Λίγες ημέρες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, η γεμάτη κόσμο αυλή του Glendora Bar στον Κεραμεικό φιλοξένησε για πρώτη φορά στην Αθήνα το ντοκιμαντέρ του Άρη Αγάθου «Ο Αναπληρωτής», μια κινηματογραφική εξιστόρηση βασισμένη στα έργα και τις ημέρες ενός αναπληρωτή δασκάλου στους Φούρνους.
Η ταινία αποτυπώνει τη νομαδική ζωή του -τότε- αναπληρωτή Βασίλη Κυριακίδη από την αρχή της σχολικής χρονιάς μέχρι τη λήξη της. Ο τόνος δίνεται εξαρχής. Πολύ πριν αρχίσει να εξελίσσεται η ιστορία, ένα τεράστιο χάρτινο κουτί μετακόμισης με την επιγραφή «ΕΥΘΡΑΥΣΤΟ» συμπυκνώνει και προοικονομεί την αφήγηση: εύθραυστοι εκπαιδευτικοί, εύθραυστα σχολεία, εύθραυστες ζωές παιδιών και δασκάλων στον απόηχο της διάλυσης της δημόσιας Παιδείας. Όπως άρον-άρον παρουσιάστηκε ο αναπληρωτής στους Φούρνους έτσι και απολύεται τον Ιούνη. Ανταμοιβή για μια δύσκολη και μοναχική χρονιά, το χαρτί απόλυσης και το ταμείο ΟΑΕΔ. Ο αναπληρωτής ξανά στον πάγκο, την ανασφάλεια και την ανεργία. Το μόνο που μένει αλώβητο σε αυτή τη λούπα εξαθλίωσης είναι η τρυφερότητα και η αφοσίωση του δασκάλου προς τους μαθητές και τις μαθήτριές του.
«Η ιδέα να γυρίσουμε ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τους αναπληρωτές», σύμφωνα με τον Α. Αγάθο, «ξεκίνησε μετά από την γνωριμία μου με τον Βασίλη, τον πρωταγωνιστή της ταινίας, ένα καλοκαίρι που δουλεύαμε μαζί στο ίδιο beach bar. Η φιλική σχέση που αναπτύξαμε τα επόμενα χρόνια με έφερε κοντά αφενός σε όλες τις αγωνίες και δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας αναπληρωτής την περίοδο της απόλυσης και εκείνης των νέων δηλώσεων, αφετέρου με τον τρόπο που όλος ο θεσμός των αναπληρωτών επηρεάζει την ποιότητα της εκπαίδευσης ειδικά στους απομακρυσμένους τόπους. Δεν μπορούσε να χωρέσει στη σκέψη μου η ιδέα ότι ένας τόσο μεγάλος αριθμός εργαζομένων υποβάλλεται κάθε χρόνο σε τέτοιες δοκιμασίες. Η ανάγκη μου να επικοινωνήσω το θέμα με οδήγησε στην απόφαση να ξεκινήσουμε από κοινού με τον Βασίλη και στη συνέχεια με την Χαρίκλεια Πετράκη (διεύθυνση φωτογραφίας) αυτό το εγχείρημα που στην αρχή έμοιαζε ακατόρθωτο καθώς πρόκειται για μια ανεξάρτητη παραγωγή.
Από την αρχή που ξεκινήσαμε ήταν συνειδητή επιλογή να μην κάνουμε μια ταινία τεκμηρίωσης που θα βασίζεται στην πληροφορία. Ήταν επιθυμία μας να δημιουργηθεί μια προσωποκεντρική ιστορία μέσα από την οποία θα αναδεικνύονταν τα προβλήματα του κλάδου. Θεωρήσαμε ότι μέσα από το προσωπικό βίωμα ενός αναπληρωτή, παρακολουθώντας τη ζωή του θα μπορέσουν να ταυτιστούν πλατύτερα κοινωνικά στρώματα με το θέμα σε σχέση με το να παραθέταμε πληροφορίες», συμπληρώνει ο Άρης Αγάθος.
Κοινό βίωμα
Πράγματι, το «πορτρέτο» του αναπληρωτή δίνεται απλά, ανθρώπινα, χωρίς τυμπανοκρουσίες. Γίνεται, όμως, κοινό βίωμα για κάθε αναπληρωτή/τρια και νεοδιόριστο/η εκπαιδευτικό που θα βρεθεί φέτος να διανύει χιλιόμετρα για να προφτάσει το ένα σχολείο και μετά το άλλο, που θα κληθεί να πληρώσει νοίκι σχεδόν ίσο με τα ολόκληρα 737 ευρώ του μισθού. Και με αυτόν το τρόπο, το «πορτρέτο» γενικεύεται και καθρεφτίζει ολόκληρη την εργατική τάξη και τις επιθέσεις που δέχεται στο όνομα της αντιμετώπισης του πληθωρισμού, της ακρίβειας και της ενεργειακής κρίσης. Εξίσου απλά αποτυπώνεται και το πάγιο αίτημα ολόκληρου του εκπαιδευτικού κινήματος, όταν μια αναπληρώτρια θεατρολόγος εξηγεί πως ο θεσμός του αναπληρωτή είναι τελείως λάθος, καθώς νομάδες εκπαιδευτικοί καλούνται να αφήσουν οικογένειες και σπίτια κάθε χρόνο για να βουλώσουν τρύπες ανά την Ελλάδα, ενώ εκείνο που πραγματικά χρειάζεται η εκπαίδευση είναι «μόνιμους διορισμούς».
«Ο Αναπληρωτής» αξίζει να προβληθεί σε συλλόγους διδασκόντων, στις τοπικές ΕΛΜΕ και σε συλλόγους δασκάλων, όπου ήδη ξεχειλίζει η οργή για όλες τις επιθέσεις εις βάρους του δημόσιου σχολείου (αξιολόγηση, PISA, μέντορες κτλ.) Η ιστορία του «αναπληρωτή» υπογραμμίζει γιατί είναι πιο σημαντικό από ποτέ το αίτημα των μαζικών και μόνιμων διορισμών, της σταθερής εργασίας, της επαναφοράς του 13ου και 14ου μισθού, της δημοκρατικής λειτουργίας των σχολείων.
Σίγουρα θα τροφοδοτήσει μια ουσιαστική συζήτηση για τις καταστροφικές πολιτικές της λιτότητας που βάζουν τα όνειρα και τις ζωές των εκπαιδευτικών σε κουτί «ΕΥΘΡΑΥΣΤΟ», με τα παιδιά να διερωτώνται στο τέλος «μα καλά, γιατί φεύγει ο κύριος Βασίλης;»
Εύα Ηλιάδη,
αναπληρώτρια εκπαιδευτικός
Από Εργατική Αλληλεγγύη
