία της πόλης σε Κώστα Γεωργάκη, προς τιμήν του Κερκυραίου φοιτητή που είχε αυτοπυρποληθεί και τελικά χάσει τη ζωή του στη Γένοβα της Ιταλίας το 1970, θέλοντας να διαμαρτυρηθεί εναντίον του χουντικού εσμού στην Ελλάδα.
Το δημοτικό συμβούλιο, πληροφορούσε το «Κ.Β.» τις 16 Νοεμβρίου 1978, είχε αποφασίσει για δεύτερη φορά την απόδοση του ονόματος του Γεωργάκη σε δρόμο, αυτή τη φορά με μετονομασία της οδού Εθνικού Σταδίου, απαιτώντας να γίνει σεβαστή η επιλογή του.
Απέμεναν όμως αρκετός χρόνος και έντονες πιέσεις μέχρι να γίνει «άνωθεν» σεβαστή μια επιλογή αυτού του είδους.
Ο μαθητόκοσμος του νησιού έδωσε τον τόνο στις εκδηλώσεις για την πέμπτη επέτειο, πραγματοποίησε εντυπωσιακές εκδηλώσεις στα σχολεία, αλλά και πορεία, με αφετηρία σημείο της Πάνω Πλατείας της πόλης.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες του νησιού είχαν δώσει δυναμικό τόνο και στην έκτη επέτειο, το 1979. Το «Κ.Β.» είχε αναδείξει τις εκδηλώσεις τους σε πρώτο θέμα του, υποστηρίζοντας ότι ήταν «μεγαλειώδεις» και αποτέλεσαν «υπόδειγμα οργάνωσης και σεβασμού του πνεύματος της μεγάλης επετείου», καθώς εξελίχθηκαν ακόμη και όσον αφορά τα συνθήματα σύμφωνα με αποφάσεις Συντονιστικής Επιτροπής τους, η οποία είχε προβλέψει ομάδες περιφρούρησης για την πορεία που πραγματοποίησαν.
Οι εκδηλώσεις τους συμπεριλάμβαναν, μεταξύ άλλων, ποιήματα του Άγγελου Σικελιανού, του Γιάννη Ρίτσου και άλλων ποιητών, καθώς και του Αλέκου Παναγούλη, αλλά και τραγούδια από μαθητική ορχήστρα και μαγνητοταινίες με τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Τις παρακολούθησαν για κάποιο χρονικό διάστημα, μαζί με εκπρόσωπους της ΚΦΕ, ο δήμαρχος Γ. Κούρκουλος, οι βουλευτές της ΝΔ Σ. Φακιολάς και του ΠΑΣΟΚ Σ. Ράλλης, εκπρόσωποι των συλλόγων γονέων και καθηγητές.
Η πορεία εκτιμήθηκε ότι συγκέντρωσε 2.000 μαθητές και μαθήτριες, διένυσε τους δρόμους Πολ. Κωνσταντά, Γ. Θεοτόκη, Ευγ. Βουλγάρως, Καποδιστρίου και Νικ. Θεοτόκη και κατέληξε για την κατάθεση στεφανιών στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, όπου έψαλαν τον Εθνικό Ύμνο.
Προκάλεσε τόσην αίσθηση, ώστε το «Κ.Β.» επανήλθε τις 21 Νοεμβρίου 1979: «Η θαυμάσια οργάνωση των εκδηλώσεων που έκαναν τα Λύκεια και τα Γυμνάσια της πόλης μας για την επέτειο του σφαγιασμού του Πολυτεχνείου και η απόλυτη τάξη που επεκράτησε κατά την πορεία, αποδεικνύει στην πράξη ότι, τα παιδιά μας είναι πολύ πιο ώριμα απ' όσο τα θεωρούν μερικοί (...) Τα σημερινά νειάτα, βαθιά πολιτικοποιημένα, γνωρίζουν ότι η, έστω και λειψή Δημοκρατία μας, δεν "βγήκε από το καπέλλο" καμιανού πολιτικού θαυματοποιού, αλλά είναι γέννημα του αγώνα του ελληνικού λαού, αποκόρυφο του οποίου ήταν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου του '73».
