Σταματία Γιαννά

Τα πρώτα σημαντικά στοιχεία που αντιλαμβάνεται κανείς διαβάζοντας το νέο ΑΠΣ,  είναι α) ο κατακερματισμός σε κάθε επίπεδο και όχι μόνο στη γνώση, που έχει άλλωστε επισημανθεί ήδη και β) η ανακατεύθυνση του Νηπιαγωγείου από μια στόχευση  ανέλιξης του νηπίου συνολικά ως ψυχοσυναισθηματικής οντότητας και κοινωνικού υποκειμένου, προς μια αντίληψη ότι το νήπιο είναι ένα οριοθετημένο και μετρήσιμο σύνολο δεξιοτήτων τις οποίες πρέπει συνεχώς να επιβεβαιώνει.

            Χρησιμοποιείται ο όρος «παιδί και «μαθητής/μαθήτρια» αλλά όχι πλέον ο όρος «νήπιο». Εξοβελίζεται ο όρος νήπιο με ό,τι αυτός αντιπροσωπεύει. Στη θέση του  μπαίνει «ο μαθητής» και «η μαθήτρια» ή γενικά και αόριστα  «το παιδί» με εντελώς διαφορετικό σημασιολογικό φορτίο. Κι επειδή οι λέξεις έχουν σημασία, ας δούμε μερικές λέξεις-κλειδιά που  αποκαλύπτουν αυτή την στροφή που επιδιώκει το νέο ΑΠΣ: «ταυτότητα μαθητή», «δεξιότητες», «ικανότητες», «προσωπική ολοκλήρωση», «επιτυχημένη πορεία του παιδιού», «εργαλεία», «γνωστικά πεδία», «αποτελεσματική ανταπόκριση σε προκλήσεις, «διαχείριση συναισθημάτων» κ.λπ. Το νήπιο που έγινε «μαθητής/μαθήτρια» και «παιδί» είναι πλέον ένα σύνολο ικανοτήτων και δεξιοτήτων και πρέπει να «διαγράφει επιτυχημένη πορεία»  και να «ανταποκρίνεται σε προκλήσεις».

Ο κατακερματισμός αφορά όχι μόνο στη γνώση αλλά και όλα τα κομβικά σημεία ανάπτυξης του νηπίου. Επιδιώκεται όλα να είναι σε κουτάκια, όλα μετρήσιμα. Για όλους ίδια.  Προσπαθεί το πρόγραμμα να πείσει για έναν προσανατολισμό πλουραλιστικό όσο αφορά τη στόχευση αλλά ουσιαστικά κατασκευάζει στεγανές και τυποποιημένες κατηγορίες και υποκατηγορίες που πρέπει να ακολουθούνται.

Αναφέρεται σε κοινωνικοσυναισθηματική προαγωγή αλλά πουθενά στην ψυχοσυναισθηματική. Μάλιστα χαρακτηριστική είναι η αλλαγή της «ψυχοκινητικής» που αναφέρεται ως  «κινητική αγωγή». Βέβαια το κείμενο του ΑΠΣ αναφέρεται σε «ψυχοκινητικές» και «καλλιτεχνικές εμπειρίες» όμως είναι κι αυτό στο ίδιο αλληλοαναιρούμενο πλαίσιο που περιγράφτηκε παραπάνω.

Δημιουργούνται λοιπόν ερωτήματα και  προβληματισμοί:

-Τι ορίζουμε ως επιτυχημένη πορεία; Τι είναι αυτό που πρέπει να πετύχει το νήπιο; Ένα νήπιο κατακτά στόχους, σε σχέση με τον εαυτό του και μόνο. Αυτή η πορεία δεν μπορεί να είναι επιτυχημένη ή αποτυχημένη! Είναι μια συνεχής πορεία προς την ολόπλευρη ανάπτυξη του.

-Αναφέρει:  «Η διασφάλιση των συνθηκών για την επιτυχημένη συμμετοχή κάθε εκπαιδευτικού και κάθε ενήλικα στην εκπαίδευση των παιδιών». Όταν λέμε κάθε ενήλικα τι εννοούμε ακριβώς;

-Το νηπιαγωγείο είναι μια «κοινότητα μάθησης» στο νέο ΑΠΣ. Όμως όπως ξέρουμε, το νηπιαγωγείο  είναι χώρος αγωγής και μάθησης.  Η οριοθέτηση του ως κοινότητας το περιχαρακώνει και το διακρίνει πλέον με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ποια; Αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω.