Η κεντρική εκδήλωση είχε προκηρυχθεί για την Τρίτη 20 Νοεμβρίου 1979 στις οκτώ το βράδυ στην πλατεία Ηρώων Κυπριακού Αγώνα. Αυτή τη φορά, την Οργανωτική Επιτροπή - η οποία στο κάλεσμά της τόνιζε ότι «ο ηρωικός Νοέμβρης ζει, παραδειγματίζει και ενώνει, δείχνει το δρόμο για μια Ελλάδα ανεξάρτητη και δημοκρατική» - συναποτελούσαν η ΚΦΕ, το Εργατικό Κέντρο, η Ομοσπονδία Επαγγελματοβιοτεχνών, ο Σύνδεσμος Ξενοδοχοϋπαλλήλων, ο Ιατρικός Σύλλογος και άλλοι φορείς, όπως η Συντονιστική Επιτροπή μαθητικών κοινοτήτων, ένας σύλλογος γονέων και κηδεμόνων μαθητών, ένας επιστημονικός σύλλογος, ο σύλλογος φροντιστών και η Ένωση Δημοκρατικών Γυναικών. Οι οργανωτές υπενθύμιζαν την «αμερικανοστήριχτη φασιστική χούντα» και έθεταν το εξής βασικό σύνθημα: «Εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο Νοέμβρης».
Μια πολύ έντονη κακοκαιρία, ωστόσο, δεν επέτρεψε την πραγματοποίησή της. Το Εργατικό Κέντρο και άλλοι οργανωτές με κοινή ανακοίνωσή τους εξηγούσαν την αιτία ματαίωσης της εκδήλωσης, σημείωναν ότι ο αγώνας του Πολυτεχνείου αποτελεί «ορόσημο στον αντιδικτατορικό - αντιιμπεριαλιστικό αγώνα του λαού» και καλούσαν τους Κερκυραίους και τις Κερκυραίες να συνεχίσουν να τον τιμούν έμπρακτα.
Μεγάλη μαθητική πορεία, «με παλμό και υπερηφάνεια», είχε γίνει στην πόλη του νησιού και το 1980, όπως έγραψε τότε το «Κ.Β.», στην έβδομη «επέτειο από το ολοκαύτωμα του Πολυτεχνείου». Μαζί ήταν οι καθηγητές και στην πορεία των μαθητών συμμετείχε «μεγάλο μερτικό του κερκυραϊκού λαού» που ήταν στους δρόμους, διακηρύσσοντας ενωμένοι «την αντίθεσή τους στον Φασισμό και την πίστη τους στα ιδανικά της Δημοκρατίας». Το δημοσίευμα προσέθετε ότι «ο κορφιάτικος λαός ξέρει να τιμά τους ήρωες».
Τον Νοέμβριο του 1980, για δεύτερη φορά, η Νομαρχία Κέρκυρας ακύρωνε απόφαση του Δήμου να μετονομαστεί σε οδό Κώστα Γεωργάκη η οδός Εθνικού Σταδίου, η οποία ήδη επιγραφόταν έτσι. Το «Κ.Β.» αποκάλυπτε ότι σε έγγραφό της η Νομαρχία υποστήριζε πως... δεν έχει καταξιωθεί από ιστορικούς ο Γεωργάκης.
Οι κεντρικές εκδηλώσεις ήταν τριήμερες και κορυφώθηκαν τη Δευτέρα 17 Νοεμβρίου, με συγκέντρωση στην πλατεία Κυπριακού Αγώνα και βασικό ομιλητή τον δήμαρχο Γ. Κούρκουλο. Προηγήθηκαν έκθεση φωτογραφίας, συναυλία με βάση μουσική σύνθεση του Χάρη Κατσούλη, προβολή διαφανειών και ποιητική βραδιά.
Συμπεριλαμβάνονταν στους οργανωτές των εκδηλώσεων, μαζί με τον Δήμο και μεγάλες οργανώσεις όπως το Εργατικό Κέντρο, φορείς όπως η ΕΛΜΕ των καθηγητών, ο σύλλογος των δασκάλων, εκείνος των οδοντιάτρων, η ένωση των εμπόρων καταστηματαρχών και η Καλλιτεχνική Λέσχη.
Η κεντρική εκδήλωση έγινε ανήμερα της επετείου τις 19:30, στην πλατεία για την Κύπρο, με τον δήμαρχο, ως κύριο ομιλητή, να προτρέχει, κάνοντας λόγο για δικαίωση του αγώνα, λόγω της κυβερνητικής αλλαγής που είχε συμβεί έναν μήνα νωρίτερα.
Ο δήμαρχος είχε βιαστεί να υποστηρίξει στην ομιλία του στην κεντρική συγκέντρωση ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ «βαδίζει στο δρόμο του Νοέμβρη», ενώ είχαν απευθύνει χαιρετισμούς εκπρόσωποι τριών πολιτικών νεολαιών και ένας εκ μέρους λαϊκών οργανώσεων.
Τις 16 Νοεμβρίου το κοινοτικό συμβούλιο του χωριού Άγιος Ματθαίος είχε ομόφωνα διαμηνύσει, μεταξύ άλλων, τη λαϊκή απαίτηση «Έξω οι βάσεις του θανάτου».
Τις πρωινές ώρες σε λύκειο έγινε μεγάλη εορτή των μαθητών και μαθητριών τριών λυκείων της πόλης, με παρόντα, μεταξύ άλλων, τον Μητροπολίτη, όπου μίλησε και ο καθηγητής Α. Γιαλοψός, σημειώνοντας ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου «δεν είναι μια απομονωμένη πράξη αντίστασης, αλλά ο κρίκος μιας παράδοσης αγώνων του λαού μας για την ελευθερία και την πρόοδο». Ο μαθητόκοσμος ανέδειξε και πάλι, με ενάργεια, τα αιτήματα και τα οράματα των αγωνιστών του Πολυτεχνείου, τόσο στις επιμέρους εκδηλώσεις του όσο και στην κοινή πορεία του σε κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Ανακοίνωση της οργάνωσης των επιστημόνων του ΚΚΕ υπενθύμιζε τα μεγάλα αιτήματα της εξέγερσης που ζητούσαν εκπλήρωση.
Το 1982, με εδραιωμένη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πια, ο εορτασμός ήταν πάλι επιβλητικός, αν και σκιάστηκε μερικώς από τις αυταπάτες που υιοθέτησε και προσπάθησε να επιβάλει η ηγεσία του Δήμου, υιοθετώντας το παραπλανητικό και από αρκετές απόψεις ήδη διαψευδόμενο όσον αφορά το δεύτερο σκέλος του σύνθημα «Το Πολυτεχνείο ζει - Ο αγώνας δικαιώνεται».
Η κεντρική λαϊκή συγκέντρωση, με κύριο ομιλητή τον Γ. Κούρκουλο, προκηρύχθηκε για το απόγευμα της Τετάρτης 17ης Νοεμβρίου στην πλατεία για την Κύπρο ή στον «Ορφέα» για το ενδεχόμενο κακοκαιρίας. Επικράτησαν, όπως ήταν φυσικό, τα γνήσια λαϊκά συνθήματα.
Την ίδια ημέρα, τις μεσημβρινές ώρες, η Νομαρχία είχε κάνει και ειδική εκδήλωση για τους δημοσίους υπαλλήλους. Πάλι ο μαθητόκοσμος κέρδισε τις εντυπώσεις με πληθώρα εκδηλώσεων και διαδήλωση.
Στην εκδήλωση, που λόγω έντονης κακοκαιρίας έγινε στον ασφυκτικά γεμάτο από πλήθος νεολαίας και λαού «Ορφέα», ο Γ. Κούρκουλος εξέφρασε εύγλωττα και το κοινωνικό και το αντιιμπεριαλιστικό νόημα του αγώνα του Πολυτεχνείου, πριν προβεί σε ανεπιβεβαίωτες υποθέσεις για το τι θα ακολουθούσε, υποτίθεται σε σοσιαλιστική κατεύθυνση, σε κυβερνητικό επίπεδο.