-«Η ηγεσία του νηπιαγωγείου διαμορφώνει το πλαίσιο για την ανάπτυξη κοινών στόχων και συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία, στηρίζοντας τις ενέργειές της σε έναν βαθύτερο ηθικό σκοπό». Κραυγαλέο σημείο η ηγεσία που διαμορφώνει το πλαίσιο για κοινούς στόχους. Σημεία αναφοράς η ηγεσία και η ηθική. Πως ορίζεται άραγε η ισχυρή,  δημοκρατική ηγεσία  και πως η ηθική; Με  ποιο κριτήριο;

-Ενώ υποτίθεται ότι προωθεί τη διαθεματικότητα, αποτελεί ένα συμπίλημα διδακτικών αντικειμένων (σήμερα εισαγωγή Αγγλικών, Φυσικής Αγωγής και Ρομποτικής και αύριο ίσως Γλώσσας, Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών κ.λπ.) και δεν λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας, ενώ εισάγει τα νήπια σε αυστηρά δομημένα προγράμματα στερώντας από τη διδακτική πράξη τον ενιαίο και συνεχή της χαρακτήρα.

Ξεκάθαρα στο νέο ΑΠΣ, η δομή, το  περιεχόμενο και η τεχνική του ορολογία αποκαλύπτουν τη σύνδεση του με την αξιολόγηση και το πέρασμα από τα ποιοτικά στα ποσοτικά στοιχεία. Ένα σημαντικό σημείο στο ζήτημα αυτό είναι ο Ατομικός Φάκελος Προόδου. Το βασικό ερώτημα εδώ είναι το εξής: Πώς θα συγκροτηθεί ο φάκελος αυτός όταν στο νηπιαγωγείο δουλεύουμε με την Τέχνη, με δραστηριότητες ψυχοκινητικής, με αναγνώσεις, με παιχνίδι κ.λπ.; Αυτά πώς μπαίνουν σε φάκελο; Εμμέσως λοιπόν ωθεί το νέο ΑΠΣ στην εκτεταμένη χρήση φύλλων εργασίας που -αν και όχι απόλυτα- έχουν δυνατότητες να μετρηθούν αποτελέσματα τους που όμως και πάλι δεν μπορούν να θεωρηθούν αξιόπιστα ακριβώς λόγω των περιορισμών που εκ των πραγμάτων θέτουν τα φύλλα εργασίας.

Συνδεδεμένα με την αξιολόγηση και τον Ατομικό Φάκελο είναι τα εργαστήρια δεξιοτήτων που αναφέρονται ως «υποστηρικτικές δραστηριότητες». Η προβληματική σκοποθεσία και η κατάτμηση του προγράμματος στην τάξη, είναι δυο κρίσιμα σημεία που προοικονομούν την εξίσου προβληματική «αποτελεσματικότητα» που επιδιώκει το νέο ΑΠΣ γεγονός που επιβεβαιώνεται από την  παραπομπή σε διαθέσιμο φασόν υλικό του ΙΕΠ.

Κλείνοντας τους προβληματισμούς σχετικά με το νέο ΑΠΣ θα σταθούμε σε ένα σημείο κομβικής σημασίας. Αναφέρεται ότι: «Το περιβάλλον του σχολείου και οι πρακτικές των νηπιαγωγών βοηθούν τα παιδιά να αναπτύσσουν την ικανότητα του «παίζειν». Με την απαραίτητη καθοδήγηση, τα παιδιά μπορούν να μάθουν να εξελίσσουν το παιχνίδι τους […]». Ο Γιόχαν Χουιζίγκα στον Homo Ludens (2010) θεωρεί το παιχνίδι  αρχαιότερο από τον πολιτισμό. Oι νηπιαγωγοί απευθυνόμαστε στο παιχνίδι για να ενεργοποιήσουμε τα παιδιά σε όλους τους τομείς και διδασκόμαστε από το παιχνίδι τους. Δεν διδάσκουμε στα παιδιά πώς να παίζουν! Το νέο ΑΠΣ έρχεται να  παρέμβει ακόμα και στο παιχνίδι των νηπίων. Αν τα νήπια δεν έχουν την ελευθερία ούτε να παίξουν όπως θέλουν και κυρίως όπως νιώθουν και μπορούν για ποια προγράμματα, για ποια αγγλικά για ποια εργαστήρια δεξιοτήτων, για ποια επίτευξη στόχων, για ποια «αποτελεσματικότητα» και «επιτυχία» μπορούμε να μιλήσουμε;

Κι επειδή αναφέρθηκε ο ρόλος κλειδί των νηπιαγωγών, εμείς ποια θέση θα πάρουμε μπροστά σε αυτή τη συνθήκη που μας επιβάλλεται; Όποιο κι αν  είναι το κριτήριο μας για να διαμορφώσουμε τη στάση μας, επαγγελματικό, δεοντολογικό, επιστημονικό, πρέπει να αποφασίσουμε αν είμαστε διατεθειμένοι/ες να περάσει από εμάς αυτό το ΑΠΣ.

ΠΗΓΗ: e-lesxi.gr