Επίσης, είχαν δημόσια αντιδράσει στο πλαίσιο του εορτασμού, θεωρώντας το υπέρβαση των αρχικώς συμφωνημένων, έξι προσκείμενοι στη ΝΔ δημοτικοί σύμβουλοι, όπως οι Γιώργος Λάσκαρις και Αλέκος Δεσύλλας.
Ο δέκατος εορτασμός του Πολυτεχνείου, το 1983, άρχισε νωρίς. Με αφετηρία και τέρμα το Λιστόν, την Κυριακή 13 Νοεμβρίου με πρωτοβουλία του Δήμου έγινε αγώνας ανωμάλου δρόμου τριών χιλιομέτρων, προς τιμήν των νεκρών του αγώνα, με συμμετοχή 150 περίπου αθλητών - αθλητριών και πολιτών, μαζί και του γνωστού πρωταθλητή Αρσένη Τσιμίνου, που τερμάτισε πρώτος. Νωρίτερα, την ίδια ημέρα, τελέστηκε στο δημοτικό νεκροταφείο της πόλης μνημόσυνο του Κώστα Γεωργάκη, ενώ το μεσημέρι ακολούθησε συζήτηση σε πνευματική στέγη για εκείνον και τη θυσία του.
Δύο ημέρες νωρίτερα το δημοτικό συμβούλιο είχε συνέλθει εκτάκτως, για να λάβει αποφάσεις υποστήριξης των ποικίλων εκδηλώσεων του εορτασμού. Ο αντιπρόεδρός του Γιάννης Γαρδικιώτης είχε τονίσει, τότε, πως η θυσία των αγωνιστών «θα καθοδηγεί τις μέλλουσες γενιές στην πορεία τους για τη διεύρυνση της δημοκρατίας και την επίτευξη της προόδου και της κοινωνικής δικαιοσύνης».
Το «Κ.Β.» είχε παρουσιάσει και στίχους για το Πολυτεχνείο, γραμμένους από κερκυραϊκό χέρι: Με την υπογραφή του Αλέξανδρου Γαστεράτου και τίτλο τους «Στο Πολυτεχνείο».
Όπως και παλαιότερα, σε ανακοίνωσή του με τίτλο «Η μεγάλη επέτειος» το Εργατικό Κέντρο δήλωνε ότι έχει πλήρη συνείδηση του κοινωνικού χρέους, υπενθυμίζοντας ότι στον μεγάλο αγώνα συνέπεσαν εργάτες και φοιτητές.
Την Τρίτη 15 Νοεμβρίου είχε γίνει εκδήλωση - συζήτηση με συμμετοχή εκπροσώπων κομμάτων στον «Φοίνικα», με πρωτοβουλία του Επιστημονικού Συλλόγου, που είχε πρόεδρο τον Ε. Καββαδία και γραμματέα τον Δ. Χαρίση, στο πλαίσιο επταήμερων εκδηλώσεων που ο Δήμος και λαϊκές οργανώσεις είχαν συναποφασίσει.
Η κεντρική συγκέντρωση, που έγινε την Πέμπτη 17 Νοεμβρίου το απόγευμα στην αφιερωμένη στους αγωνιστές της κυπριακής υπόθεσης πλατεία, συνοδεύτηκε από προσυγκεντρώσεις στο Δημοτικό Θέατρο και σε άλλα σημεία και οργανωμένη προσέλευση των επιμέρους οργανώσεων.
Εκείνη την ημέρα η Κέρκυρα έκανε ίσως τον πιο δυνατό εορτασμό. Ο μαθητόκοσμος είχε ορίσει συγκέντρωση τις 12:00 στα Τεχνικά Λύκεια στο προάστιο Μαντούκι και πορεία, καλώντας τον λαό σε συμμετοχή. Το Εργατικό Κέντρο προκήρυξε στάση εργασίας μιας ώρας για συμμετοχή στην πορεία και η Ομοσπονδία των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών και των μικρομεσαίων επιχειρηματιών κλείσιμο τις 12:30 των καταστημάτων και γραφείων, επίσης σε ανταπόκριση στην πρόσκληση των μαθητών.
Η οργάνωση της ΝΔ είχε ανακοινώσει ότι θα τιμούσε την επέτειο με εκδήλωση στα γραφεία της, επί της οδού Μαντζάρου 30.
Ειδική εκδήλωση με προβολή σχετικής ταινίας και απαγγελία λογοτεχνικών κειμένων, στον «Φοίνικα», με 200 περίπου συμμετέχοντες, είχε πραγματοποιήσει την Τρίτη 14 Νοεμβρίου η τότε Κοινότητα Νέων «Ντίνος Θεοτόκης», συνδέοντας το έργο και τη ζωή του μεγάλου Κερκυραίου λογοτέχνη με το νόημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Το «Κ.Β.» είχε αφιερώσει το βασικό θέμα φύλλου του σε κείμενό της, σύμφωνα με το οποίο «η θυσία του Πολυτεχνείου δικαιώνεται όσο γεννιούνται νέοι μαχητές».
Εκείνα τα χρόνια είχε γίνει στον άλλοτε θεατρικό και κινηματογραφικό «Φοίνικα» και μια εκπληκτική καλλιτεχνική εκδήλωση, με ποικίλα δρώμενα. Το πρόγραμμα συνδύαζε θέατρο, χορό, ποίηση επιλεγμένη από τη συντακτική ομάδα του περιοδικού «Πόρφυρας» και κινηματογράφο. Το κεντρικό πρόσωπο στην οργάνωση της βραδιάς ήταν ο Τηλέμαχος Ρούσης.
Ας κλείσουμε αυτές τις γραμμές με μια «Κραυγή», με στίχους ποιητικής συλλογής με τον τίτλο «Ούτως Ειπείν» από τον γαλουχημένο εκείνα τα χρόνια με το εξεγερτικό πνεύμα του Πολυτεχνείου 71 χρόνων πια συμπολίτη μας Γιώργο Μπάκολη:
Η ΚΡΑΥΓΗ
Να ξεχάσω δεν μπορώ εκείνο το βράδυ. /
Όταν τα νιάτα σκορπίσαν μιας σκλαβιάς το σκοτάδι. /
Και είναι ίδιος ο κόμπος στο λαιμό μου που πιάνει. /
Και είναι ίδια η κραυγή στα αυτιά μου που φτάνει. /
Φονιάδες των λαών Αμερικάνοι. /
Πλαταιές Θερμοπύλες τόσα πράγματα Θεία. /
Της Ελλάδας η δόξα της πατρίδας θρησκεία. /
Ζωντανεύουν και πάλι μπροστά στων τανκς τη φοβία. /
Ζωντανεύει και η κραυγή φωνάζοντας με μανία. /
Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία. /
Τώρα Μάαστριχτ και Σένγκεν και Ενωμένη Ευρώπη. /
Μα κι αν τα χρόνια περνάνε και διαβαίνει η νιότη. /
Μια κραυγή θα πλανιέται στου Νοέμβρη το κρύο. /
Μια κραυγή που δεν σβήνει και ούτε μπαίνει σ' αρχείο. /
Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο... /
* Το εικαστικό έργο στην κορυφή του θέματος τιτλοφορείται «Ανάκριση», φτιάχτηκε το 1973 και είναι δημιουργία του Κερκυραίου ζωγράφου και αντιδικτατορικού αγωνιστή Σπύρου Κουρσάρη, ο οποίος στην Αθήνα είχε συλληφθεί και κρατηθεί από τη χούντα και αργότερα ήταν κι αυτός στα γεγονότα του Πολυτεχνείου.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΡΟΥΝΙΑΤΗΣ
